گلستان کلیچ کوچ‌ییگیت، یکی از روسای فراکسیون دم پارتی در هیئت دیدار با وزیر دادگستری، گفت: «درخواست ما برای حق امید، بسیار روشن، صریح و پایدار است. درخواست ما برای آزادی جسمانی اوجالان، بسیار روشن و صریح است.»
گلستان کلیچ کوچ‌ییگیت، یکی از اعضای حزب برابری و دموکراسی خلق‌ها (دم پارتی) در دیدار با یلماز تونچ، وزیر دادگستری، گفت که برای حل این مشکل، باید گام‌هایی برداشته شود که در زندگی روزمره جامعه منعکس شود، و اعلام کرد که در هفته آینده در مجلس با احزاب سیاسی در مورد محتوای این دیدار، دیدارهایی انجام خواهند داد. پس از فراخوان تاریخی رهبر آپو در ۲۷ فوریه، تحولات مهمی در بحث‌های مربوط به حل و گفتگو رخ داده است. گلستان کلیچ کوچ‌ییگیت، سَزایی تَمَلی، روسای فراکسیون دم پارتی، و اوزتورک ترک‌دوغان، معاون رئیس مشترک مسئول کمیسیون حقوق بشر دم پارتی، با یلماز تونچ، وزیر دادگستری دیدار کردند.
گلستان کلیچ کوچ‌ییگیت، رئیس فراکسیون دم پارتی، به سوالات خبرگزاری فرات (ANF) در مورد جزئیات این دیدار پاسخ داد.
*دیدار شما با وزارت دادگستری از نظر فرآیند چه معنایی دارد؟ بر زمینه حقوقی تاکید می‌شد و دیدار با وزارتخانه مهم تلقی می‌شد. آیا این دیدار را می‌توان نقطه عطف جدیدی تلقی کرد؟
ما درست نمی‌دانیم که به این دیدار به عنوان مرحله جدید یا معنای متفاوتی نگاه کنیم. این دیدار حداقل به عنوان دیداری که با وزیر دادگستری در مورد مسائل حقوقی، قانونی، مشکلات زندان‌ها، به‌ویژه انزوای تحمیل شده بر آقای عبدالله اوجالان، زندانیان بیمار، قانون اجرای احکام و مسائل حقوقی، قانونی و عدالت در کشور انجام دادیم، قابل بیان است. درست‌تر است که آن را به عنوان اولین دیدار یا اولین تماس نامگذاری کنیم. به این معنا، درست نیست که معانی بزرگ و انتظارات بسیار زیادی از آن داشته باشیم.
*انتظار شما از این دیدار چه بود؟ آیا انتظارات شما برآورده شد؟ در مورد چارچوب کلی جلسه چه می‌خواهید بگویید؟
جلسه در فضایی بسیار مثبت برگزار شد. ما در این دیدار در مورد مشکلات اساسی جامعه، مشکلات اساسی مردم و مشکلات زندان‌ها صحبت کردیم. علاوه بر این، فرصتی پیدا کردیم که انزوای ۲۶ ساله امرالی را که مدت‌هاست در مورد آن صحبت می‌کنیم، مستقیما با مخاطبش در میان بگذاریم. البته، ما فرصتی پیدا کردیم تا انتظارات، خواسته‌های خود و انتظارات جامعه را بیان کنیم. ما تمام دیدگاه‌ها و افکار خود را به وضوح بیان کردیم. ما دیدگاه جامعه به این روند، بازتاب‌های اجتماعی فراخوان تاریخی آقای عبدالله اوجالان که در ۲۷ فوریه اعلام کرد، بازتاب‌های آن در سیاست و انتظاراتی که در نهایت به انتظارات از دولت، که مقام اجرایی است، تبدیل می‌شود، را بیان کردیم. ما همچنین بیان کردیم که دولت باید به فراخوان ۲۷ فوریه پاسخ دهد.
