گفتگوی مجله آلترناتیو با زیلان وژین رییس‌مشترک پژاک
مجله آلترناتیو که ارگان رسمی حزب حیات آزاد کردستان به‌شمار می‌رود در آخرین شماره خود به گفتگویی با زیلان وژین رییس‌مشترک پژاک، پیرامون کنگره پنجم پژاک پرداخته است. با تشکیل کنگره پنجم پژاک...
مجله آلترناتیو که ارگان رسمی حزب حیات آزاد کردستان به‌شمار می‌رود در آخرین شماره خود به گفتگویی با زیلان وژین رییس‌مشترک پژاک، پیرامون کنگره پنجم پژاک پرداخته است. با تشکیل کنگره پنجم پژاک، به‌نظر می‌رسد که این حزب فصل نوینی از مبارزات خود را آغاز کرده است. رییس‌مشترک پژاک در این گفتگو به کنگره پنجم این حزب و سیاست‌های پیش‌روی حزبش پرداخته است. متن کامل گفتگو به شرح ذیل است:
- کنگره پنجم پژاک در شرایط ویژه بحران منطقه‌ای برگزار شد. مطابق با اساسنامه مصوب کنگره چهارم نیز می‌بایست پژاک در بازه زمانی سه‌ساله، کنگره پنجم خود را برگزار می‌نمود. آیا تنها وضعیت سیاسی و تغییر و تحولات منطقه‌ای عامل اصلی در برگزاری زودهنگام کنگره پنجم به‌شمار می‌رود یا فاکتورهای دیگری در این امر موثر هستند؟
زیلان وژین: پنجمین کنگره حزب حیات آزاد کردستان پژاک، در شرایطی برگزار گردید که وضعیتِ سیاسی در خاورمیانه و توازنات سیاسی منطقه‌ای وارد مرحله‌ای نوینی شده و دست‌خوش تغییر و تحولاتی گشته است که هنوز نیز برخی از آنان در جریانند. نیروهای بسیاری در این جنگ ـ جنگ جهانی سوم‌ـ شرکت نموده‌اند. بسیاری از دولت‌ـ‌ملت‌های منطقه‌ای به‌رغم اختلافات شدید سیاسی و ایدئولوژیک، در موضوع کردها دارای نقاط اشتراک بوده و هم‌گرایی خویش در سیاست کردستیزی را بیش از پیش گسترش می‌بخشند. کردستان به کانون جنگ‌های در حال جریانِ منطقه مبدل گشته و تمامی نیروهای حاکم در منطقه کردستان، خلق کرد را مورد هدف قرار داده‌اند. از یک سو کاملاً بر این موضوع واقفند که هیچ نیرویی جز خلق کرد قادر به مقابله با سیاست‌های سلطه‌گرانه‌ی نیروها و دولت‌های منطقه‌ای نیست و از سوی دیگر صرفاً جهت آنکه خلق کرد به نیروی اصلی منطقه مبدل نگردد همه ابزار و روش‌های جنگی و سیاسی را برای تضعیف آن بکار می‌گیرند. اما علی‌رغم سیاست‌های صورت گرفته، کردها به‌عنوان نیروی سیاسی، ایدئولوژیک و نظامی، پیشاهنگ مبارزات و مقاومت‌هایی گشته‌اند که به الگویی برای جهانیان مبدل گردیده‌است. "پژاک" نیز پیرو همین اندیشه و تفکر است و با محوریت حل مسئله کرد و سایر خلق‌های ایران مبارزه خویش را در روژهلات کردستان آغاز نموده؛ چاره‌یابی دمکراتیک را به‌عنوان راهکاری نتیجه‌بخش مبنا قرار داده‌است. در پی تغییر و تحولات سیاسی که پیاپی و بسیار سریع در منطقه صورت می‌پذیرند، هر جناح و سازمانی برنامه‌های خویش را مورد بازبینی قرار می‌دهد. لذا پژاک کنگره پنجم خویش را با در نظرگرفتن وضعیت کنونی برگزار نمود. همان‌طور که در مفاد اساسنامه پژاک مصوب کنگره چهارم نیز آمده، کنگره هر ۳ سال یک بار، و یا ۶ ماه زودتر و یا دیرتر از زمان مقرر می‌تواند برگزار گردد و این امر کاملاً طبیعی‌ست.
