اردوغان، آب و پکک
دیدار اردوغان از بغداد و هولیر نه میتواند از شکست اردوغان جلوگیری کند و نه صدای گلولههای تفنگ آزادی را خاموش گرداند.
دیدار اردوغان از بغداد و هولیر نه میتواند از شکست اردوغان جلوگیری کند و نه صدای گلولههای تفنگ آزادی را خاموش گرداند.
هرکسی که به شیوه سطحی به دیدار اردوغان به بغداد بنگرد و شمار بسیار پیماننامهها را ببیند که به عدد ۲۶ توافقنامه میرسد، با خود میگوید که واقعا رجب طیب اردوغان رئیس جمهوری تا چه اندازه زرنگ است. اردوغان تازه از شکست خود در انتخابات بازگشته است، اما به بغداد میآید و تمام این توافقات را انجام میدهد. در هولیر نیز قلعه هولیر با پرچمهای ترکیه آراسته میشود، اما در حقیقت، واقعیت چیز دیگری است. علیرغم اینکه از لحاظ آب، کار و همکاریهای بسیاری میان بغداد و ترکیه وجود دارد اما بغداد باز هم نپذیرفت که در برابر آب با حزب کارگران کوردستان (پکک) دشمنی کند، این هم بزرگترین شکست ترکیه در این تلاشهایش بود. مدت زمان درازی است که ترکیه حاکمیت عراق را نقض کرده و ۲۲ پایگاه نظامی را در عراق در مرزهای میان هولیر و دهوک ایجاد ساخته است. اما میخواهد کارت فشار آب را در برابر پکک به کار بگیرد. هدف اساسی ترکیه از این دیدار همین بود. اردوغان تنها با تعظیم بغداد پیروز نخواهد شد، در واقع بسیار هم مشکل است که بغداد به طور کامل در برابر ترکیه سر تعظیم فرود آورد. در این مهم ایران و آمریکا نیز دخیل هستند. آمریکا و ایران در عراق و در کل هم دو فاکتور مهم هستند که هردو دارای برنامه و پروژه میباشند. در برخی موارد ضدیت دارند و دشمن هم هستند، اما مسائلی هم وجود دارد که منافع آنان را به یکدیگر وابسته میکند. نه آمریکا این زبان زشت، کثیف و غیردیپلماتیک اردوغان را دربرابر پید، پکک و کوردهای روژاوا قبول میکند و نه ایران میگذارد که بغداد هرچیز را در خدمت ترکیه قرار دهد. هزار راه برای متوقف ساختن ترکیه وجود دارد که هنوز به هیچکدامشان دست نزده است.
هرچند که توافقنامههایی امضا شده باشند و مطبوعات هم اهمیت بسیاری بدانها داده باشند، اما باید گفت سطح برخی از این کارها حتی از امورات دو سفارتخانه میان یکدیگر هم کمتر است و حتی میشود که مدیران و مقامات دو وزارتخانه میان یکدیگر اینچنین توافقاتی انجام دهند، اما در هولیر بدون به امضا رساندن هیچ پیمان نامهای، اردوغان به مثابه یک شخصیت باشکوه نشان داده شد. نصب این تعداد کثیر از پرچمهای ترکیه، آراستن قلعه هولیر با پرچمهای ترکیه، همانطور که معلوم است یک کار پروتکلی نبود. کار پروتکلی بیشتر میان دو دولت انجام میشود و تا به این اندازه بزرگنمایی نمیشود. دولتی که دهها پایگاه نظامی خود را در کشوری دیگر ایجاد کرده باشد و در روز روشن با پهپادها به شهرها حمله کند، اما تو برای آن قالی سرخ پهن کنی و قلعه را برای آمدن آن آماده سازی، این مسئله استیلا است. این برای هولیر و بغداد هم صدق میکند. هراندازه حاکمیت به تمامی شکسته شده باشد هم دوباره سلطهگران حاکم بر هولیر خواستند این دیدار را به مثابه گام مهمی نشان بدهند. اما اردوغان و ترکیه هنوز هم از هولیر و بغداد بصورت مشترک نام میبرند و هنوز به آن اقلیم کوردستان نمیگویند، میگویند مدیریت شمال عراق. مسئله جالب اینست که در بغداد و هولیر اردوغان درخواست همکاری و همدستی برعلیه پکک را دارد. علیرغم این درخواست دیگری هم دارد و آن اینست که اهمیت بیشتری به ترکمنها داده شود.
من اینگونه فکر نمیکنم که دیدار اردوغان برای دشمنی با پکک دستاورد مهمی را بدست آورده باشد. بدلیل اینکه حتی اگر حکومت عراق این درخواست ترکیه را بپذیرد و نیروهای نظامی را در کوهستانهای کوردستان مستقر کند، این امر باید با تایید و رضایت ایران و آمریکا صورت بگیرد، زیرا که جنگ مقابل پکک امری آسان نیست. در میان شیعیان نیز بسیار دشوار است که همه بروی این موضوع توافق کنند. بدلیل اینکه پکک در جنگ علیه داعش با عراق و حکومت اقلیم کوردستان همکاری بسیار خوبی داشت.
بزرگترین مشکل و مانع اینست که تاکنون از سوی آمریکا و اروپا تدارکات و عزمی برای درآوردن پکک از لیست ترور نشان داده نشده است. که اکنون بیش از هر زمان دیگر بدان نیاز است و جای تامل و تحرک دارد. این مورد بخصوص برای فرانسه و ترکیه صدق میکند. در خاک فرانسه، ترکیه مداخلاتی انجام میدهد و آزادیخواهان کورد را ترور میکند، آمریکا هم ترکیه را به مثابه فرزند دوستداشتنی خود میبیند.
شکست اردوغان در این دیدار در آینده بیشتر هم شفاف خواهد شد. اگر طرفی به درخواستهای اردوغان گوش فرادهد و کاری که او میخواهد را انجام دهد، آن طرف یا جناج با شکست روبرو خواهد شد در حالیکه هیچکس قصد ندارد شکست بخورد. بنظر من نیروی پیشمرگه و نیروی مسلح حزب دمکرات کوردستان (پدک) نیز نمیخواهند با پکک بجنگند. همچنین دبیرکل پدک هم نمیخواهد اتفاقات بد و خونین گذشته را دوباره تجربه کند، اما نمیتواند به شیوهای مشخص و شفاف این را به ترکیه بگوید. دلیل این نیز، اشتباهاتی است که پدک با عنوان توافق و پیمان با ترکیه انجام داده است که از جمله آن میتوان به توافقنامه ۵۰ ساله و مسئله نفت و گاز اشاره کرد.
هر لحاظ دیدار اردوغان از بغداد و هولیر نه از شکست و کاهش ارزش لیره ترکیه جلوگیری کرد و نه میتواند صدای گلولههای تفنگ آزادی را خاموش گرداند. حتی موانع را نتوانست پشت سربگذارد. اما اردوغان شکست خورده از انتخابات با بیش از دو دهه زورگویی، میخواهد اینطور خود را نشان دهد که او هنوز همان سلطانی است که میتوان در لیبی، قطر، امارات و حتی در عربستان سعودی، عراق، ارمنستان و قبرس هم سخنان خود را تحمیل کند، فارغ از اینکه آن زمانها دیگر گذشت.