با وجود آنکه رهبر آپو در فراخوان ۲۷ فوریه برای چاره‌یابی مسالمت‌آمیز مسئله کورد، به فراهم شدن زمینه‌های قانونی و حقوقی اشاره کرد، حکومت تاکنون در این راستا گامی برنداشته است. طرف کورد تاکنون تمام گام‌های لازم را برداشته است. در آخرین مورد تصمیماتی که در جریان کنگره حزب کارگران کوردستان (پ‌ک‌ک) در بازه زمانی ۵ تا ۷ می اتخاذ شده بود، در آخرین شماره ماهنامه سَرخوَبون منتشر شد. در تصمیمات کنگره به زمینه قانونی و حقوقی برای چاره‌یابی مسئله کورد اشاره شده است. همچنین در آخرین شماره ماهنامه سرخوبون، «گزارش سیاسی» که رهبر آپو برای کنگره ارسال کرده بود نیز منتشر شد.

زبیر آیدار، عضو شورای اجرایی کنفدرالیسم جوامع کوردستان (ک‌ج‌ک)، به پرسش‌های خبرگزاری فرات (ANF) در رابطه با این تحولات پاسخ داد.

در جریان گفتگوهای صلح و چاره‌یابی در ترکیه، طرف کورد گام‌های مهمی برداشت. تصمیمات اتخاذ شده در کنگره دوازدهم پ‌ک‌ک و گزارش سیاسی که رهبر خلق کورد عبدالله اوجالان به این کنگره ارسال کرده بود، با افکار عمومی به اشتراک گذاشته شد. این تحولات چه معنایی دارد و چگونه باید تفسیر شود؟

از ماه اکتبر گذشته، هشت ماه است که این روند ادامه دارد. طرف کورد در این راستا به وظایف خود عمل می‌کند. فراخوان ۲۷ فوریه رهبر آپو بازتاب گسترده‌ای داشت. به دنبال آن تصمیم آتش‌بس پ‌ک‌ک و برگزار شدن کنگره، میزان جدیت طرف کورد در قبال این روند را نشان می‌دهد. همه باید این حقیقت را ببینند و بر این عقیده‌ام که این مسئله دیده خواهد شد.

آیا می‌توان گفت که این چشم‌انداز، مبنای یک نقشه‌راه سیاسی را برای دوره آینده مبارزات کورد ایجاد خواهد کرد؟

مشخص است که روند پیش ‌رو چگونه شکل می‌گیرد و چگونه خواهد بود. از این نظر پ‌ک‌ک به فعالیت تحت نام پ‌ک‌ک پایان داد و همانطور که رهبر آپو اعلام کرده است، رسالت تاریخی خود را به جای آورد. از این به بعد بر اساس روند و پارادایم جدید، نوعی سازماندهی شکل خواهد گرفت.

در تصمیمات کنگره پ‌ک‌ک به تفصیل به زمینه حقوقی برای صلح اشاره شده است. اما می‌بینیم که دولت هنوز در راستای ایجاد زمینه سیاسی و حقوقی گامی برنداشته است. شما این وضعیت را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