- چرا کودار نیز در فاصله زمانی کوتاهی پس از کنگره پژاک اقدام به برگزاری کنگره خود می‌نماید؟ این موضوع در کنگره دوم کودار، همچنین در سال ۲۰۱۴ و با تأسیس کودار نیز صورت پذیرفت. یعنی هم‌زمانی برگزاری کنگره‌ها را نشان از هم‌سویی سیاسی و استراتژیک می‌دانید یا همچنان پژاک به‌عنوان یک هویت غالب سیاسی مطرح است که می‌تواند تاثیرگذاری بیشتری بر کودار داشته باشد؟
زیلان وژین: کنگره پژاک و کودار برمبنای مطالبات و مقتضیات شرایطی که در آن بسر می‌بریم، برگزار گردیدند. پژاک به‌عنوان حزب پیشاهنگ، نقشی حائز اهمیتی در توسعه ایدئولوژیک و سیاسی دارد. کودار به مثابه ساختار اجتماعی دمکراتیک عمل نموده و با توجه به وضعیت سیاسی و تغییر و تحولات منطقه به ویژه با محوریت وضعیت سیاسی در ایران، بازبینی فعالیت‌های خویش را در حوزه‌های مختلف یک ضرورت به‌شمار می‌آورد. هر جریان و ارگانی جهت سازماندهی بهتر و همچنین توسعه فعالیت‌های خویش، جلسات، کنگره و کنفرانس خویش را در زمان تعیین شده و یا پیشتر انجام می‌دهد. پژاک نیز به‌مثابه حزبی که به عضویت کودار درآمده است و هم راستا با سیاست‌های استراتژیک کودار خط‌مشی حزبی خویش را مشخص ساخته، عمل می‌نماید. بنابراین تغییر و تحولاتی که در پژاک و کودار صورت می‌پذیرند، بر دیگری تاثیرگذار خواهند بود. از همین‌رو هر یک در گسترش فعالیت‌های یکدیگر و هم‌سویی استراتژیک و توسعه سیاست دمکراتیک دارای مسئولیت هستند. اتفاقاً همین موضوع می‌تواند به‌عنوان نقطه عطف سیاست‌ورزی دمکراتیک و هویت‌یابی حزب در یک ساختار نظام‌مند و نیز پتانسیل و ظرفیت یک ساختار دمکراتیک برای سیاست‌ورزی حزب به شمار آید. می‌تواند در نگرش نوین به امر سیاسی در روژهلات کردستان و به ویژه گذار از نگرش هویت غالب حزب، نمودی از امر سیاسی و خردِ دمکراتیک را نشان می‌دهد. کودار نیز به‌عنوان یک سیستم اجتماعی و سیاسی دمکراتیک، خود را مکلف و متعهد به بجای‌آوری مسئولیت‌های خود در زمینه مدیریت جامعه می‌داند.
- اگر تغییر و تحولات سیاسی در منطقه فاکتوری مهم در برگزاری زودهنگام کنگره پنجم پژاک است، عمده‌ترین نوگرایی استراتژیک یا اتحاذ موضعی سیاسی نسبت به کنگره چهارم باتوجه به همین تغییر و تحولات چه بوده‌است؟
زیلان وژین: در هر سه بخش کردستان و به‌ویژه در باکور کردستان، تهاجمات دولت ترک بر خلق کرد، نهادهای اجتماعی، سازمان‌ها، سیاست‌مداران و نمایندگان مردم حاکی از آن‌ست که آشوب و جنگی که هم‌اکنون در کردستان جریان دارد، یک اختلاف سیاسی یا حزبی نیست بلکه موجودیت و هویت کردها مورد وحشیانه‌ترین حملات فاشیستی قرار گرفته‌است. امروزه سطح روابط میان ترکیه و ایران، بر محوریت کردستیزی امری بدیهی و آشکار است. جهت محافظت و توسعه سیاست‌های نژادپرستانه و مذهب‌گرایانه خویش، در مسیر همکاری و سازشی تاریخی قرار دارند. سیاست مشترک هرچه بیشتر دولت‌ـ ملت‌های ترکیه و ایران، به‌معنای افزایش سیاست کردستیزانه‌شان در بخش‌های مختلف کردستان است. به درازای تاریخ مبارزاتی خلق کرد، درصدد ایجاد تفرقه‌افکنی میان خلق‌ها برآمده‌اند تا بتواند به راحتی پایه‌های اقتدار خویش را محکم‌تر سازند. از همین‌رو توسعه سرکوب‌گری و مقابله با هویت کردها ضمانتی برای سیاست استعمارگری این دو دولت به‌شمار می‌رود. یگانه راه مقابله با این وضعیت همبستگی و اتحاد ملی کردها در سیاست، مبارزه و مقاومت است. این موضوع به‌عنوان یکی از بندهای مصوب کنگره چهارم و نیز از مهم‌ترین موضوعات مطرح شده در کنگره پنجم پژاک، مورد بحث قرار گرفت. در کنگره پنجم بر ارائه برنامه‌هایی از سوی پژاک برای فراهم نمودن زمینه اتحاد خلق‌ها، تأکید گردید. همچنین اجرای سیاست دمکراتیک را برای خلق‌های کردستانی مبنا قرار داده است. به‌خوبی می‌دانیم که هر گسست و خلأیی که در میان کردها به‌وجود می‌آید، زمینه را برای نفوذ استعمار و حاکمیت نیروهای هژمون‌گرا فراهم می‌آورد. اگر هر اراده سیاسی، سازمان و حزب، مسئولیت خویش در حوزه تحقق آزادی جامعه را به درستی انجام دهند، جامعه نیز می‌تواند به اراده سیاسی هویت‌مند مبدل گردد. جامعه‌ای که نیروهای دمکراتیک و تحول‌خواه آن حاضر به تعامل، گفتگو و یا پیشبرد یک مبارزه مشترک نباشند، بسیار آسیب‌پذیر خواهند بود.