*منظور شما از پاسخ چیست؟
یعنی برداشتن گام‌هایی در معنای حقوقی. ایجاد زمینه در عرصه سیاست و تبدیل مسئله کورد به مسئله‌ای که در زمینه سیاسی و حقوقی برای حل دموکراتیک مسئله کورد مورد بحث قرار گیرد، و در این زمینه مسئولیت‌پذیری را به آنها یادآور شدیم. به‌ویژه گفتیم که باید گام‌هایی برای غلبه بر احساس بی‌اعتمادی در جامعه برداشته شود. می‌دانید که این بحث‌ها از اکتبر آغاز شد. از اول اکتبر، علاوه بر این بحث‌های مثبت، رویکردهای بسیار منفی نیز وجود داشته است که واقعا نمی‌توانیم ارتباطی با روند برقرار کنیم و سوالاتی را در ذهن همه ایجاد می‌کند. از انتصاب قیم‌ها گرفته تا بازداشت‌ها، دستگیری‌ها، عملیات‌ها، تحولات زیادی وجود داشته است که می‌تواند این روند را تضعیف کند. با وجود همه اینها، آقای عبدالله اوجالان بر اصرار خود بر صلح و حل مسئله ادامه می‌دهد و مصمم است که در این مسیر به پیش برود. ما نیز به عنوان سیاست دموکراتیک، به عنوان دم پارتی، با همین عزم و با ایمان به صلح، تمام تلاش خود را با گام‌های مطمئن و مصمم در این مسیر انجام می‌دهیم. در اینجا، دولت خود اغلب موضعی منفعل و تماشاگرانه دارد. ما بیان کردیم که آنها باید در این زمینه گام‌های سریع بردارند. در این معنا، البته، مهم‌ترین و اساسی‌ترین عنوان، اصلاح شرایط آقای عبدالله اوجالان، که روح این روند است، کسی که این روند را آغاز کرده و پیش می‌برد و مهم‌ترین بازیگر این روند است، رفع انزوای تحمیلی و امکان دیدار وی با هیئت‌هایی غیر از هیئت امرالی، روشنفکران، نویسندگان، روزنامه‌نگاران و اقشار مختلف جامعه است.
*در ابتدای این روند، حق امید مطرح شد. حتی گفته شد که رهبر آپو می‌تواند با فراخوان انحلال از حق امید بهره‌مند شود. آیا در دیدار شما، جدول زمانی یا برنامه‌ای در مورد حق امید ارائه شد؟ آیا این موضوع مورد بحث قرار گرفت؟ اگر مورد بحث قرار گرفت، موضع و رویکرد وزارت دادگستری در این مورد چیست؟
حق امید مستلزم یک تنظیم قانونی در مجلس است. این آشکارا مستلزم اجماع جدی است. اجماع اجتماعی و به این معنا، یکی از اساسی‌ترین و اولویت‌دارترین موضوعات ما است که می‌خواهیم بلافاصله فردا به مجلس بیاید، که ما در اکتبر گذشته لوایح قانونی خود را با همه نمایندگان ارائه کردیم. اما امروز بیان گام به گام آن مفید است. امروز روند بسیار جدی در حال انجام است و این روند باید واقعا پیشرفت کند و در نهایت، البته، باید به حق امید و آزادی جسمانی آقای اوجالان منجر شود. با توجه به رویکرد ما نسبت به آقای اوجالان، این را بیان می‌کنم. اما قبل از رسیدن به آنجا، شرایط او باید به سرعت بهبود یابد. منظورم چیست؟ یعنی در حال حاضر، بازیگر اصلی این روند از نظر مردم کورد، از نظر ما و البته، اگر همانطور که پ‌ک‌ک بیان می‌کند، بیان کنیم، آقای عبدالله اوجالان در مهم‌ترین نقطه بحرانی از نظر روند و دولت قرار دارد. به این معنا، شرایط آقای عبدالله اوجالان، که به عنوان کسی که همه بر بازیگری و مهم‌ترین مجری بودن او در این روند اجماع کامل دارند، باید بهبود یابد. چرا این را می‌گوییم؟ زیرا آشکار است که با این شرایط، فقط با رفت و آمد محدود هیئت ما به جزیره، نمی‌توانیم مسئله عظیم ۱۰۰ ساله کورد را حل کنیم، مسئله کوردی که بیش از ۴۰ سال است با خشونت و درگیری همراه بوده است. به این معنا، شرایط باید به سرعت بهبود یابد. آیا برای این کار به تنظیم قانونی نیاز است؟ خیر. نیازی به تنظیم قانونی نیست. بر اساس مقررات قانونی موجود، هیچ مانع قانونی برای دیدار آقای اوجالان نه تنها توسط هیئت ما، بلکه توسط هیئت‌های دیگر، روشنفکران، نویسندگان و محافل مختلف وجود ندارد.
