جامعه افغانستان جامعه‌ای سنتی و مذهبی است که سال‌هاست تحت هجوم طالبان و نیروهای خارجی است. این کشور به صحنه تاخت‌وتاز نیروها و دولتهای مختلف تبدیل شده و در بسیاری زمینه‌ها مانع پیشرفت آن شده‌اند به گونه‌ای که هنوز هم بسیاری مناطق به شیوه عشیره‌ای اداره می‌شود. در این جامعه مردسالاری بر مردم تحمیل شده و زنان از بسیاری از حقوق خود محروم شده‌اند. اما در دو دوره پس از سر کار آمدن طالبان، زنان با موانع بیشتری مواجه و به شدت سرکوب شده‌اند.

طالبان در دو دوره از سال ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۱ و از سال ۲۰۲۱ تاکنون بر افغانستان حکومت کرده‌اند. در دوره ی اول حکومت آنها زنان به‌شدت سرکوب شده و از همه ی حقوق خود محروم گشتند.

پس از قدرت گرفتن دوباره ی طالبان، سرکوب آزادی بیان و نقض حقوق زنان بار دیگر به اوج رسید. زنان با انواع آزارها و پایمال شدن حقوق و خواسته‌هایشان مواجه شده و به کنج آشپزخانه و خانه‌های فقرزده‌شان رانده شده‌اند.

طالبان در روزهای اول قدرت‌گیری اعلام کرد که به حقوق زنان احترام خواهند گذاشت و زنان مانند گذشته از همه حقوق خود برخوردار خواهند بود. این مسئله در میان مردم و زنان خوش‌بینی ایجاد کرد که شاید طالبان تغییر کرده و آنها می‌توانند مانند گذشته به کار و فعالیت‌هایشان ادامه دهند.

اما حکومت کم کم اقدامات خود در محدود نمودن زنان را آغاز نمود. آنها در ابتدا اعلام نمودند، زنان در صورت رعایت کردن حجاب می توانند به فعالیت‌های خود مانند گذشته ادامه دهند، اما وضعیت کم کم تغییر کرد و محدود نمودن زنان در همه زمینه‌ها گسترش یافت. زنان کم کم از کار در ادارات منع شدند. آنها برخی رشته‌های دانشگاهی مانند برق و اقتصاد و... را برای زنان ممنوع کردند.

فیلم‌ها و سریال‌هایی که زنان نقش اصلی آن را داشتند، محدود شدند و ظاهر شدن زنان در تلویزیون محدود شد. مدتی بعد زنان مجبور شدند با صورت‌های پوشیده در تلویزیون ظاهر شوند.

رفته رفته ممنوعیت‌ها علیه زنان افزایش یافت. زنان از حضور تنها در اماکن عمومی منع شدند. زنان فقط به همراه "محارم" خود می‌توانند از خانه خارج شوند. زنان دیگر حتی حق سوارشدن به تاکسی را هم ندارند.

وضعیت تحصیلات زنان نیز بسیار اسفبار است

در ابتدا طالبان اعلام نمود باید فضای دانشگاهها تفکیک شود و زنان و مردان جداگانه درس بخوانند. کلاس‌های درس با پرده به دو قسمت تقسیم شد و زنان و مردان جدا از هم در کلاس درس می‌نشستند.

سپس اعلام شد، زنان جوان حق تدریس برای مردان و بالعکس را ندارند. رفته‌رفته زنان به کلی از تحصیل در دانشگاه منع شدند و تحصیل دختران از پایه ششم به بعد ممنوع شد.

پس از بر سر کار آمدن طالبان، جامعه ی مردسالار بیشتر از گذشته خود را نشان داد. مشکل زنان فقط طالبان و نیروهایش نبود بلکه دید بسیاری از مردم نیز با آمدن طالبان نسبت به زنان تغییر کرده بود؛ به گونه‌ای که زنان هر لحظه با نگاهها و سرزنش‌های برخی از مردم عادی نیز مواجه بودند.

در افغانستان بخشی از جامعه برداشت‌های افراطی از دین و مذهب دارند. مردم اکثرا در روستاها و شهرهای کوچک زندگی کرده و به دلیل جنگ‌های پی در پی و طولانی و فساد سیستم های حاکم، بی‌سوادی به معضلی عمده در این کشور تبدیل شده است. بی‌سوادی سبب ناآگاهی شده و به همین دلیل گروهی از مردم زن را متعلق به خانه می‌دانند و تحصیل و کار برای زنان را ننگ می‌دانند. حق تعیین سرنوشت زنان بیشتر به دست مردان (پدر، همسر، برادر...) بوده و زنان در تعیین سرنوشت خود حقی ندارند.

به دلیل کم سوادی و نا آگاهی، برخی از زنان نیز حق و حقوق خود را ندانسته و برای احقاق آن تلاشی نمی‌کنند. آنها حق تحصیل و کار را برای خود نمی‌دانند و سرنوشت خود را به دست جامعه‌ی مرد سالار سپرده‌اند.

با ممنوعیت تحصیل زنان نگرانی و ناامیدی شدیدی در میان دختران و زنان بوجود آمده است

در این میان کسانی که برای تحصیل دختران تلاش می‌کنند، با انواع خطرات و آزار و شکنجه‌ها روبه رو هستند.

انجام عملیات‌های تروریستی علیه مراکز آموزشی دختران، قتل و ربودن فعالین این حوزه، شکنجه در زندان‌های طالبان و صدها خطر دیگر در کمین افرادیست که برای حق تحصیل دختران مبارزه می‌کنند.