باتوجه به اهمیت این موضوع است که هم‌گرایی و هم‌سویی استراتژیک احزاب روژهلات کردستان و تلاش ما در این زمینه نیز در کنگره پنجم به‌عنوان مقوله‌ای مهم مورد بحث و تبادل‌نظر قرارگرفت. از سوی دیگر در کنگره پنجم برنامه‌ها و ساختار درون حزبی جهت توسعه فعالیت وسیع‌تر گردید. در کنگره پنجم توانستیم میزان مشارکت زنان را در تمامی سطوح به سطح مشترک یعنی ۵۰% تغییر دهیم. به عبارتی برابری زن و مرد در تمامی حوزه‌های اجتماعی، سیاسی، مدیریتی و نظامی و نیز در تمام سطوح مدیریتی تحقق یافته است.
- یکی از مهم‌ترین محورهای سیاست‌ورزی پژاک در موضوع چاره‌یابی مسئله‌ی کرد در ایران، لزوم چاره‌یابی دمکراتیک این مسئله است. شاهد هیچ‌گونه اقدام عملی از سوی جمهوری اسلامی در این زمینه نبوده‌ایم و پژاک نیز همواره بر این امر اصرار دارد. امرِ واقعی که هیچ‌گونه گشایش، تغییر و تحول و نتیجه‌ای سیاسی را تاکنون به همراه نداشته است. پس از کنگره پنجم آیا هنوز این موضوع یکی از محورهای سیاست‌های شما خواهد بود؟
زیلان وژین: پژاک حدود چهارده سال است مبارزه می‌نماید و خط مشی مبارزه‌اش نیز کاملاً شفاف و روشن است. دولت ایران، با راه انداختن جنگ ویژه علیه جامعه، درصدد تضعیف اراده جامعه برآمده تا بتواند بر بقای خویش بیافزاید. اما وضعیت بحرانی موجود نشان‌دهنده آن است که دولت قادر به استمرار موجودیت خویش مطابق با سیاست‌های پیشین نخواهد بود و ناكارآمدی این نوع رفتار سیاسی بیش از پیش نمایان شده‌است. اما مبارزه پژاک و سیاست دمکراتیک می‌تواند راهکار این مسئله باشد. تاکنون جمهوری اسلامی مسئله کرد و دیگر خلق‌های ایران را به‌عنوان یک هویت که دارای مطالبه سیاسی و اجتماعی هستند، نمی‌پذیرد و به‌عنوان هویتی سیاسی‌ـ اجتماعی آنها را به رسمیت نمی‌شناسد؛ پژاک با درک از این موضوع به سیاست‌ورزی و در اصل مبارزه فراگیر خود اقدام نموده‌است. یگانه راه مبارزه با نظامی که جامعه، موجودیت و هویت آن را یک تهدید می‌داند، مبارزه برای هویت‌مندی هر چه عمیق‌تر در ابعاد سیاسی، فرهنگی و اجتماعی‌ست. اگر پژاک امروزه در روژهلات کردستان به امیدی برای خلق کرد مبدل گشته، به سبب خوانش واقعی از مطالبات جامعه و تلاش برای کسب هویتی نوین است که در آن جامعه خود به امرسیاسی و کنش سیاست‌مدارانه دست زده و به فاعل آن بدل گردد. اگر امروزه جمهوری اسلامی ناچار به دم‌زدن از سیاست، قانون و حقوق خلق‌هاست، اگر چه به امر واقع یا عمل سیاسی و یا گشایش نرسیده‌است اما بی‌گمان نتیجه هراس از آینده‌ای‌ست که کردها یگانه امید در آفرینش آن هستند. تحقق استاتوی سیاسی و هویتی خلق کرد در روژهلات کردستان عامل تضعیف و فروپاشی ذهنیتی و عملی پایه‌های دولتی‌ست که بقای خویش را در انکار جامعه می‌داند. حتی سیاست‌های راهبردی خارجی این نظام نیز نشان از این موضوع دارد. همکاری غیر انسانی با نیروهای مخالف کرد و اعزام نیروهای نظامی به روژاوا، همگی نشانه ترس و تدبیر دولت از ایجاد چنین وضعیتی برای روژهلات کردستان است. هم‌اکنون که به فضای انتخاباتی نیز نزدیک می‌شویم، دولت دوباره سعی نموده که از تغییر و تحولات دم بزند، اما خودِ دولت نیز واقف است که جامعه از سیاست‌های دولت آگاه است و قادر به تداوم و تکرار آنها نخواهد بود.
