حزب عدالت و توسعه به دنبال کسب حمایت برای جنگ است
سیاست ترکیه روزهای فعالی را پس از انتخابات محلی ۳۱ مارس تجربه میکند. افول حزب عدالت و توسعه (آکپ) به مقام حزب دوم پس از ۲۲ سال منجر به شکلگیری موازنههای سیاسی جدید شد. در حالی که همه از حزب حاکم، آکپ گرفته تا مهپ، از جهپ تا ایی پارتی (حزب خوب-İyi Parti)، درگیر جستجو هستند، دلیل چنین آشفتگی در تحولات سیاسی در تدارک دولت اردوغان برای یک جنگ جدید نهفته است.
تلاش برای غلبه بر بنبست و شکست
دولت آکپ-مهپ راه نجات را در تشدید بیشتر جنگ علیه مردم کورد و جنبش آزادی کوردستان میداند. در ذهن دولت، ممکن است هر چیزی که برای انجام عملیات اشغالگری جدید مانع باشد، «بنبست» در سیاست خارجی و «شکست» در سیاست داخلی همچنان مسائلی فوری هستند که باید حل شوند.
در حالی که آنکارا تمام سرمایهگذاریهای خود را بر این اساس انجام میدهد، دولت با تمام تجهیزات خود ایدههای خود را در مورد چگونگی پیروزی در این جنگ در یک برنامهریزی کوتاهمدت، میانمدت و بلندمدت توسعه میدهد.
جستجو در مسیر بغداد، هولیر و تهران ادامه دارد
در این شرایط، در حالی که از سال گذشته برای حفظ نیروهای بینالمللی و منطقهای در خاورمیانه در جنگ جدید علیه حزب کارگران کوردستان (پکک) بسیج شده است، اما بارزترین مکان برای این امر عراق بوده است. به افکار عمومی اعلام شد که بغداد را در این «پروژه مسیر توسعه» که آن را «موفق» میدانستند، شریک کردهاند و بهطور غیرمستقیم برخی کشورهای حاشیه خلیجفارس نیز به این جنگ «بله» گفتند.
دولت ترکیه که در تلاش است در ازای حفظ قدرت خود در باشور کوردستان، شریک دیگرش، پدک را به جنگ تن به تن بکشاند، تلاشهای خود در راستای اینکه حداقل ایران را که بنظر میرسد در برابر سیاستهای منطقهای ترکیه بیش از هر دولتی دیگر ناراضی است، به سکوت کردن در قبال این جنگ متقاعد کند، متوقف نکرده است.
اردوغان اصرار کرد؛ بارزانی مسافر تهران است
به این معنا، اردوغان که پدک را که برای همه احتمالات باز است، به ملاقات با دولت مرکزی عراق و همه محافل نظامی و سیاسی در عراق واداشت، گفته میشود که در نتیجه این ابتکارات اردوغان، نچیروان بارزانی این بار به تهران سفر میکند. معلوم است که ایران که در عراق دارای نفوذ است، اخیراً نسبت به پدک به شدت ناراحت شده بود، زیرا شهر هولیر یکی از مکانهای لانهسازی اسرائیل است. از این نظر، دادههای میدانی نشان میدهد که چگونگی شکلگیری سرنوشت پدک نیز به مجوزی که ایران داده است، مرتبط است.
اردوغان و نتیجه نشست او با اوزَل: سیاست جدید ترکیه
جدای از «تلفات» دیدار با آمریکا، اردوغان که با ادعای «پیروزی» از تحولات سیاست خارجی بازگشت، این بار با اوزگور اوزل، رئیس جهپ که روزهاست در دستور کار قرار دارد، دیدار و گفتگو کرد. در حالی که نظرات و ارزیابیهای زیادی درباره دیدار این دو صورت گرفت، پیامهای زیادی نیز بین خطوط داده شد. اگرچه گفته شد در این دیدار که به طور کلی مثبت اعلام شد، همه موضوعات با افکار عمومی در میان گذاشته شد، اما گفتمانهای اردوغان درباره «سیاست جدید ترکیه» و «فرایند نرمشدن سیاست در ترکیه» که یک روز پس از آن بروز داد، گفتنی است که این دیدار برای اردوغان جدای از موضوعات ذکر شده، نشانههایی مبنی بر اینکه موضوعات حیاتیتر مورد توجه قرار گرفته است.
همچنین اوزگور اوزل نیز در مورد دیدار آنها به عنوان «دموکراسی ترکیه» اظهار نظر کرد و اظهاراتی که با اظهارات اردوغان فاصله دارد، ارائه نکرد. اوزل در بیانیه خود پس از دیدار با حزب دموکراسی و برابری خلقها (دم پارتی) گفت که آنها ترجیح میدهند با اردوغان به زبان «بحرانی» صحبت نکنند.
