نوروز؛ از ممنوعیت‌ها تا عرصه‌های مقاومت

جشن‌های نوروز همواره صحنه مقاومت و مبارزه بوده است. نوروز امسال نیز با همین روحیه شکل خواهد گرفت. چشم و گوش جهانیان به جشن نوروز آمَد خواهد بود.

نوروز

نوروز که برای جنبش آزادی کوردستان جنبه‌ای سیاسی پیدا کرده است، برای اولین بار به طور دسته‌جمعی در سال ۱۹۹۱ در باکور کوردستان جشن گرفته شد. در نتیجه مبارزه‌ای طولانی، جشن‌های نوروز به کوچه‌ها و میدان‌ها کشیده شد. نوروز به جشن‌هایی تبدیل شد که میلیون‌ها نفر در آن شرکت می‌کردند.

دولت ترکیه در دهه ۱۹۹۰ با حمله به جشن‌های نوروز در سراسر باکور کوردستان، ده‌ها نفر را به قتل رساند. میدان‌های نوروز بسته شد، شرکت‌کنندگان در جشن‌ها بازداشت و زندانی شدند. با وجود همه این فشارها، میدان‌های نوروز صحنه مقاومت بزرگی بود.

در سال ۱۹۹۱ که جشن‌های نوروز به تدریج به صورت دسته‌جمعی برگزار می‌شد، هزاران نفر از نسِبین تا استانبول، آدانا، جزیر، پاسور، هِنه و آمَد در جشن‌های نوروز شرکت کردند. در نتیجه تیراندازی پلیس و ارتش به جمعیت حاضر، در مجموع ۳۱ نفر به قتل رسیدند.

قتل‌عام و فشار

سلیمان دمیرل، نخست‌وزیر وقت، برای نوروز ۱۹۹۲ پیام «همه می‌توانند آزادانه جشن بگیرند» را داد، اما ۹۴ نفر توسط پلیس و ارتشی که به جشن‌ها حمله کردند، به قتل رسیدند. اگرچه مقامات دولتی بارها ادعای اینکه «کشته‌شدگان اعضای پ‌ک‌ک بودند» را تکرار کردند، اما حضور افرادی مانند خدیجه قطار ۵ ساله، مهدی گونگَن ۹ ساله، رمضان بایر ۷۰ ساله و نباهَت کاکوچ ۶۵ ساله در میان کشته‌شدگان، این واقعیت را پنهان نکرد. عزت کَزَر، خبرنگار روزنامه صباح که برای پوشش خبری نوروز به منطقه آمده بود نیز در نتیجه تیراندازی نیروهای ترکیه که به خبرنگاران نیز حمله کردند، با اصابت گلوله به پیشانی‌اش کشته شد.

نوروز ۱۹۹۹

جشن‌های نوروز ۱۹۹۹ به دلیل اولین نوروز پس از تحویل عبدالله اوجالان، رهبر خلق کورد در نتیجه توطئه بین‌المللی به دولت ترکیه، صحنه محاصره شدید پلیس و حملات بود. بر اساس اعلامیه انجمن حقوق بشر (İHD) در سراسر ترکیه، ۸۱۷۴ نفر بازداشت و صدها نفر به شدت مجروح شدند.

حمله دولت

جشن‌های نوروز به طور دسته‌جمعی در روزهای ۲۱، ۲۲، ۲۳ و ۲۴ مارس ۲۰۰۸ در شهرهای وان، جولمرگ و گَوَر برگزار شد. در نتیجه حملات شدید پلیس و ارتش در این مناطق، رمضان دال، زکی اَرینچ و اقبال یاشار ۲۰ ساله به قتل رسیدند.

ممنوعیت‌ها و حقوق دشمنانه

وزارت کشور ترکیه در سال ۲۰۱۲ جشن‌هایی را که قرار بود در شهرهای آمَد، اِلح و استانبول و بسیاری از مراکز دیگر برگزار شود، ممنوع کرد. در آمد، پلیس با تمام توان خود اطراف ساختمان حزب را محاصره کرد، راه‌ها را بست و سعی کرد از رفتن سیاستمداران به میدان جلوگیری کند. مردم با مقاومت و مبارزه‌ای بزرگ موانع را شکستند و به میدان نوروز سرازیر شدند. پلیس مجبور شد تمام واحدهای خود را عقب بکشد. با وجود تمام قدرت و ممنوعیت دولت، بیش از ۱ میلیون نفر در شهر از چهار طرف تمام موانع را درهم شکستند و خود را به میدان نوروز رساندند. در آن سال رقص‌های دسته‌جمعی برگزار نشد، هنرمندان روی صحنه نرفتند، اما سردادن شعارها در میدان نوروز هرگز متوقف نشد.

امید به صلح در حال جوانه زدن

مانیفست رهبر خلق کورد که با شعار «آزادی برای اوجالان، جایگاه برای کوردها» در نوروز ۲۰۱۳ جشن گرفته شد، بر این جشن‌ها سایه افکند. آمَد شاهد پرجمعیت‌ترین جشن نوروز تاریخ بود؛ حدود ۲ میلیون نفر در این جشن شرکت کردند.

با روحیه خودمدیریتی

نوروز ۲۰۱۶ در سایه درگیری‌ها و ویرانی‌هایی که پس از اعلام خودمدیریتی آغاز شد، برگزار شد. شهروندانی که در زیرزمین‌های منطقه جزیر قتل‌عام شدند و جوانان کوردی که در خیابان‌ها به قتل رسیدند، بر جشن‌های نوروز آن دوره نیز سایه افکندند. به همین دلیل نوروز با شعار «با مقاومت پیروز خواهیم شد» برگزار شد.

جنگ و رفتار خصمانه

با وجود اینکه نوروز ۲۰۱۷ تحت تاثیر جنگ، ویرانی، وضعیت اضطراری و رفتار خصمانه قرار گرفت، صدها هزار نفر بار دیگر میدان‌ها را پر کردند. قتل کمال کورکوت که با وجود نیمه‌برهنه بودن، با ادعای «مظنون به بمب‌گذاری انتحاری» در شهر آمد هنگام ورود به میدان نوروز به قتل رسید، خشم زیادی را برانگیخت.

جوانه زدن دوباره امید به صلح

امید به صلح در میدان نوروز آمد در سال ۲۰۱۳ جوانه زده بود. امید به صلحی که پس از سال ۲۰۱۵ از بین رفته بود، با «فراخوان صلح و جامعه دموکراتیک» رهبر آپو که در ۲۷ فوریه منتشر شد، دوباره جوانه زد. مردم خاورمیانه به ویژه مردم کورد، با امید به صلح، نوروز را در میدان‌ها جشن می‌گیرند. بار دیگر چشم و گوش همگان به شهر آمد خواهد بود که در آن نوروز ۲۱ مارس جشن گرفته می‌شود.