ما این روند را از نظر خود مورد ارزیابی قرار دادیم. گام‌هایی واضح و شفاف برداشتیم. تمام افکار عمومی شاهد این مسئله هستند. اما صلح به صورت یک‌جانبه ایجاد نخواهد شد. همانطور که دولت باغچَلی نیز گفت، 'پرنده نمی‌تواند با یک بال به پرواز درآید. 'شما نمی‌توانید به هیچ امر یک‌جانبه‌ای امید ببندید و صلح را برقرار سازید. می‌توانید به صورت یک‌جانبه اعلان جنگ کنید، اما برای صلح باید هر دو طرف گام بردارند. اکنون گام‌هایی وجود دارد که حکومت باید بردارد. این مسئله در تصمیمات کنگره نیز مطرح شده است. در فراخوان رهبر آپو نیز وجود دارد. فراخون ۲۷ فوریه رهبر آپو، فراخوان صلح و جامعه دموکراتیک است. یعنی یک سطح آن ایجاد صلح و سطح دیگرش ایجاد جامعه دموکراتیک است. در پایان نیز اعلام می‌کند که برای تحقق این امر، باید زمینه حقوقی ایجاد گردد. رویه عملی فعلی دولت، اقدامات مناسبی نیست. اگر حکومت در هشت ماه گذشته گام‌های لازم را با جدیت برداشته بود، امروز در جای کاملا متفاوتی ایستاده بودیم. امروز امور زیادی عملی می‌شدند. هنوز انزوای تحمیلی علیه رهبر آپو پایان نیافته است. این اقدام باید مستقیما پس از فراخوان ۲۷ فوریه انجام می‌شد. تاکنون نه اصحاب مطبوعات، نه آکادمیسین‌ها، نه سیاسیون و نه طیف‌های مختلف جامعه موفق به دیدار با رهبر آپو نشده‌اند. به غیر از گفتگوهای انجام شده با وساطت دم پارتی، دیداری انجام نگرفته است. باید این امر فورا محقق شود.

درباره پارلمان بحث می‌شود، اما در این زمینه نیز هیچ پیشرفتی اتفاق نیفتاد.

این موضوع ابتدا باید در پارلمان مطرح می‌شد. برای ایجاد یک کمیسیون زیر نظر پارلمان، فراخوان‌هایی داده شد. اما هیچ پیشرفتی اتفاق نیفتاده است. ضروری است که یک کمیسیون مرکزی با مشارکت گسترده تشکیل شود که موانع قانونی را برطرف کرده و مسئله کورد را حل نماید. کمیسیون مذکور نباید صرفا به پارلمان محدود بماند، بلکه باید با حکومت، اپوزیسیون و تمامی احزاب سیاسی به ویژه با رهبر آپو در امرالی در گفتگو و ارتباطی مداوم باشد. همچنین باید با سایر جغرافیاهای حضور کوردها از جمله اروپا، روژاوا و باشور کوردستان نیز ارتباط ایجاد شود. زیرا این مسئله نه تنها با باکور کوردستان، بلکه با تمام خلق کورد مرتبط است.

در این راستا باید اجماع سیاسی و اجتماعی گسترده‌ای شکل بگیرد، باید در پارلمان گام‌های چشمگیری برداشته شود و حقوق کوردها در قانون اساسی جدید تضمین گردد. تاکنون درباره 'خواهری-برادری' صحبت شده است، اما رابطه‌ای که در آن یک طرف از همه حقوق برخوردار بوده و طرف دیگر از حقوق خود محروم باشد، به خواهری-برادری راستین تبدیل نخواهد شد. با وجود آنکه کلمه 'تُرک' ۴۱ بار در قانون اساسی تکرار شده است، اما 'کورد' حتی یک بار نیز مطرح نشده است. در صورت صحبت درباره برابری، باید کوردها در تمامی ساختارهای دولت حضور داشته باشند و این برابری به شکل ملموس ایجاد گردد.

این مسئله صرفا محدود به پ‌ک‌ک نیست؛ این یک مسئله ژرف است که از زمان امپراطوری عثمانی، بیش از ۲۰۰ سال است وجود دارد. لذا باید راه‌حل‌های پایدار و جدی ایجاد گردد. اگر واقعا درباره قانون 'خواهری-برادری' صحبت کنیم، کوردها برای این مسئله آمادگی دارند. اما می بینیم که حکومت تاکنون مسئولیت‌های ضروری را به جای نیاورده و روند را با مانع مواجه کرده است. باید از این موضع دست برداشته و برای چاره‌یابی گام‌های جدی و قاطع برداشته شود. در غیر اینصورت، این مسئله با تلاش‌های یک‌جانبه چاره‌یابی نخواهد شد.