*آیا تغییری در این زمینه وجود دارد؟ زیرا در ابتدای این روند، «حق امید» به عنوان اولین گام نشان داده شد. همانطور که از گفته‌های شما متوجه می‌شویم، شما می‌گویید که به اجماع اجتماعی نیاز است. آیا از نظر اولویت، تغییری در این زمینه وجود دارد؟
خیر، هیچ تغییری وجود ندارد. درخواست ما برای حق امید بسیار روشن، صریح و پایدار است. درخواست ما برای آزادی جسمانی آقای اوجالان بسیار روشن و صریح است. هیچ چیز در این مورد وجود ندارد. اما من در مورد مسائلی صحبت می‌کنم که از امروز به فردا قابل انجام است. قانونی کردن حق امید در مجلس یک فرآیند است. اما در نهایت، کارهایی وجود دارد که می‌توان در چارچوب مقررات موجود انجام داد. نیازی به انتظار برای حق امید نیست. منظورم این است. فرض کنید حق امید یک ماه دیگر، سه ماه دیگر یا پنج ماه دیگر محقق می‌شود. اما ده‌ها کار وجود دارد که فردا می‌توان در چارچوب اختیارات وزارتخانه و مقررات موجود انجام داد.
*پس می‌توانیم اینطور خلاصه کنیم؛ حتی قانونی که امروز در امرالی از آن انتقاد می‌کنیم، اجرا نمی‌شود. آیا درخواست اولویت شما اجرای این قانون است، درست است؟
البته. نه فقط این. ما می‌دانیم که آقای عبدالله اوجالان حتی از حقوقی که هر زندانی از آن برخوردار است، بهره‌مند نمی‌شود. به این معنا، ما می‌دانیم که نقض کامل حقوق وجود دارد. اما امروز ما در مورد مسئله‌ای مانند حل دموکراتیک مسئله کورد صحبت می‌کنیم. ما در مورد فراخوان تاریخی ۲۷ فوریه صحبت می‌کنیم. ما در مورد اجرای الزامات آن صحبت می‌کنیم. پس ما به وضوح گفتیم. برای اجرای الزامات آن، باید شرایط را برای ایفای نقش آقای اوجالان فراهم کنیم. فراهم کردن این شرایط در نهایت مسئولیت دولت است و آنها می‌توانند این کار را انجام دهند. هیچ مانعی برای انجام این کار وجود ندارد. مانع قانونی نیز وجود ندارد. بگذارید این را به وضوح بگوییم. فردا اگر بخواهند، می‌توانند ده‌ها هیئت را به جزیره بفرستند. می‌توانند به طور سیستماتیک وکلا را به جزیره بفرستند. می‌توانند هیئت ما را به طور سیستماتیک به جزیره بفرستند. و هر یک از اینها سهم مثبتی در این روند خواهد داشت. در نهایت، آقای اوجالان نیز با توجه به شرایط خود می‌گوید: «من چگونه در این شرایط کار کنم؟» به این معنا، داشتن شرایطی که بتواند واقعا به اطلاعات و اسناد دسترسی پیدا کند، با اقشار مختلف ارتباط برقرار کند و به طور کامل از آنچه در خارج اتفاق می‌افتد آگاه شود، برای این روند حیاتی است. البته، مسئله دیگر برقراری ارتباط با رفقا و سازمان خود و ایجاد کانال‌های ارتباطی برای اجرای الزامات سازمان خود است، که البته عنوان بحث جداگانه‌ای است که ما فکر می‌کنیم آقای اوجالان خود و سازمانش باید با دولت در مورد آن گفتگو کنند. اما وقتی همه اینها وجود نداشته باشد، می‌بینیم که در نهایت در پیشرفت روند، در پیشرفت سالم روند و در پیشرفت روند در مسیر مورد نظر خود با مشکلات جدی مواجه خواهیم شد. ما این را مستقیما به وزیر دادگستری بیان کردیم.
