در نشست امروز سمپوزیوم زبان کوردی «فرصت‌ها و مشکلات اصلی آموزش به زبان مادری» مورد بحث و بررسی قرار گرفت. در جلسه‌ای که توسط نویسنده کنعان سویلَمَز اداره می‌شد، خایلازا رشید، یکی از اعضای کورد قفقازی انجمن روناهی، شوان اَرتیسی، که مطالعات زبان را در حکومت فدرالی اقلیم کوردستان انجام می‌دهد، و محقق زبان کوردی و عضو اتحادیه کارکنان آموزش و پرورش، احمد یاشار سخنرانی‌های ارائه کردند. 

خایلازا رشید با جلب توجه به سیاست‌های همگون‌سازی کوردها در قفقاز اظهار داشت که مردمی که زبان مادری خود را یاد نگیرند نابود خواهند شد. رشید با تاکید بر اینکه رویای ۳۰۰ ساله کوردهای قفقاز حفظ زبان خود بوده و به همین منظور تلاش زیادی کرده‌اند، با تاکید بر اینکه ۲۵ نویسنده مهم کورد در دوره اتحاد جماهیر شوروی تحصیل کرده‌اند، گفت: «افراد مهمی مانند همانطور که عَرَبه شَمو و حَجیه جندی پرورش یافتند. اثرهای این نویسندگان‌مان هنوز در خانه‌های ما موجود است و کوردها که متأسفانه پس از فروپاشی شوروی مجبور به مهاجرت و تبعید شدند، در قفقاز می‌خواهند مانند همه جا به همان نخوه مورد همگون‌سازی قرار داده شوند. کوردهای ساکن آذربایجان بیشترین آسیب را از این سیاست همگون‌سازی متحمل شده‌اند. در ارمنستان نیز چنین وضعیتی وجود دارد. امروزه در یکی از مدارس ارمنستان درس کوردی تدریس می‌شود. در گرجستان نیز مانند آذربایجان و ارمنستان این سیاست‌های همگون‌سازی اجرا می‌شود.» 

رشید با دعوت از کوردها برای تبدیل خانه‌های خود به آموزشگاه زبان، از همه خواست تا در صحبت کردن و انتشار زبان کوردی مشارکت کنند. 

شوان اَرتیسی محقق زبان کوردی در تشریح سیستم آموزشی کوردی در باشور کوردستان اظهار داشت که سیاست همگون‌سازی نسبت به کوردها در ۴ بخش کوردستان وجود دارد. ارتیسی ادامه داد: 

«در اقلیم کوردستان به دو لهجه صحبت می‌شود. اینها لهجه‌های بادینی و سورانی هستند. طبق مقررات نظام آموزشی، همه به زبان خود آموزش می‌بینند. علاوه بر این، زبان انگلیسی در آموزش و پرورش تدریس می‌شود. همانطور که کوردها به فرزندان خود کوردی را آموزش می‌دهند. همانطور که کوردها در باکور کوردستان به فرزندان خود زبان کوردی را در مقابل ترکی آموزش می‌دهند، در باشور کوردستان نیز والدین کورد زبان کوردی را در مقابل انگلیسی به فرزندان خود آموزش می‌دهند. در زمان‌های قدیم در باشور کوردستان، زمانی که کوردها روزانه به زبان کوردی صحبت می‌کردند، در برخی از جملات خود از کلمات عربی استفاده می‌کردند. و این باعث بوجود آمدن تصوری می‌شد که انسان بسیار آگاه به نظر برسد. اما با گذشت زمان متوجه شدند که این تصور اشتباه است و آن را رها کردند. در چهار بخش از کوردستان زبان کوردی باید حفظ شود. این مشکل فقط در یک منطقه وجود ندارد.»  

احمد یاشار محقق زبان کوردی و عضو اتحادیه کارکنان آموزش و پرورش گفت: «کوردها صد سال است که از زبان کوردی محروم بوده‌اند. با طرح اصلاحات شرقی هزاران سیاست برای از بین بردن زبان کوردی اعمال شد و این سیاست‌ها همچنان ادامه دارد. زبان کوردی به عنوان یک درس انتخابی تحت عنوان زبان‌های زنده توسط وزارت معارف ملی ارائه می‌شود. تصمیم گرفته شد که امروز زبان کوردی در مدارس تدریس شود. اگر دولت بخواهد نیز هیچ گونه قانونی در این زمینه وجود ندارد. حتی می‌توانیم بگوییم که آموزش به زبان کوردی در مدارس غیرقانونی است، زیرا والدین حتی از ارائه آن در مدارس اطلاعی ندارند. در برگه انتخاب رشته که به دانش‌آموز داده می‌شود، به جای نوشتن زبان کوردی، نوشته شده است دروس انتخابی زبان‌های زنده.» 

یاشار اظهار داشت که ارائه زبان کوردی به عنوان یک درس انتخابی سود و دستاورد بزرگی نیست.