علاوه بر تحریف روند، حکومت گام‌هایی بر می‌دارد که به دموکراسی لطمه می‌زنند. این امر در بسته اصلاحات قضایی نیز مشهود بود. از سوی دیگر موج حملات و بازداشت‌ها علیه شهرداری‌های ج‌ه‌پ ادامه دارد. شما این طرز برخورد را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

فراخوان رهبر آپو، فراخوانی برای صلح و جامعه دموکراتیک است. در این فراخوان بارها مفاهیمی نظیر 'دموکراسی' و 'جامعه دموکراتیک' مطرح می‌شوند. در تمامی دیدارهای انجام شده نیز دموکراسی در صدر اصولی قرار دارد که مبنا قرار داده می‌شوند. البته این مسئله یکی از بزرگ‌ترین اختلافات امروز است؛ حکومت فعلی به هر کسی که مانند آن فکر نمی‌کند حمله کرده و در صدد سرکوب صداهای متفاوت است. این طرز برخورد هیچ ارتباطی با دموکراسی و ایجاد یک جامعه دموکراتیک ندارد. این رویه را نمی‌توان با دموکراسی یا ایجاد جامعه دموکراتیک روایت کرد. مسئله کورد صرفا بر اساس دموکراتیزاسیون قابل حل است. زیرا کوردها نیز یک نیروی دموکراتیک هستند. در این چارچوب، می‌بینیم که فشارهای فزاینده و اقدامات غیردموکراتیکی که ج‌ه‌پ را آماج حمله قرار می‌دهند، ادامه دارند. اگر ج‌ه‌پ به عنوان رقیب نیرومند حکومت تلقی نمی‌شد، هیچکدام از این حملات انجام نمی‌شدند. یک مثال دیگر، اگر اکرم امام‌اوغلو صراحتا نمی‌گفت که 'من کاندیدا هستم' یا به عنوان یک نام قدرتمند در میان افکار عمومی مطرح نمی‌شد، عیله وی حمله انجام نمی‌گرفت. همه این مسئله را می‌دانند.

آیا شما این اقدامات را به عنوان حمله سیاسی تعبیر می‌کنید؟

بدون شک، این اتفاقات حمله سیاسی هستند. به همین دلیل امکان ندارد که ما این وضعیت را بپذیریم. نمی‌توانیم بگوییم که 'خوب است، با شما توافق می‌کنیم و شما می‌توانید هر کاری که می‌خواهید در مقابل اپوزیسیون انجام دهید. 'چنین موضعی نه اخلاقی است و نه دموکراتیک. علاوه بر این، ظلم و حملات علیه کوردها نیز هنوز ادامه دارد. حملات نظامی ادامه دارد، بازداشت‌های سیاسی تداوم داشته و هنوز هم افراد زیادی در زندان‌ها بوده و از آزادی محروم هستند. کوردها در بسته اصلاحات قضایی که مدتی پیش ارائه شده بود، نادیده گرفته شدند. بدون شک، حتی مشارکت دادن کوردها در چنین لوایحی نیز نمی‌تواند به معنای چاره‌یابی باشد. این مسئله با چنین بسته‌هایی و با تدابیر موقتی نیز حل نخواهد شد. البته برداشتن چنین گام‌هایی برای ایجاد فضایی آرام، پاکسازی راه و افزایش اعتماد، حائز اهمیت هستند. در این معنا، تا زمانیکه این گام‌ها ولو به صورت نمادین، انجام نشوند، صحبت کردن درباره یک اراده متعهد به دموکراتیزاسیون میسر نیست. همچنین اقدامات قیم‌ها ادامه دارد. برای چند شهرداری قیم منصوب شده است و این اقدام به صورت خودسرانه هر دو ماه یک بار تمدید می‌گردد. اکنون، موج‌های حملات متوالی وجود دارند که ج‌ه‌پ را هدف قرار می‌دهند. این وضعیت ما و جامعه را آزرده خاطر می‌سازد. زیرا ما این حملات را نه صرفا به عنوان حمله علیه ج‌ه‌پ، بلکه به صورت حمله علیه خودمان تعبیر می‌کنیم. پیشتر چنین روش‌هایی علیه ما اعمال شده است، اکنون علیه آنان به کار گرفته می‌شود. اگر فساد مالی وجود داشته باشد، بدون شک باید تا آخر علیه آن مبارزه کرد. اما ساکت کردن اپوزیسیون و محدود کردن عرصه سیاسی به بهانه مبارزه با فساد، قابل قبول نیست. اگر قرار بر مبارزه علیه فساد مالی در ترکیه باشد، ابتدا باید به حلقه آ‌ک‌پ نظر بیفکنیم. زیرا بزرگ‌ترین مشکل در این زمینه، آنجا است.