*آیا وضعیت امرالی با قبل از ماه اکتبر یکسان است؟ آیا شرایط ارتباطی در امرالی، کانال‌های تلویزیونی که تماشا می‌کند، روزنامه‌ها و رادیوهایی که به جزیره می‌روند، ملاقات زندانیان با یکدیگر، فعالیت‌ها و غیره... همه اینها همچنان مانند قبل ادامه دارد؟ یا تغییری وجود دارد؟ آیا در مورد این موضوع صحبت شد؟
ما در مورد اینها به طور مفصل صحبت نکردیم، اما همانطور که می‌دانید، دیدار برای عید انجام شد. ۴ سال انزوای مطلق وجود داشت. علاوه بر آن، هیئت ما که در بیانیه بسیار گسترده ۲۷ فوریه قرار داشت، هیئت ما که روسای مشترک در آن حضور داشتند، علاوه بر آن هیئت امرالی ما و در نهایت وکیل آقای اوزگور اَرول نیز به آن ملحق شد و دیداری که با پروین بولدان انجام دادند، و همچنین دیداری که هیئت امرالی ما انجام داد، مطرح است. به این معنا، بگذارید بگوییم که نسبت به گذشته در نقطه مطلوب‌تر و مثبت‌تری قرار داریم. به این معنا، گفتن اینکه هیچ پیشرفتی وجود ندارد، واقع‌بینانه نخواهد بود. اما آیا همه اینها کافی است؟ به هیچ وجه کافی نیست. بگذارید بگوییم که بسیار ناکافی است، مطابق با روح روند نیست و باید به عنوان یک مسئله جدی در پیشبرد واقعی روند ثبت شود. به این معنا، ما گفتیم که اینها باید به سرعت برطرف شوند. در واقع، ما در آقای وزیر دادگستری نیز نگرش منفی در این مورد مشاهده نکردیم، می‌خواهم این را بیان کنم.
*از ابتدای این روند، صحبت از کشاندن این مسئله به زمینه حقوقی و سیاسی بوده است. این مسئله چگونه به زمینه حقوقی و سیاسی منتقل خواهد شد؟ آیا پیش‌بینی در مورد بحث در مورد قوانین پیشنهادی و زمینه‌ای که در مجلس ایجاد خواهد شد، دارید؟ چه مسیری را می‌خواهید دنبال کنید؟ سایر احزاب چگونه در این روند شرکت خواهند کرد؟ یا آیا این روند با دیدار بین دم پارتی و وزارت دادگستری ادامه خواهد یافت؟
ما فقط در مورد مشکل دم پارتی صحبت نمی‌کنیم. به این معنا، ما در مورد مشکل ۸۶ میلیون شهروند در ترکیه صحبت می‌کنیم. وقتی می‌گوییم مسئله کورد، فقط در مورد مشکل کوردها صحبت نمی‌کنیم. ما در مورد مشکلی صحبت می‌کنیم که تمام جامعه را تحت تاثیر قرار می‌دهد. طبیعتا، قرار گرفتن مجلس در این مسئله، ابتکار عمل مجلس و مشارکت تمام احزاب مخالف در این روند نیز بسیار مهم است. ما پس از دیدار با وزارت دادگستری، البته در مجلس نیز با گروه حزب عدالت و توسعه (آک‌پ) دیدار خواهیم کرد. همچنین با سایر احزاب سیاسی، حزب جمهوری‌خواه خلق (ج‌ه‌پ)، گروه راه نو و سایر گروه‌ها نیز تماس خواهیم داشت. ما هم دیدار را به آنها منتقل خواهیم کرد و هم به آنها خواهیم گفت که باید همگی طرفدار انجام تنظیمات قانونی برای ساخت یک سیستم دموکراتیک، برابری‌طلب و آزادی‌خواه باشیم و این مبارزه را با هم پیش ببریم. امروز وقتی قانون اجرای احکام تصویب می‌شود، فقط اعضای دم پارتی یا کوردها از آن بهره‌مند نخواهند شد. این در نهایت مسئله‌ای است که کل جامعه را تحت تاثیر قرار خواهد داد. یا امروز وقتی در مورد تنظیمات مربوط به زندانیان بیمار صحبت می‌کنیم، فقط در مورد تنظیمی که شامل زندانیان سیاسی می‌شود صحبت نمی‌کنیم. به این معنا، ما در مورد تنظیمی صحبت می‌کنیم که شامل تمام زندانیان بیمار می‌شود. ما در مورد یک مسئله انسانی و وجدانی صحبت می‌کنیم. یا مسئله‌ای که امروز به عنوان طولانی کردن مدت زمان اجرای احکام می‌شناسیم، مشکل بسیار جدی و بی‌قانونی آشکاری است. هم برای زندانیان سیاسی، گذراندن سه چهارم حکم خود یک بی‌عدالتی است. گویی این کافی نیست، ادامه نگه داشتن افرادی که حکمشان تمام شده و مجازات خود را گذرانده‌اند، به طور کاملا خودسرانه در زندان، نه انسانی است، نه قانونی و نه وجدانی. همه باید در این موارد طرف باشند، همه باید موضع بگیرند. منظور ما چیست؟ ابتکار عمل برای تنظیمات قانونی، درخواست تنظیمات قانونی، و هنگام آمدن تنظیمات در این زمینه، موضع‌گیری برای آمدن دموکراتیک‌ترین، فراگیرترین، قانونی‌ترین و عادلانه‌ترین آنها نیز ضروری است. باید این را درخواست کرد، باید برای آن مبارزه کرد تا بتوانیم بهتر و فراگیرتر عمل کنیم. در غیر این صورت، ما این مسئله را فقط با رفتن و صحبت با آک‌پ و وزیر دادگستری و ادامه دادن در این محدودیت، صحیح نمی‌دانیم. به این معنا، ما در زمینه مجلس با همه دیدار خواهیم کرد و از هفته آینده این ترافیک دیدارها را آغاز می‌کنیم. در واقع، دیدارهایی نیز داشته‌ایم. ما اینها را با تمام احزاب سیاسی نیز در میان خواهیم گذاشت و تمام تلاش خود را برای دستیابی به اجماع گسترده‌تر انجام خواهیم داد.
