«لازم نیست نام ما را بدانید. ما به عنوان زن، قهرمانانی هستیم که تاریخ ما را ننوشته است. ما به عنوان زن، دیگر در خانه نخواهیم ماند. ما در تصمیم‌گیری‌ها، جلسات، مبارزات و کوهستان‌ها شرکت خواهیم کرد.» اینها سخنان کوماندانته رامونا است.

زندگی و مبارزه او

اگرچه تاریخ دقیق تولد کوماندانته رامونا به طور کامل مشخص نیست، اما تخمین زده می‌شود که او در دهه ۱۹۵۰ در ایالت چیاپاس در جنوب مکزیک به دنیا آمده باشد. گمان می‌رود که او زنی بومی از مردم تزوتزیل یا تزلتال باشد. این مردم نوادگان تمدن مایا هستند و در طول تاریخ هم علیه استعمار اسپانیا و هم علیه دولت مدرن مکزیک مبارزه کرده‌اند. جغرافیایی که کوماندانته رامونا در آن به دنیا آمد نیز یکی از مناطقی بود که فقر، فشار و بی‌توجهی دولت در آن به شدت احساس می‌شد.

اطلاعات کمی در مورد ابتدای زندگی کوماندانته رامونا در دسترس است، اما مشخص است که او در سنین جوانی به ارتش آزادی‌بخش ملی زاپاتیستا (EZLN) پیوست. همچنین می‌دانیم که قبل از درگیری مسلحانه، او در زمینه بهداشت، به ویژه در میان جوامع محلی، فعالیت‌های بهبودی و خدماتی انجام می‌داد. این باعث شد که او ارتباط قوی با مردم برقرار کند.

در جنبش زاپاتیستا، او به عنوان یک شخصیت برجسته در قیام ۱۹۹۴ ظاهر شد. در ژانویه ۱۹۹۴، کوماندانته رامونا فرماندهی یکی از گروه‌هایی را بر عهده گرفت که عملیات ارتش آزادی‌بخش ملی زاپاتیستا در شهر سان کریستوبال د لاس کاساس را رهبری می‌کردند. در پشت ماسک خود، او با هویت بومی، زنانه و فقیرانه خود به نمادی انقلابی در مکزیک تبدیل شد.

قوانین انقلابی برای زنان

یکی از بزرگترین کمک‌های کوماندانته رامونا، تدوین «قوانین انقلابی برای زنان» بود. این قوانین یک سند تاریخی است که چشم‌انداز انقلابی زاپاتیستا برای زنان را مشخص می‌کند. کوماندانته رامونا تاکید می‌کرد که زنان باید در زندگی خود حرفی برای گفتن داشته باشند.

موارد این قوانین به شرح زیر است:

- حق مشارکت سیاسی زنان

- حق دسترسی به خدمات آموزشی و بهداشتی

- حمایت در برابر خشونت خانگی

- اصل رضایت و برابری در ازدواج

- کنترل باروری و حق داشتن یا نداشتن فرزند

این قوانین نه تنها در جوامع زاپاتیستا، بلکه در سراسر آمریکای لاتین تاثیر زیادی بر جنبش‌های زنان گذاشت.

دیدارها برای صلح و سال‌های پایانی

او اولین کسی بود که در سال ۱۹۹۶ به مکزیکو سیتی رفت تا به نمایندگی از ارتش آزادی‌بخش ملی زاپاتیستا با دولت مکزیک دیدار کند. این هم برای یک زن بومی و هم برای یک رهبر گریلایی، معنای نمادین بزرگی داشت. در پایتخت، او مورد استقبال انبوه جمعیت قرار گرفت و مشارکت زنان در مبارزه را نشان داد.

در همان سال، او به بیماری شدید کلیوی مبتلا شد. مدت‌ها تحت درمان قرار گرفت، اما هرگز دست از مبارزه برنداشت. او تا پایان عمر خود با مردمش در کوهستان‌ها، در ارتش آزادی‌بخش ملی زاپاتیستا، فعالانه باقی ماند.

کوماندانته رامونا در ۶ ژانویه ۲۰۰۶ در چیاپاس درگذشت. درگذشت او در میان جوامع زاپاتیستا و محافل فعالان بین‌المللی با اندوه زیادی مواجه شد. او نه تنها یک انقلاب، بلکه میراث یک مقاومت باشکوه را از خود به جا گذاشت. او یک انقلابی بزرگ بود که هم برای مردمش مبارزه کرد و هم نماینده صلح بود.

منبع تصویر: ویکی‌مدیا کامنز