دو تحقیق دیگر در مورد رئیس ج‌ه‌پ اوزگور اوزَل آغاز شد.

این کار با چنین تحقیقاتی به موفقیت نخواهد رسید. برای حل این مسئله در پارلمان تلاش می‌کنند. این مسئله بزرگی است. از طریق دادگاه برای سرکوب حزب اصلی اپوزیسیون تلاش می‌کنند که در انتخابات محلی اخیر به بزرگ‌ترین حزب تبدیل شده است. ما این اقدام را به عنوان اخلالگری در روند تلقی می‌کنیم. نوعی تلاش برای اخلاگری است، چنین وضعیتی ظاهر می‌شود. باید فورا از این اقدامات دست بردارند. برای حل مسئله کورد در ترکیه، دموکراتیزاسیون یک ضرورت است. دموکراتیزاسیون نیز باید برای همه باشد. به همین دلیل نباید برای تداوم‌بخشی به حکومت خود به روش‌های مختلف متوسل شوند. همه باید به اراده مردم احترام بگذارند.

چه ارتباطی میان تحولات سوریه و گفتگوها در چارچوب این روند وجود دارد؟ شما جایگاه حکومت سوریه را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ آیا حکومت آ‌ک‌پ هنوز هم با گام‌های خود در سوریه در مقابل کوردها می‌ایستد؟

سوریه، روژاوا، باکور و ترکیه، مسائلی شدیدا متداخل می‌باشند. به صورت مجزا از یکدیگر قابل حل نیستند. یعنی هر تحولی در باکور بر روژاوا و سوریه تاثیر می‌گذارد. حکومت ترکیه باید در این موضوع هم در داخل و هم در خارج، دموکراسی ایجاد کند. بزرگ‌ترین مسئله سوریه، ایجاد یک سوریه دموکراتیک است. در حال حاضر جولانی، رئیس هیئت تحریرالشام، قدرت را در سوریه در دست دارد. رژیم بعث یک خط مشی لائیک-ملی‌گرایانه داشت، جولانی نیز نوعی ذهنیت ملی‌گرایانه- اسلام‌گرایانه دارد. هیچکس تاکنون واژه 'دموکراسی' را از دهان جولانی نشنیده است. وی با دموکراسی مخالف است. همچنین تمام تحولات در منطقه، با کوردها، ترکیه و همه ما ارتباط خواهد داشت. جنگ در منطقه پایان نیافته است. یعنی جنگ در غزه ادامه دارد. این جنگ در منطقه گسترش یافته است. به لبنان، سوریه، یمن، عراق، ایران و کوردستان نیز تسری خواهد یافت. یعنی ترکیه یکی از طرف‌های این مسئله است. نقطه عزیمت ما در زمینه مسئله کورد، دموکراتیک شدن تمام منطقه است. این امر نه تنها ترکیه را در بر می‌گیرد، بلکه به منزله دموکراتیک شدن سوریه، عراق، ایران و تمام منطقه می‌باشد. مسائل صرفا می‌توانند با رویکردی مبتنی بر یک مبنای دموکراتیک در قبال خلق‌ها، باورداشت‌ها و تفاوتمندی‌ها و همچنین ایجاد یک جامعه دموکراتیک، حل گردند. مسئله اسرائیل-فلسطین، یعنی مسئله اسرائیل-اعراب، همه این مسائل می‌توانند از راه گام‌های دموکراتیک و گفتگو حل شوند. این مسئله با اتکا بر یک مبنای ملی‌گرایانه که از سوی یک طیف اسلام‌گرا در پیش گرفته می‌شود، یا بر مبنای ملی‌گرایی اعراب و با سخنانی نظیر 'یهودیان باید منطقه را ترک کنند'، حل نخواهد شد. یهودیان نیز یکی از خلق‌های کهن این منطقه می‌باشند. همه می‌توانند با صلح و آرامش در کنار یکدیگر زندگی کنند و در اصل باید اینگونه باشد؛ یعنی بر اساس احترام متقابل. این امر هم برای اعراب و هم برای یهودیان، هم برای ترک‌ها و هم برای کوردها، صدق می‌کند. درباره فارس‌ها نیز صدق می‌کند. در این راستا، پروژه‌ای که رهبر آپو ارائه کرده است، صرفا مرتبط با کوردستان نیست، بلکه یک پروژه منطقه‌ای می‌باشد. عقیده ما این است که این پروژه می‌تواند مسائل را حل کند.