وضعیت زنان در عرصه کار

علاوه بر تحصیل، زنان از حق کار نیز منع شده‌اند. زنانی که قبلا برای خود کار و پیشه‌ای داشتند، اکنون با انواع محدودیت‌ها مواجه بوده و عملا قادر به ادامه‌ی فعالیت خود نیستند.

طالبان کار زنان و مردان با هم را ممنوع کرده و مراکز تولیدی که زنان و مردان در آن کار می‌کنند، عملا به تعطیلی کشیده شده‌اند. زنانی که قبلا برای خود تولیدی داشته‌اند، اکنون قادر به فروش محصولات خود نیستند و برای محصولاتشان بازاری وجود ندارد.

بسیاری از این زنان سرپرست خانواربوده و اکنون به طور کامل درآمد خود را از دست داده‌اند. این مسئله هم از لحاظ اقتصادی و هم از لحاظ روانی این زنان را تحت تاثیر قرار داده و خانواده‌های بسیاری را با مشکل فقر و گرسنگی روبه رو کرده است.

حکومت  همچنین در راستای حذف سیستماتیک زنان از فضای عمومی، در دسامبر ۲۰۲۲ کار زنان در همه‌ی نهادهای غیردولتی داخلی و خارجی را ممنوع کرد. هرچند با محکومیت این تصمیم در عرصه‌ی بین‌المللی، اجازه‌ی حضور زنان در برخی مشاغل که حضور آنها ضروری بود، صادر شد، اما تعداد زیادی از زنان بی‌کار شده و به کنج خانه‌هایشان رانده شدند.

وضعیت برای زنان شاغل در ادارات دولتی حتی بدتر از سایر زنان بود. فقط یک ماه پس از بر روی کار آمدن طالبان، به زنان توصیه شد که در خانه بمانند. حکومت طالبان فقط به زنانی که کارشان توسط مردان قابل انجام نبود، اجازه‌ی حضور در سر کار را داد. آنها رفته رفته شروع به استخدام مردان به جای این زنان کردند. در بعضی وزارتخانه‌ها به زنان گفته شد یکی از مردان اعضای خانواده‌ی خود را به جای خود بر سر کار بفرستند. از آن زمان تاکنون تقریبا همه‌ی زنان از مشاغل دولتی برکنار شده و فقط تعداد اندکی باقی مانده‌اند.

وضعیت زنان در عرصه سیاست

شرایط زنان در عرصه‌ی سیاست نیز با آمدن طالبان بسیار بدتر از گذشته شد. هر چند پس از سقوط حکومت طالبان در سال ۲۰۰۱ تلاش‌هایی برای حضور زنان در عرصه‌ی سیاست انجام شده بود و تعدادی از آنها توانسته بودند به پارلمان، وزارتخانه‌ها و... راه پیدا کنند، اما با برسرکار آمدن دوباره‌ی طالبان، همه‌ی زنان در عرصه‌ی سیاست به کلی حذف شده و حکومت طالبان و کابینه‌ی آن حکومتی کاملا مردانه شد.

حکومت حتی سعی نمود فعالیت زنان و اعتراضات آنها را به طور کامل سرکوب کرده و آنها را به طور کامل حذف نماید، اما تاکنون به دلیل مقاومت زنان موفق به این کار نشده‌اند.

در اقدام دیگری برای حذف زنان از عرصه‌ی سیاست، وزارتخانه‌ی امور زنان منحل شده و همه‌ی کارکنان آن از کار برکنار شدند و ساختمان این وزارتخانه  به ساختمان وزارت امر به معروف و نهی از منکر تبدیل شد.

حضور زنان در عرصه ورزش و سایر امور جمعی

در حکومت طالبان به صورت سیستماتیک تلاش شده است تا زنان از عرصه‌های عمومی و از انظار عمومی به طور کامل حذف شوند. یکی دیگر از این عرصه‌ها عرصه‌ی ورزش است. حکومت طالبان با ورزش زنان مخالف هستند و معتقدند ممکن است بدن و صورت زنان نمایان شود، به همین دلیل از برگزاری تمامی مسابقات داخلی جلوگیری کرده و از زمان آغاز به کار حکومت طالبان، زنان افغان در هیچ مسابقه ی داخلی یا خارجی شرکت نکرده‌اند.زنان ورزشکار که سالها تلاش کرده‌اند تا خود را به سطوح بین‌المللی برسانند اکنون به شدت سرخورده شده و گروهی از آن‌ها به مهاجرت اجباری روی آورده‌اند.

در افغانستان زنان حتی قادر به سفر کردن نیستند و از این کار منع شده‌اند. به همه‌ی رانندگان وسایل نقلیه‌ی عمومی دستور داده شده تا هیچ زن بی‌حجابی را سوار نکرده و هیچ زنی بدون حضور محارم خود مانند پدر، پسر، همسر، برادر حق ندارد بیشتر از ۷۲ کیلومتر مسافرت کند. سفر زنان به خارج از کشور نیز بدون "قیم" ممنوع است.

در اقدامی دیگر صدور گواهینامه‌ی رانندگی برای زنان متوقف شده و مانع حضور آنها در کلاس‌های آموزش رانندگی شدند. به این ترتیب زنان حق رانندگی را نیز از دست داده و بیشتر از همیشه به حبس خانگی درآمدند.

علاوه بر همه‌ی این محدودیت‌ها و ممنوعیت‌ها، زنان از حضور در پارک‌ها، باشگاه‌های ورزشی، کوچه و خیابان، بازار، تلویزیون و صدا و سیما، دوبله‌ی فیلم‌های خارجی و در هر مکان عمومی منع شده‌اند.