پروفسور گنج‌آی گورسوی اظهار داشت که رابطه دم پارتی با اپوزیسیون مثبت است و خاطرنشان کرد که برای حل مسئله کورد، این رابطه باید ادامه یابد. گورسوی یادآور شد که دولت هنوز هیچ گامی برنداشته است.
فراخوان صلح و جامعه دموکراتیک رهبر آپو که در ۲۷ فوریه مطرح شد، همچنان مورد بحث است. علیرغم این فراخوان که پس از اظهارات دولت باغچلی، رئیس حزب حرکت ملی‌گرا (م‌ه‌پ)، در اکتبر گذشته و تصمیم آتش‌بس حزب کارگران کوردستان (پ‌ک‌ک) صورت گرفت، دولت ترکیه برای حل مسئله کورد گام‌های ملموسی برنداشته است. پروفسور گنج‌آی گورسوی به سؤالات خبرگزاری فرات (ANF) در این زمینه پاسخ داد.
*ما در مورد بحث‌های مربوط به راه حل و صلح در ترکیه صحبت خواهیم کرد، اما پیش از آن می‌خواهیم توجه شما را به سری ثریا اوندر جلب کنیم. در مورد سری ثریا اوندر که به دلیل ناراحتی قلبی تحت درمان است و وضعیت او هنوز وخیم است، چه می‌گویید؟
اگر در ترکیه از صلح صحبت می‌کنیم، قطعا باید از سری ثریا اوندر نام ببریم. گفته می‌شود که در تاریخ، موضع توده‌ها مهم‌تر از افراد است، اما این همیشه صادق نیست. گاهی اوقات افراد تعیین‌کننده و عنصری می‌شوند که آینده را رقم می‌زنند. سری ثریا از ابتدای دهه ۲۰۰۰ تاکنون در مبارزه برای صلح در ترکیه، به ویژه در موضوع صلح کوردها، حضور داشته و برای صلح ترکیه تلاش می‌کند.
دوستی ما با او سال‌ها طول کشیده است. از آنجایی که من پزشک هستم، وضعیت سلامتی او را از نزدیک دنبال می‌کنم و بسیار نگران هستم. من به قدرت مقاومت سری ایمان دارم و امیدوارم که او دوباره جایگاه خود را در مبارزه برای صلح به دست آورد.
*ما نیز امیدواریم که او هرچه زودتر سلامتی خود را بازیابد و به کار خود ادامه دهد. اما مسئله سلامت سری ثریا اوندر، فضای متفاوتی را ایجاد کرد. افرادی از سراسر ترکیه و با دیدگاه‌های بسیار متفاوت، حول اوندر متحد شدند. این صحنه‌ای که از اوندر حمایت می‌کند، چه چیزی به ما می‌گوید؟
سری ثریا اوندر یک سیاستمدار روشنفکر و همچنین یک سیاستمدار بومی است. اگرچه این رویداد مستقیما به مسئله صلح مربوط نمی‌شود، اما ممکن است نگرش توده‌ها را نسبت به این موضوع تغییر دهد. امیدوارم حساسیتی که در جامعه نسبت به وضعیت سری ایجاد شده است، به صلح کمک کند.
*این مسئله اگرچه به نظر نمی‌رسد تاثیر مستقیمی داشته باشد، آیا این مشکل بر تمام پویایی‌های اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و سیاست ترکیه تاثیر نمی‌گذارد؟ آیا تمام مشکلاتی که امروز در مورد آن‌ها بحث می‌کنیم، در واقع محصول یک درک غیر دموکراتیک نیستند؟
درست است. اما تنها دلیل این نیست. برخی از ویژگی‌های اقتدارگرایی نیز در میان دلایل وضعیت تاریک کنونی قرار دارند. اگر اقتدار (حکومت) متفاوتی بر اساس برابری، آزادی و دموکراسی وجود داشت، وضعیت متفاوت می‌شد. در مورد صلح نیز وضعیت متفاوت می‌شد.
مسئله پ‌ک‌ک در ترکیه که آن‌ها آن را «مسئله ترور» می‌نامند، دلیل همه چیز نیست، اما قطعا یکی از مهم‌ترین دلایل است. این مسئله‌ای نیست که اکنون مطرح شده باشد. از زمان تاسیس جمهوری ترکیه، مسئله کورد حل نشده است.
همانطور که جمهوری ترکیه از زمان تاسیس در عدم حل این مسئله مصمم بوده است، کوردها نیز این مسئله را در محافل روشنفکری، فرهنگی و نمایندگان مردمی مطرح کرده‌اند. امروز نیز این مسئله یکی از دلایل اصلی مشکلات ترکیه است. بنابراین، تا زمانی که این مسئله حل نشود، دموکراتیک شدن ترکیه و حل کامل مشکلات اقتصادی کنونی امکان‌پذیر نیست.