یکی از ابعاد فراخوان ۲۷ فوریه، دعوت به صلح بود. جنبه دیگر آن نیز ایجاد جامعه دموکراتیک بود. در این زمینه، جامعه در کجای این فراخوان جای می‌گیرد؟ در رابطه با ساختن جامعه دموکراتیک، سازماندهی و مبارزه خلق کورد و دوستان آنان، چه می‌خواهید بیان کنید؟

ساختن جامعه دموکراتیک بسیار مهم است. این مسئله هم برای کوردستان و هم برای اطراف و تمام منطقه صدق می‌کند. بله پ‌ک‌ک به فعالیت تحت نام خود پایان داد. حزبی بود که بر مبنای خط مشی سوسیالیسم رئال و رهایی ملی ایجاد شد. اکنون اعلام کرد که رسالت خود را به جای آورده و به فعالیت تحت این نام پایان داد. البته این مسئله به معنی پایان نیست.  این آغازی جدید است. این امر به معنی فقدان سازماندهی کوردها و ایجاد خلأ نیست. این روند با شکلی از سازماندهی پیش خواهد رفت که جامعه دموکراتیک را به اقتضای دوران جدید ایجاد می‌کند. یعنی این سازماندهی کاملا در این راستا با وضعیت جدید انطباق خواهد یافت. سازماندهی‌هایی بر اساس آن شکل خواهد گرفت. باید خلق ما در این زمینه آسوده خاطر باشند. هیچ خلأیی ایجاد نخواهد شد. این جنبش در مبارزه ۵۲ ساله خود بهای زیادی پرداخت. این هزینه‌ها به هدر نخواهند رفت. ما در راستای ایجاد یک جامعه دموکراتیک در صدد دست‌یابی به یک راه‌حل هستیم. خلق ما از این نظر آسوده خاطر باشند. البته هیچکس نباید تدابیر خود را کنار بگذارد. اکنون برای گسترش سازماندهی در مقطعی به سر می‌بریم که باید تلاش زیادی انجام دهیم. بدون آنکه صرفا نظاره‌گر باشیم و بگوییم که 'دیدارها انجام شده و گفتگو صورت می‌گیرد و ما نیز نظاره‌گر خواهیم بود'، همه باید سازماندهی خود را بر مبنایی دموکراتیک گسترش دهند. ما شکل مبارزه را تغییر می‌دهیم. یعنی مبارزه مسلحانه را متوقف می‌کنیم اما این مسئله به معنای توقف مبارزه آزادی نیست. مبارزه بزرگی انجام خواهد شد. در این راستا تمامی طرح‌های ما بر اساس برنامه‌ریزی پیش خواهند رفت. برای تحقق این مسئله نیز باید کارزار 'آزادی برای عبدالله اوجالان، راه‌حل سیاسی برای مسئله کورد' را هم در عرصه ملی و هم در عرصه بین‌المللی، اجرایی کرده و گسترش دهیم. همچنین خلق کورد باید بیشتر متحد گردند. جنگی بزرگ در منطقه در جریان است. مسئله کورد به شکل جدی مورد بحث قرار می‌گیرد. خلق کورد در این مقطع باید اتحاد خود را گسترش داده و با یکدیگر حرکت کنند. من بر این عقیده‌ام که در دوره آینده به وظایف خود عمل کرده و موفق خواهیم شد. خواسته ما این است. ما جدی هستیم.