سازمان عفو بین‌الملل یکبار دیگر مقامات ایران را فراخواند که به عنوان یک الزام قانون بین‌المللی و حقوق بشری، بازخواستی قوی انجام دهد و عاملان آن اعمال مجرمانه و جنایتکارانه را مجازات کند.

ژینا امینی ۲۲ ساله به‌بهانه اینکه ‌«مطابق معیارهای پوشاندن موی سرش عمل نکرده» در روز ۱۳ سپتامبر ۲۰۲۲ از سوی گشت ارشاد ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌که به نام ‌«پلیس اخلاق» شناخته می‌شوند، دستگیر شد و بدلیل شکنجه درحین دستگیری، به کما رفته و او را به بیمارستان منتقل کردند. او ۳ روز در بخش مراقبت‌های ویژه بستری بود اما در روز ۱۶ سپتامبر ۲۰۲۲، جان خود را از دست داد.

پلیس اخلاق در ایران‌: گشت ارشاد

گشت ارشاد که ژینا امینی را دستگیر کرده و با شکنجه به قتل رساند، به شیوه‌ای رسمی در سال ۲۰۰۶ به موقعیتی وابسته به نیروهای امنیتی دست یافت. اما قبل از سال ۲۰۰۶ نیز کنترل لباس و پوشاندن مو در مناطق عمومی در ایران انجام می‌شد. سازمان‌هایی مثل کمیته انقلاب اسلامی ایران، گشت جندالله و گشت سپاه‌ پاسداران از سال ۱۹۷۹ به بعد در شهرها موضوع ‌«عملی کردن معیارهای پوشاندن» یا حجاب اجباری را کنترل می‌کردند.

به درخواست ریاست جمهور سابق و فقید ایران، ابراهیم رئیسی در رابطه با مرگ ژینا امینی، بازجویی‌هایی انجام شد. پلیس ادعا کرد که ژینای ۲۲ ساله در زمانیکه وی در ساختمان پلیس در کنار دیگر زنان دستگیر شده بود ‌«بصورت ناگهانی بیمار شد». در بیانیه پلیس تهران اعلام شده است که گشت ارشاد پس از دستگیری دیده است که بصورت ناگهانی و به دلیل بیماری که از قبل داشته است ناگهان بیهوش شده و او را به بیمارستان منتقل کردند. درحالیکه مطابق تصاویری که از ژینا امینی در داخل بیمارستان‌ نیز منتشر شد، اثرات شکنجه بر بدنش کاملا مشخص بودند.

شکنجه سنگین که علیه تظاهرات کنندگان و معترضان تایید شد

ژینا امینی در بیمارستان کسرا بستری بود و شاهدان در همان موقع اعلام کردند که پلیس‌ اخلاق در داخل خودرو به سر ژینا امینی ضربه زده و او را شکنجه کردند. پس از اینکه این واقعه در رسانه‌های مجازی منتشر شد، مقامات بیانیه دادند و شکنجه را انکار کردند. همچنین در مورد علت انتقال به بیمارستان نیز واحدهای مختلف دولت بیانیه‌هایی متناقض با یکدیگر دادند. در ارتباط با ادعاها، تحقیقی انجام نشده و درباره علت مرگ ژینا امینی بیانیه‌‌هایی بی‌اساس داده شدند.

کسانیکه آزاد شدند از ضرب و شتم بحث کردند

برادر ژینا امینی در مصاحبه خود بیان کرد که در روز ۱۴ سپامبر ۲۰۲۲ یک روز پس از بازداشت خواهرش، کسانیکه در مقابل ساختمان پلیس امنیت اخلاقی تهران در خیابان وزرا منتظر بستگان دستگیر شده خود بودند، صدای فریاد شنیدند. مدتی کوتاه پس از این مصاحبه، نیروهای امنیتی ایران از همان بازداشتگاه بیرون آمده و با اسپری فلفل و باتوم به خانواده‌هایی که در خارج از بازداشتگاه گردهم آمده بودند حمله کرد. برادر ژینا امینی دید که ۵ دقیقه پس از این حمله، یک آمبولانس از این ساختمان خارج شده و او اعلام کرد که خواهرش در این آمبولانس بوده است.

پدر ژینا امینی چند روز پس از مرگ دخترش در مصاحبه‌ای گفت، زنان بسیاری همراه با ژینا امینی دستگیر شدند و در همان خودرو بودند، آنان بعدا خود را به او رسانده و گفتند که نیروهای ایران  یک نفر را هول داده و ضرب و شتم کرده است. آن زنان به پدر ژینا امینی گفتند که نیروهای امنیتی با ابزارهای مختلفی ژینا امینی را ضرب و شتم کردند.