*در ماه اکتبر گذشته، این موضوع با فراخوان دولت باغچلی، رئیس حزب حرکت ملی‌گرا، مطرح شد. از آنجایی که این فراخوان از سوی باغچلی مطرح شد، ماهیت این روند مورد بحث قرار گرفت و بسیاری از طرف‌ها شگفت‌زده شدند. آیا شما نیز شگفت‌زده شدید؟ همچنین در مورد ماهیت این روند چه می‌خواهید بگویید؟
من شگفت‌زده شدم. زیرا دولت باغچلی علیرغم مشکلات سلامتی خود، هر از گاهی این موضوع را مطرح می‌کند و اظهاراتی می‌کند که مرا شگفت‌زده می‌کند.
اما اگر صریح بگویم، علیرغم تمام سخنانش، در من باور ایجاد نمی‌کند و باور ندارم که او در حل مسئله کورد صادق باشد. زیرا تغییر دادن افراد پس از سن ۷۰، ۸۰ سالگی آسان نیست.
*به همین دلیل جامعه نگرانی‌هایی دارد. فراخوان داده می‌شود، اما هیچ گام ملموسی برداشته نمی‌شود. در این مورد چه می‌گویید؟
هیچ گامی برداشته نشده است، فقط گام‌های تهدیدآمیز برداشته شده است. امروز نیز در حالی که دولت باغچلی از یک طرف عزم خود را برای ادامه روند نشان می‌دهد، رئیس جمهور رجب طیب اردوغان و مشاورانش می‌گویند: «پ‌ک‌ک تسلیم خواهد شد، سلاح‌ها را تحویل خواهد داد و خود را منحل خواهد کرد.» فراتر از این هیچ سخنی نمی‌گویند.
*پس از فراخوانی که در ۲۷ فوریه صورت گرفت و به عنوان توافق اولیه تلقی می‌شود، اعلام شد که ظرف یک هفته گام‌هایی برداشته خواهد شد، انزوای تحمیلی برداشته خواهد شد و رهبر خلق کورد عبدالله اوجالان مستقیما این موضوع را با جامعه در میان خواهد گذاشت. از آنجایی که آنچه گفته شد محقق نشد، چقدر درست است که در مورد این توافق اولیه بحث کنیم؟
هنگامی که این فراخوان اعلام شد، از طریق سری ثریا اوندر سخنی اضافه شده بود. نباید آن را نیز فراموش کرد. آیا سخنان مربوط به دموکراسی که در این فراخوان جایی نداشت، نتیجه یک اجبار بود؟ اما هر چه باشد، این فراخوان یک گام مهم است. به نظر می‌رسد که این گام از سوی کادرهای پ‌ک‌ک نیز مورد پذیرش قرار گرفته است.
یعنی نمی‌دانم چقدر می‌توانیم این را ثابت کنیم، اما تا آنجا که از رسانه‌ها دنبال می‌کنیم، پ‌ک‌ک از این روند حمایت می‌کند. بنابراین این یک گام معنادار است. علیرغم اینکه هیچ اتفاقی نیفتاده است و مشکلات فرهنگی و اجتماعی مسئله کورد حل نشده است، توقف جنگ به خودی خود یک دستاورد است. بنابراین، حتی اگر هیچ چیز دیگری نباشد، باید به این امر خدمت کنیم.
علیرغم اینکه مسئله کورد شبیه نمونه‌های جهانی است، نباید فراموش کرد که در کلمبیا هزاران گریلای نیروهای مسلح انقلابی کلمبیا (FARC) پس از توقف جنگ کشته شدند. یعنی از نمونه‌ها می‌بینیم که چنین صلح یک‌جانبه‌ای مشکلات زیادی ایجاد می‌کند.
*در این وضعیت، نگرش اپوزیسیون را چگونه می‌بینید؟
رئیس حزب جمهوری‌خواه خلق این روند را مثبت ارزیابی می‌کند. این مهم است. باید از گام‌هایی که این دو توده را از هم دور می‌کند، اجتناب کرد. یعنی هر چه باشد، جنبش سیاسی کورد باید به احساسات اپوزیسیون و توده‌هایی که به دنبال مبارزه عمیق برای دموکراسی هستند، توجه کند. البته به عنوان طرف کورد، اپوزیسیون در ترکیه نیز باید در این موضوع محتاط باشد. این کار در حال انجام است. اکنون می‌بینیم که هر دو طرف با بصیرت زیادی عمل می‌کنند.
بله، وضعيت اقتصاد رو به وخامت است، تورم ادامه دارد، اما نباید فراموش کرد که برای حل این مشکلات، مسئله کورد اساسی است. ما مجبوریم این را با زبانی مناسب به مردم بگوییم. این برای هر دو طرف صدق می‌کند.
امیدوارم علیرغم همه چیز، علیرغم تمام شرایط منفی، علیرغم ادامه نسل‌کشی اسرائیل، نیروهای امپریالیستی منطقه نیز با گام‌های عاقلانه سیاستمداران کورد و ترک این مسئله را حل کنند.
