«رازِ» دیدار دولمه باغچه و زیان‌های خلق کورد

معاون نخست وزیر وقت، عبدالطیف شنر در رابطه دیدار اردوغان و بیوک آنت در مه ٢٠٠٧ گفته بود: مسائل حساسی مورد بحث قرار گرفتند. سری ساکیک از سیاستمداران کورد نیز گفت خلق کورد هزینه آن را داد. پس از ١٣ سال مفاد این دیدار همچنان مخفی است.

در ترکیه بعد از اخطارنامه‌ی ۲۷ آوریل، در ۵ مه ۲۰۰۷ بین نخست وزیر آن زمان، اردوغان و سرفرماندهی کل ارتش ترکیه، یاشار بیوک آنت در دولمه باغچه دیداری ۱۳۵ دقیقه‌ای انجام شد. در رابطه با این دیدار که همچنان به عنوان یک راز ابعاد چندانی از مفاد آن فاش نشده است، ۱۳ سال می‌گذرد. دیداری که در ۵ مه صورت گرفت یکی از صفحات سیاه تاریخ ترکیه محسوب می‌شود. این مرحله قبل از انتخابات ریاست جمهوری، در نشست خبری سرفرماندهی ارتش ترکیه، بیوک آنت در ۱۲ مه آغاز شد. در آن زمان بیوک آنت گفت نیازمند رئیس جمهوری هستیم که نه در فرم، بلکه اساسا پایبند خطوط اساسی آتاترک باشد. آن زمان نامزد ریاست جمهوری عبدالله گل از حزب آ.ک.پ، وزیر کشور ترکیه بود.

بحران در مجلس

در ۲۷ آوریل در مجلس ترکیه برای انتخابات ریاست جمهوری جلسه‌ای برگزار شد. در دور نخست انتخابات درون مجلس ترکیه، عبدالله گل از آ.ک.پ موفق به کسب ۳۶۱ رای شد. CHP اعلام کرده بود که حداقل میزان آرا برای دستیابی به این پست باید ۳۶۷ رای باشد و به همین دلیل به دادگاه قانون اساسی شکایت کرده بود. بعد از آن سرفرماندهی ارتش ترکیه در وبسایت خود اخطاریه‌ای را منتشر کرده بود. بعد از انتشار اخطاریه در ۵ مه ۲۰۰۷ ملاقات ۱۳۵ دقیقه‌ای بین اردوغان و یاشار بیوک آنت در دولمه باغچه صورت پذیرفت. این دیدار مباحثات بسیاری را به دنبال داشت. اردوغان در آن زمان اظهار داشته بود اگر بیوک آنت مفاد این دیدار را فاش کند، من نیز آن را فاش می‌کنم. بیوک آنت گفت: مفاد این دیدار با من به گور خواهد رفت. بیوک آنت در ۱ نوامبر ۲۰۱۹ به گور رفته و هیچ اطلاعاتی را در رابطه با این دیدار فاش نکرد.

اوجالان: بیانیه علیه ما بود

رهبر حزب کارگران کوردستان، عبدالله اوجالان در جزیره امرالی در آن زمان در رابطه با دیدار [اردوغان و بیوک آنت] و مفاد آن از طریق وکلایش در ۱۵ ژون ۲۰۰۷ گفته بود:  بیانیه سرفرماندهی در رابطه با من است. در ترکیه سیاست با بن‌بست مواجه شده است. من در دفاعیاتم راه حل‌های سیاسی را که این بن‌بست را می‌گشاید توسعه داده‌ام. من تلاش‌هایم را برای پایان دادن به سیاست عدم دست‌یابی به راه‌حل برخی از افراد، رسوا کرده‌ام. احتمال می‌رود که این نیروها به این دلیل نارحت و عصبانی شده باشند. از تاثیرگذاری دفاعیات من می‌ترسند. من بعدا دریافتم که سرفرماندهی ارتش ترکیه بعد از ۲۷ آوریل این بیانیه را منتشر کرده است. صبح همان روزی که این بیانیه منتشر شد، من دفاعیاتم را تحویل داده بودم. کاملا مشهود است که دفاعیات من برخی از افراد را ناراحت کرده است. بیانیه سرفرماندهی در واقعیت نه علیه لاییکها در ترکیه است. این بیانیه در اساس، علیه من منتشر شده است. من پیام آن را گرفتم.

آغاز عملیات ارگنکون

یک ماه بعد از دیدار سرفرماندهی و اردوغان، عملیات ارگنکون آغاز شد. ادعا شده بود که بیوک آنت در خصوص عملیات ارگنکون وعده داده بود که سکوت کند.