مراسم خاکسپاری به قیام زنان متحول شد

زمانیکه ژینا امینی در شهر سقز به خاک سپرده می‌شد، زنان روسری‌هایشان را در آورده و با سردادن شعار ‌«مرگ بر دیکتاتور» و ‌«ژن ژيان آزادی» شروع به انجام کنش اعتراضی کردند. این کنش از روژهلات کوردستان آغاز شده و سپس در ایران و سراسر جهان اشاعه یافت. در استانبول، پاریس، وین، تورنتو، رم، برلین، آنتالیا در بسیاری از خیابان‌های جهان در روز ۱۷ سپتامبر یعنی زمانیکه پیکر او به خاک سپرده می‌شد، هزاران نفر به خیابان‌ها آمده و همراه با این تظاهرات، این واقعه را محکوم کردند. در پایتخت آلمان، شهر برلین افراد بسیرای در نزدیکی پایانه Brandenburg گردهم آمدند.

در پایتخت فرانسه، شهر پاریس با تلاش‌های دبیر کل حزب کمونیست، گروه‌های جوانان کورد و ایرانی، دو کنش محکوم کردن برگزار شد. در بزرگترین شهر کانادا، تورنتو هزاران نفر برای ژینا امینی به میادین آمدند. بدلیل انجام کنش در خیابان Yonge ترافیک ایجاد شد این در حالی بود که این خیابان به عنوان ‌‌«طولانی ترین‌ خیابان جهان» شناخته می‌شود.

در فضای مجازی نیز زنان تصاویر و ویدئوهای باز کردن موهایشان را منتشر کردند و از افکار عمومی بین‌المللی نیز حمایت خواستند. کنش گیسوبران نیز در سراسر کوردستان، ایران و جهان وسعت یافت.

کنش‌های محکوم کردن موج به موج گسترش یافت

در ایران و روژهلات کوردستان، طی ۶ روز در ۸۰ منطقه مختلف  تظاهرات و کنش اعتراضی برگزار شد. تصاویر رهبر دینی ایران، خامنه‌ای و خمینی از ساختمان‌های دولتی و مدارس به زمین انداخته می‌شدند. با فشارهای افکار عمومی بین‌المللی، دولت بیان کرد که گشت را از خیابان‌ها به عقب کشانده است، اما پلیس و سربازان برای مداخله در تظاهرات شروع به گشت‌زنی کردند و اینگونه موج دستگیری و بازداشت در مقابل کنشگران و خانواده‌های آنان را آغاز کردند. تلویزیون دولتی اعلام کرد که در میان روزهای ۱۷-۲۴ سپتامبر ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌«در زمان مداخله» ۳۵ نفر که در کنش‌های اعتراضی و تظاهرات مشارکت کرده بودند از سوی نیروهای امنیتی به قتل رسیدند. اما شمار واقعی کسانیکه در آن هفته به قتل رسیدند،‌ مشخص نیست.

کنش‌هایی که تا مرکز تهران نیز گسترش پیدا کرده بود به مناطق مطهری، ستارخان و صادقیه رسید. در مرکز شهر نیز به همراه نیروهای دولتی، گروه‌های شبه‌نظامی با لباس‌های شخصی و مسلحانه در کوچه و خیابان‌ها برای حمله معترضان و تظاهرات‌کنندگان مستقر شدند. در نتیجه این حملات،‌ افراد بسیاری شدیدا مجروح شدند.

بازخواستی قوی انجام نشد

از ماه سپتامبر یعنی زمان قتل ژینا امینی تا ماه دسامبر جنایات نیروهای دولتی علیه معترضان و تظاهرات کنندگان کورد و ایرانی، به ثبت دوربین و بیانات شاهدان، آشکار شده است. اما علیرغم فراخوان افکار عمومی بین‌المللی نیز تحقیقات و بازخواستی قوی انجام نشد و دولت تلاش کرد کسانیکه شکایت و گله داشتند را نیز با تهدید و فشار ساکت کند.

فراخوان سازمان عفو بین‌الملل

سازمان عفو بین‌الملل در اطلاعیه خود که با فرارسیدن دومین سالگرد قتل ژینا امینی منتشر کرده، بیان داشته که در رابطه با تظاهرات و کنش‌های اعتراضی سپتامبر-دسامبر ۲۰۲۲ و از دسامبر ۲۰۲۲ تاکنون، ۱۰ نفر به شیوه‌ای خودسرانه در ایران اعدام شدند و در روز ۶ اوت ۲۰۲۴ رضا ‌(غلامرضا) رسائی به شیوه‌ای پنهانی اعدام شده است، افراد بسیاری مثل رسايی و به شیوه‌ی پنهانی اعدام شدند.

این سازمان همچنین اعلام داشته که تلاش بسیاری انجام داده است تا ‌«طرح قانون صیانت از حجاب و عفاف» در پارلمان به تصویب نرسد و اعلام کرد که اعمال نادرست، شکنجه، تعرض به زنان دستگیر شده پس از قتل ژینا امینی به شیوه‌ای خطرناک افزایش پیدا کردند.

سازمان عفو بین‌الملل، مقامات ایران را فراخواند که مطابق حقوق بین‌المللی و حقوق بشر، تحقیقات و بازخواستی قوی و موثر انجام دهد و عاملان این جنایت‌ها را مجازات کند.