جوانبی که برای افکار عمومی فاش نشدهاند…
از این منظر، نکات مهم مصاحبه عبارت بودند از: سیاست خارجی که مهمتر از عدم اجرای تصمیمات اتحادیه اروپا در ترکیه، مشکلات اقتصادی، قانون اساسی جدید، بدهی شهرداریها و مشکل قیمها است، چندان مشخص نیست که چه چیزی در مورد آن بحث شده است. اظهارات اوزل در این دیدار مبنی بر اینکه آنها در سیاست خارجی «حزب ترکیه» هستند، باز هم به قول اردوغان «سیاست جدید ترکیه» عناوین و سرنخهای بسیار مهمی را از موضوعات ذکر شده ارائه میکند.
آیا صندلی خالی حامل پیام است؟
در حالی که انتظار میرود بسیاری از جزئیات این نشست، از پشت صحنه تا روند اجرای آن، برای روزها در دستور کار قرار گیرد، سکوت حزب مهپ که از زمان انتخابات شریک آکپ بوده است، جزییات چشمگیر دیگری است. در حالی که یکی دیگر از موضوعاتی که در نشست اردوغان و اوزل مورد اظهار نظر قرار گرفت، جزئیات صندلی بود، جزئیات این که آیا اردوغان با صندلی خالی پیامی داده و اگر چنین است، به چه کسی و چه پیامی داده است، به بسیاری از طرفها مربوط میشود.
اردوغان برای اشغالگری جدید به جهپ چشمک میزند
اردوغان جدای از مهپ که سالها شریک حزب او بوده و در حال ضعیفتر شدن است، به دنبال شریکی از پایگاه «اپوزیسیون» است که در حملات اشغالگری جدید از آن حمایت کسب کند و نیز از طریق آنها بتواند از کشورهای غربی حمایت کسب کند. در حالی که جهپ به عنوان یک شریک ایدهآل برای این امر میایستد، سوالات اصلی که باید به آنها پاسخ داده شود، مشکلاتی است که سالها بین آکپ و جهپ وجود دارد. اساس مشکلات و درگیریهایی که آکپ سالها با جهپ داشته است بر پایه قدرت دولتی است. اردوغان آماده است علیه جنبش آزادی کوردستان که سلطنت ۲۲ سالهاش را به لرزه درآورد، سیاست خصومت خود با جهپ که «ازلی و ابدی» توصیف شده است، کنار بگذارد.
در حالی که اردوغان که به تدریج حمایت گروههای محافظهکار و اسلامگرا را از دست داده بود، از حماس حمایت میکرد تا بتواند این حمایت را دوباره به دست آورد، این اقدام باعث شد آمریکا پل دیگری را در روابط خود با ترکیه خراب کند.
حمایت غرب و سیگنالهای گسست با مهپ
یکی از اهداف اصلی اردوغان که دیدار ۹ می او با آمریکا لغو شد، جلب حمایت قبلی قدرتهای بینالمللی است. به این معنا، اگر درهای «سیاست جدید ترکیه» به روی مشارکت مانیسا-ریزه باز شود، اردوغان؛ او همچنین این تصور را ایجاد میکند که آماده است با اتحاد جنگی که با مهپ ایجاد کرده است، ائتلاف جمهوری را به هم بریزد. حضور نامق تان نمایندهی پارلمانی جهپ استانبول که سفیر سابق آمریکا در واشنگتن نیز هست و دیدار اردوغان و اوزل را با تکنیک تندنویسی ضبط کرده است، داده دیگری موازی با این موضوع ارائه میدهد.
یک احتمال بسیار ضعیف: صندلی سه نفره
تعبیر دیگر این است که اردوغان میخواهد جهپ را با پیام صندلیهای خالی وارد ائتلاف جنگ کند و اگرچه در لیست احتمالات بسیار ضعیف است، اما دوران «جدیدی» شکل میگیرد که اردوغان در وسط قرار دارد، جهپ در سمت چپ و مهپ در سمت راست «نظم ترکیه» در نظر گرفته شده است. امکان جمع شدن گروههایی که به نظر میرسد در نقطهتضاد مختلف قرار دارند، بر اساس «شراکت در مسئله بقای دولت» است.
کوردها، ۱۰۰ سال سیاست و جستجو
تلاشهای دولت اردوغان که تنشزدایی را در دوره جدید بر اساس سازشهای جدید مدیریت میکند، برای بهبود روابط با غرب از طریق مشارکت جدید با جهپ، با جنگی جدید علیه مردم کورد و جنبش آزادی کوردستان طراحی شده است.
با در نظر گرفتن درگیری ۱۰۰ ساله بین جمهوریخواهان و اسلامگرایان برای قدرت دولتی، تضادها و بحرانهای بین آنها غیرقابل حل به نظر میرسد دیدار برگشت اردوغان از جهپ به عنوان یکی از سنگ بناهای غلبه بر این امر و باز شدن در به سوی نظم سیاسی جدید تلقی میشود. در حالی که همه تلاشها برای خدمت به جنگ جدید طراحی شده است، نگرش کلی جهپ و اینکه برخی از بخشهای زیر چتر جهپ در قبال این نزدیکی چه رویکردی خواهند داشت، موضوع دیگری است که منتظر روشن شدن است.