*آیا این دیدارهایی که انجام خواهید داد بر اساس نقشه راهی است که در دیدار با وزیر دادگستری مشخص شد؟ آیا از نظر محتوا، نقشه راهی در آن جلسه مشخص شد؟ اگر مشخص شد، چه نوع نقشه راهی است و چه روندی پیش روی ما قرار دارد؟
اشتباه است بگوییم «نقشه راهی مشخص شد»، نمی‌توانیم این را بیان کنیم. اما در نهایت، شنیده شدن دقیق خواسته‌ها، یادداشت شدن آنها و اینکه در اکثر و یا تقریبا در همه آنها به عنوان سر فصل مشکلات مشترک دیده شده است و باید برطرف شوند، یک نگرش کلی مبنی بر اینکه «بله اینها مشکلات هستند، اینها نابرابری هستند» از سوی وزارتخانه نشان داده شد که نگرش مثبتی است. ما در نهایت بیان کردیم که باید برخی از موادی که به انتظارات جامعه پاسخ می‌دهند، در اولین تنظیم قانونی که ایجاد خواهد شد، یعنی در یک بسته قضایی، در وهله اول گنجانده شوند. باید به سرعت گام‌های اطمینان‌بخشی برداشته شود که بتواند اعتماد به این روند را در جامعه افزایش دهد. و بارزترین عنوان آن در واقع سیستم قضایی، سیستم عدالت و بی‌عدالتی‌های موجود در آن، مشکلات موجود در زندان‌ها و اینکه این مشکلات اکنون تقریبا به سطح غیرقابل تحمل رسیده است، تشکیل می‌دهد. به این معنا، نیاز به برداشتن گام‌های بسیار سریع در این زمینه‌ها وجود دارد. اینها مسائلی نیستند که به مرور زمان حل شوند. باید تنظیمات قانونی ملموس و قابل مشاهده برای ما نیز انجام شود که اعتماد به روند را در جامعه افزایش دهد و ابهامات و سوالات موجود در جامعه را برطرف کند. زیرا این گام به گام بافته خواهد شد، گام به گام زندگی ما را لمس خواهد کرد. آنها باید احساس مفهوم «روند حل مسئله» را ایجاد کنند. در غیر این صورت، آنچه ما به عنوان مسئله کورد می‌شناسیم، فقط به مسئله‌ای تبدیل خواهد شد که سیاستمداران و روزنامه‌نگاران در صفحه‌های تلویزیون در مورد آن صحبت می‌کنند و در پایان روز هیچ یک از ما در زندگی روزمره خود تغییری احساس نمی‌کنیم، که این خود به هیچ وجه ارتباطی با واقعیت نخواهد داشت. همه این سوال ساده را می‌پرسند: «زندگی من چگونه تغییر خواهد کرد؟ این چگونه بر زندگی من تاثیر خواهد گذاشت؟ آیا من قادر خواهم بود به زبان و فرهنگ خود صحبت کنم؟ آیا قادر خواهم بود با فرهنگ خود زندگی کنم؟ آیا در هیچ مسئله‌ای مورد تبعیض قرار خواهم گرفت؟ اگر در زندان هستم، آیا از زندان آزاد خواهم شد؟ اگر زندانی بیمار هستم، آیا آزاد خواهم شد؟ آیا به حق سلامت دسترسی خواهم داشت؟» آنها سوالات بسیار برحق و درستی می‌پرسند و باید به سرعت به این سوالات پاسخ داده شود. دیدار ما در همین راستا بود. باید به سرعت با تنظیمات قانونی و حقوقی به اینها پاسخ داده شود و این انتظارات در جامعه برآورده و به این ابهامات و سوالات پاسخ داده شود.
