آموزش زبان کوردی در روژاوا
سیستم آموزشی که با تلاش فراوان در انقلاب ۱۹ جولای در روژاوا ایجاد شد، تا به موقعیت الآن برسد سختیها و مشکلات زیادی را به خود دیده است. روند آموزشی که در خانه با دورههای مخفی آغاز شده است، اکنون زیر نظر اداره خودمدیریتی، با یک برنامه درسی مستقل به ۳ زبان ادامه دارد.
سمیرا حاج علی رئیس مشترک کمیته آموزش شمال و شرق سوریه در این باره با خبرگزاری فرات صحبت کرد.
سمیرا حاج علی یادآور شد که قبل از انقلاب روژاوا، رژیم بعث یک سیستم آموزشی یک زبانه داشت و گفت: «به عبارت بهتر فقط یک زبان، یک فرهنگ و یک تاریخ در آن دیده شده بود. موانع زیادی در مقابل خلقهای سوریه، ارمنی، آشوری، ترکمن، کورد و دیگر خلقها قرار داشت. همیشه در مورد صحبت کردن به زبان مادری یا زندگی با فرهنگ و تاریخ خود فشار وجود داشت. تحصیل به زبان خود، برای خلقها ممنوع بود. با این حال، این خلقها برای زندگی با فرهنگ خود، برای صیانت از زبان خود مبارزه کردند. به خصوص خلق کورد برای این کار بسیار مبارزه کرد.»
سمیرا حاج علی با بیان اینکه در آن زمان فردی که از بعث نبود نمیتوانست به دانشگاه برود، گفت: «حتی یک دانشجو هم نمیتوانست حرفهای را که میخواند انجام دهد. بنابراین تعداد کوردها، ارمنیها و سوریانیهایی که به دبیرستان میرفتند بسیار کم بود. رژیم همه فرصتها و شرایط تحصیل را از بین برد. به این ترتیب نظام بعث میخواست خلق را در خود ذوب کند.»
سمیرا حاج علی با اعلام اینکه با انقلاب ۱۹ جولای، فرآیند جامعی برای ایجاد نظام جدید آغاز شد گفت: «هم برای حفاظت از مناطق روژاوا و هم برای ساختن سیستم آموزشی، و هم ساخت و ساز در زمینههای اقتصادی و اجتماعی، روند ساخت یک سیستم جدید آغاز شد. مهمترین قدم در ۱۹ جولای بود که شروع به کار در زمینه آموزش و زبان کردیم. البته قبل از آن هم وجود داشت، اما مخفیانه انجام میشد، در خانهها انجام میشد. اما با انقلاب کارهای مهمی در زمینه آموزش انجام شد. مؤسسه زبان کوردی (سزک) در اینجا نقش مهمی ایفا کرد. کارهای مهمی در زمینه تربیت معلم و ایجاد نظام آموزشی انجام شد. در ابتدا دورههایی به زبان کوردی در بین خلق برگزار میشد. بعداً مدارس کم کم ساخته شد.»
سمیرا حاج علی با بیان اینکه بعد از این روند باید آموزش به صورت آکادمیک انجام میشد گفت: «این اقدامات دیگر برای آموزش زبان کوردی کافی نبود، پس از اینکه مناطق روژاوا هم از دست رژیم بعث و هم از دست گروههای تبهکار آزاد شد، روند تربیت معلم را آغاز کردیم. کنفرانس سزک در ۱۹ مه ۲۰۱۲ برگزار شد. در آن کنفرانس تصمیم گرفتیم آموزش زبان را در مدارس انجام بدهیم. این سیستم را ابتدا در مدارس ابتدایی اجرا کردیم و سپس به مدارس راهنمایی و دبیرستان رفت. قطعا در این روند با چالشها و مشکلات زیادی مواجه شدیم. چون سیستم بعث هنوز در مدارس استفاده میشد. برنامه درسی رژیم بعث وجود داشت. همچنین مخالفت برخی معلمها علیه کوردها در مدارس وجود داشت. رژیم بعث کاملاً با این مخالف بود. این وضعیت باعث سختیها و مشکلات شد، اما با وجود این، معلمان در سراسر روژاوا آموزش دیدند. در آن زمان هنوز تعداد کمی از معلمان آموزش دیده بودند. آنها بر اساس آموزش حروف کوردی پیش میرفتند. برخی برای اینکه ناراحتی خود را نشان دهند، گاه روزها مدرسه را تعطیل میکردند. از این طریق میخواستند نشان دهند که ما مانع تحصیل بچهها هستیم و از این طریق میخواستند جامعه را ناراضی کنند. با این حال، برخورد خلق بسیار متفاوت بود. آنها درب برخی از مدارس تعطیل شده را شکستند. به معلمان مخالف گفته شد که مدارس تعطیل نمیشوند، کودکان میتوانند تحصیلات خود را تکمیل کنند و همچنین دروس زبان کوردی برگزار میشود. به این ترتیب هم با کمک معلمان و هم با کمک خلق بار دیگر درب مدارس به روی مردم باز شد. در آن زمان معلمان رژیم گاهی ماهها به مدارس نمیآمدند. به این ترتیب میخواستند ما را مجبور کنند و نشان دهند که نمیتوانیم پیروز شویم.