- تشکیل جبهه مشترک احزاب روژهلات کردستان یا حداقل یک هم‌گرایی سیاسی میان احزاب هم‌سو نظیر احزاب چپ روژهلات کردستان، موضوعی‌ست که از سوی پژاک همواره مطرح بوده است و در این راستا نیز در فراخوان‌های مختلف آمادگی خود را اعلام نموده است. از سوی دیگر پژاک ابعاد مبارزاتی خود را در چارچوبه و عمل انقلابی "خط سوم" محوریت می‌بخشد، یعنی گذار از ناسیونالیسم ریشه‌دار احزاب روژهلات کردستان، مبدل‌نشدن به بخشی از سیاست‌های نظام جهانی و نیز قرار نگرفتن در راستای اهداف دولت‌ـ ملت‌های منطقه‌ای. حتی به‌نوعی خوانش نوین و دمکراتیک از موضوع چپ و مبارزه از سوی پژاک مطرح است. به‌نظر شما این موضوعات می‌تواند در هم‌گرایی سیاسی احزاب روژهلات مفید واقع شود یا نه، تنها یک پروژه سیاسی پژاک و یا تاکتیکی محسوب می‌گردد؟ یا اینکه می‌تواند سبب افتراق بیشتر و عدم تشکیل جبهه گردد؟
زیلان وژین: در سده بیست‌ویکم نظام دولت‌ـ ملت و مدرنیته سرمایه‌داری در تلاش برای بقای خویش سیاست را به شکلی انحصارگرایانه و قدرت‌محور بازتعریف نموده‌است. در این باره، پژاک نه به بخشی از سیاست‌های نظام جهانی مبدل می‌گردد و نه در راستای اهداف دولت‌ـ ملت‌های منطقه‌ای عمل می‌نماید. ابعاد مبارزاتی خویش را در چارچوبه اندیشه و عمل انقلابی "خط سوم" محوریت بخشیده و به‌عنوان اولویت اهداف استراتژیک خود، بدان توسعه و تحقق می‌بخشد. باتوجه به این موضوع که هر تفکر و ایدئولوژی که نژادپرستی را مبنای کار خویش قرار دهد، نه تنها پایدار نخواهد نشد، بلکه به ورطه نابودی کشیده می‌شود. پژاک در برابر سیاست نژادپرستی و اقتدارگرایی، در راستای تحقق برساخت ملت‌دمکراتیک بر اساس پارادایم جامعه‌ی اخلاقی‌ـ سیاسی در ایران و روژهلات کردستان مبارزه می‌نماید. در کنگره بر همبستگی و هم‌گرایی احزاب، جریان‌ها و سازمان‌ها تأکید گردید. تمامی احزاب روژهلات کردستان می‌توانند به یک گفتمان مشترک رسیده و برمبنای نقاط مشترک فعالیت نمایند. ما یکی از اهداف مهم و راهبردی خود را بر اساس اتحاد و هم‌گرایی احزاب و جناح‌های سیاسی در روژهلات کردستان و سطح منطقه قرار داده‌ایم و تلاش برای تحقق این امر را وظیفه تاریخی خود و دیگر احزاب می‌دانیم. برای جبهه دمکراتیک خلق‌ها، بحث‌هایی در کنگره صورت گرفت. در تاریخ مبارزات ایران و روژهلات کردستان و در سطح جهانی نیز سازمان‌ها و جریانات سیاسی چپ، بزرگ‌ترین مخالفین با نظام هژمون‌گرا بوده‌ا‌ند. اما از آن جهت که در راهکارهایشان بازبینی نداشتند، پس از مدتی متوقف و در برخی موارد تجزیه گشته‌اند. اگر همبستگی و هم‌گرایی میان خلق کرد صورت پذیرد، ایجاد جبهه چپ سهل‌تر می‌گردد.