حمله به کوردها بعد از این دیدار

بعد از دیدار اردوغان و بیوک آنت، عملیات دستگیری سیاستمداران کورد آغاز شد. بین سالهای ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۲، شهرداران، مدیران و اعضای شورای سیاستگذاری کوردها در شمال کوردستان و ترکیه دستگیر شدند. اوجالان  در این خصوص در ۲۳ فوریه ۲۰۱۳ اظهار داشت: آ.ک.پ با کودتاچیان همکاری داشته است. همچنین در دیدار بین آنت و اردوغان نیز در خصوص موضوع معاوضه‌ی کودتاچیان و کوردها توافق وجود دارد. برهم زدن این توافق نیازمند دستیابی به صلح است. اگر صلح و آشتی ایجاد گردد، عملیات علیه ک.ج.ک و تلاشهای تحریک آمیز خنثی نشوند، صلح رویایی بیش نخواهد بود. دنیز بایکال تداوم اعمال پلید را به آ.ک.پ واگذار کرده است.

۴ سال بعد، تلاش برای کودتا

در این مرحله رهبر خلق کورد عبدالله اوجالان در دیدار خود با وکلا نسبت به وقوع یک کودتا هشدار داده بود. همزمان نمایندگان حزب جامعه دمکراتیک DTP در خصوص تلاش برای کودتایی در سال ۲۰۱۲ درخواست تحقیقی را به مجلس ترکیه ارائه داده بودند. احزاب دیگر نیز این پیشنهاد را پذیرفته بودند. با همکاری ۴ حزب در ۲ مه ۲۰۱۲ نعمت باش، رئیس پارلمان از آ.ک.پ کمیسیونی را در رابطه با تحقیق در این باره ایجاد کرد. این کمیسیون در ۱۷ نوامبر ۲۰۱۲ از بیوک آنت بازجویی کرده بود. بیوک آنت در این رابطه اظهار داشته بود که این دیدار تصادفی بود. جزو اسرار دولتی نبود. امادر رابطه با مسائل حساسی بود. ۵ سال بعد از آن، در رابطه با بیوک آنت و در خصوص اخطارنامه بازجویی مجددی انجام شد.

ساکیک: کورد دچار ستم شد

سری ساکیک از سیاستمداران کورد در رابطه با دیدار بین آنت و اردوغان گفت: حق واقعی ترکیه را با خود به گور برد. در آن زمان ما موضع سرفرماندهی و فرماندهان ارتش را علیه اوجالان درک می‌کردیم. آن زمان ارتباط بین آ.ک.پ و جماعت [فتح‌الله] گولن امری بدیهی بود. عملیات ارگنکون آغاز شد اطلاعاتی که مسئولان جماعت اردوغان انکار کرده‌اند متتشر شده‌اند. بعد ازبرخورد بین حاکمیت، قدرت به بخش دیگری انتقال یافت. این تحولات تاثیر خود را بر کوردها نیز نشان داد. در ارتباط بین اردوغان و بیوک آنت، کوردها بیش از همه مظلوم واقع شدند. کورد هزینه توافق و تبانی بین این دو را داد.

بعد از برخوردهای بین آ.ک.پ، افراد متهم به همکاری به ارگنکون دستگیر شدند. این موضوع تصادفی نبود. در آن زمان قدرت به جماعت تفویض شد. بعد از کودتا مضنونین ارگنکون آزاد شدند. این به شیوه‌ای برنامه‌ریزی شده بود. در آن مرحله حاکمیت در دست نیروهای وابسته به جماعت گولن بود. پس از شبه کودتا این جماعت تسلیم دولت سایه شدند. امروزه هزینه‌های آنرا مردم می‌پردازند.

شنر: در رابطه با موضوعات حساسی گفتگو شد

عبدالله شنر معاون نخست وزیر آن زمان، در رابطه با این دیدار گفت: در خصوص مسائل حساسی گفتگو شد. موضوعات فراوانی ذیل این دیدار مطرح و مخفی مانده‌اند. آشکار است که بیوک آنت از تهدید نگرش‌های ارتش و ارزش‌های جمهوری سخن گفته است. در مقابل این نیز احتمالا نخست وزیر گفته است که انتشار بیانیه‌ای تحت عنوان اخطارنامه نمی‌تواند درست باشد. همچنین در این دیدار، احتمال اینکه چه کسی به ریاست جمهوری برسد مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. هیچ یک از طرفین نیز در رابطه با این دیدار چیزی نگفتند. اما آشکار است که در رابطه با مسائل حساسی گفتگو کرده‌اند.

منبع: MA