در اینجا از همه دانشجویانی که ۲-۳ سال به دانشگاه رفتند و به ما و معلمان کمک کردند تشکر میکنم. با کمک آنها توانستیم دروس خود را آموزش دهیم. مواد آموزشی رژیم بعث هم آنجا بود، اما به شکلی دیگر درسهای لازم را میدادیم. به این ترتیب اجازه ندادیم فرزندانمان بدون تحصیل بمانند. به این ترتیب آموزش بچهها ماهها ادامه داشت و ما هم به آموزش زبان کوردی میپرداختیم. بدون شک مبارزه مهمی برای این امر انجام شد. ما از مدارس ابتدایی شروع کردیم، سپس به راهنمایی و آموزش دبیرستان در منطقه روژاوا رفتیم.
زیباترین چیز اینجا خوشحالی بچهها بود. تحصیل به زبان مادری، خواندن و صحبت به زبان مادری آنها را خوشحال میکرد. البته ابتدا تعداد بچهها کمتر بود، اما رفته رفته زیاد شد و هر روز بچههای بیشتری به مدرسه میآمدند. با این کار و این مراحل، امروز توانستیم برنامه درسی خودمدیریتی را در شمال و شرق سوریه بسازیم. شاید گامهای کوچکی بودند، اما برای این کار مبارزه بزرگی انجام شد، سختیها بسیار زیاد بود. اما روحیه و انگیزه ما از سختیها بیشتر و زیباتر بود. عشق خلق به معلمها و تلاش برای حمایت از آنها وسیله پیروزی ما شد. در سال ۲۰۱۴، اداره خودمدیریتی در کانتونهای عفرین، کوبانی و جزیر اعلام شد. هیئت آموزش به یکی از مهمترین نهادهای درون اداره خودمدیریتی تبدیل شد. زیرا این نظام آموزشی است که موجودیت جوامع را حفظ میکند، آنها را به فرهنگ و تاریخ خود میرساند و آنها را روی پا نگه میدارد. و امروز ما این را در واقعیت شمال و شرق سوریه میبینیم.
از زمان تأسیس اداره خودمدیریتی تا کنون، روند آموزش و سیستم مدرسه در فرآیند آموزش به شرح زیر پیشرفت کرده است: در سالهای ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶ آموزش در عفرین و کوبانی از کلاسهای اول تا سوم ابتدایی با برنامه درسی اداره خودمدیریتی ارائه شد. همچنین از کلاس اول تا دوم دبستان در شهر جزیر ارائه شد. در جزیر در دوره تحصیلی ۲۰۱۶ و ۲۰۱۷ برنامه درسی خودمدیریتی تا کلاس ششم داده شد. سپس این به کلاس دوازدهم در کوبانی و عفرین رسید. در سال ۲۰۱۷-۲۰۱۸ در شهر جزیر از کلاس ششم تا دوازدهم طبق برنامه درسی خودمدیریتی پیش رفت، اما مشکلاتی وجود داشت. با این حال میتوانم این را بگویم که از سال ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۸، برنامه درسی خودمدیریتی به همه مدارس معرفی شد.»
سمیرا حاج علی با بیان اینکه نظام آنها یک نظام دموکراتیک است گفت: «حقوق هر کودک محفوظ است. بنابراین هر کودکی در این سیستم به زبان مادری خود آموزش میبیند. در کنار این، آنها زبانهای دیگری را نیز یاد میگیرند.»