- هنوز در ایران هویت‌خواهی، تحول‌خواهی و کنش سیاسی به ویژه در کردستان همچنان که از سوی نظام یک مطالبه اجتماعی و سیاسی محسوب نمی‌شود، یک تهدید جدی نیز به شمار می‌رود و قائل به حقوق و آزادی‌های خلقی و هویتی نیست. پژاک تحقق یک خود مدیریتی دمکراتیک را نیازمند تغییر در خرد و نگرش سیاسی و ساختار موجود جمهوری اسلامی می‌داند. اگر در انتخابات ریاست جمهوری اسلامی در سال ۱۳۹۶ هیچ‌گونه تغییری در این خرد و نگرش صورت نپذیرد و گشایش و فرصتی سیاسی برای نیروهای اجتماعی شکل نگیرد، اقدام عملی پژاک در ابعاد مختلف مبارزاتی به چه صورت خواهد بود؟ موردی که در قطعنامه پایانی کنگره ـ بند پنجم ـ از آن به‌عنوان اقدام یک جانبه توسعه مبارزاتی نام برده‌اید.
زیلان وژین: همان‌طور که در پاسخ قبل نیز بدان اشاره نمودم، ما نیز بر این باوریم که تنها رهیافت برای آزادی خلق‌ها اصرار ورزیدن بر "خطِ سوم" یعنی "سیاست دمکراتیک" است. تاکنون نیز علی‌رغم تمامی تهاجمات صورت گرفته از سوی دولت، خلق کرد هیچ‌گاه خویش را متعلق به نظام دولتی ندانسته و نمی‌داند. در طول تاریخ، پیشاهنگ بسیاری از مبارزات بوده است. شاید در برخی از برهه‌های زمانی در انتخاب راهکار کم و کاستی‌هایی رخ داده‌است، اما موضوع حائز اهمیت این بوده که در برابر سیاست‌های دولتی نه تنها تسلیم نگشته، بلکه دارای موضعی قاطع بوده‌است. با نزدیک شدن به زمان انتخابات، جمهوری اسلامی از حقوق شهروندی، گشایش نهادهای مردمی و آموزش به زبان مادری سخن می‌گوید. این نوع رفتار ناشی از گشایش سیاسی نیست بلکه ناگزیربودن از تغییر رویه‌ای‌ست که از آن نیز هراس دارد. هم نشان از شکاف و اختلاف عقیدتی و سیاسی میان سردمداران و جناح‌های مختلف سیاسی در بدنه نظام بوده و هم نتیجه ایستار و مقاومت خلقی‌ست که در برابر تمام سیاست‌های انکارگرایانه این رژیم مقاومت نموده‌است. خلق کرد به سحطی از آگاهی سیاسی دست یافته که اهداف دولت از این‌گونه رویکردها را تحلیل نماید. موجودیت این رژیم و مشروعیت سیاست‌ها آن از سوی نیروهای اجتماعی به چالش کشیده شده‌است. بدیهی‌ست اگر نتواند در زمینه چاره‌یابی مسائل و بحران‌ها گام‌های عملی بردارد، خود نیروهای اجتماعی موجود به صورت یک‌جانبه و در تمامی ابعاد مبارزاتی، دفاع از هویت و موجودیت خویش را حق مسلم خویش دانسته و برای آن تلاش می‌نمایند. روژهلات کردستان مهیاترین و پویاترین بستر سیاسی در ایران به شمار می‌رود و بیداری و خردجمعی ملت کرد پیشاهنگ تحقق مطالبات اجتماعی و سیاسی خواهدبود؛ و این موجودیت و کنش سیاسی خلق ما و تمامی احزاب روژهلات کردستان را مجاب می‌نماید که همگام و هم‌سو با مطالبات خلق خویش فعالیت نماییم و پیشاهنگ سیاسی آنها گردیم. این موضوع تنها معطوف به انتخابات ۱۳۹۶ نیست بلکه در هر زمانی و مکانی یک وظیفه و رسالت اخلاقی احزاب به شمار می‌آید.
