پس از انقلاب، یک فرآیند سازماندهی آغاز شد تا زنان بتوانند در زندگی اجتماعی شرکت کنند. زنان ربوده شده توسط داعش در معرض ربایش، تجاوز و شکنجه قرار گرفتند. برای غلبه بر این آسیب‌ها، زنان شروع به شرکت در نهادهای اجتماعی کردند.
شهرزاد القاسم، سخنگوی اتحادیه زنان زنوبیه شمال و شرق سوریه درباره فعالیت زنان و تأسیس اتحادیه زنان زنوبیه پس از آزادسازی مناطق تبقا، رقه، منبج و دیرالزور از دست داعش، با خبرگزاری فرات (ANF) صحبت کرد.
شهرزاد القاسم با بیان اینکه کوبانی نقش پیشرو در شکل‌گیری نهادهای زنان در منطقه داشت، این روند را به شرح زیر توضیح داد:
«زنان مناطق تبقه، رقه، منبج و دیرالزور تحت اشغال داعش در یک سیستم تاریک زندگی می‌کردند و به مدت پنج سال مورد ظلم و ستم‌های زیادی قرار داشتند. داعش می‌خواست زنان را بی‌اراده کند و پیوند آنها با زندگی را قطع کند. زنان در این مناطق سخت‌ترین دوران زندگی خود را پشت سر گذاشتند. ذهنیت سیاه داعش همه تحریم‌ها و مجازات را بر زنان تشدید کرد، اما در نتیجه مبارزه با وحشی‌گری داعش، که از کوبانی شروع و به باغوز ختم شد فرصتی برای زندگی آزاد، به پیشاهنگی این کارزارها توسط ی‌پ‌ژ و ی‌پ‌گ منطقه از وحشی‌گری خلاص شد. به ویژه مبارزه‌ای که توسط ی‌پ‌ژ رهبری می‌شد به زنانی که سال‌ها مورد آزار و اذیت قرار گرفته بودند امید و قدرت زیادی بخشید. همه زنان با ی‌پ‌ژ متحد شدند و هر یک از آنها در طول فرآیند آزادسازی از ی‌پ‌ژ حمایت کردند.
پس از آزادسازی این مناطق، فرآیند سازماندهی آغاز شد تا زنان دوباره در زندگی اجتماعی جایگاه ویژه‌ای پیدا کنند و اراده خود را به دست آورند. زنان شروع به شرکت در نهادهای اجتماعی کردند. زنانی که در اسارت داعش به سر می‌بردند، در معرض انواع مختلفی از قلدری قرار گرفتند. اعمالی مانند آدم‌ربایی، تجاوز جنسی، قتل، شکنجه و بازداشت اجباری ترس زیادی ایجاد کرد و باعث آسیب جدی به زنان شد. برای غلبه بر این وضعیت، زنان به تدریج شروع به شرکت در نهادهای اجتماعی کردند. البته این روند آسان نبود. درک ایجادشده توسط داعش در عرصه اجتماعی، ذهنیت سنتی جامعه و نظام‌های دولتی که سال‌ها با ذهنیت مردانه شکل گرفته بود و سیاست‌های جدایی زن از زندگی و جامعه از بزرگترین اجرائیات این نظام بود.
همه اینها نیز در رویکرد جامعه جایگاه بسیار سفت و سختی داشت و این درک مشارکت زنان در جامعه را نمی‌پذیرفت. کوبانی که پیشگام انقلاب بود، در ایجاد نهادهای زنان نیز پیشگام بود. زیرا کوبانی جایی بود که بیشترین هزینه را در جنگ با داعش پرداخت کرد. به این معنا، پس از آزادسازی کوبانی، اولین مؤسسات زنان در اینجا افتتاح شد. پس از کوبانی، منبج آزاد شد. منبج منطقه‌ای بود که در مرز قرار داشت و مدام مورد حمله قرار می‌گرفت. بنابراین سازماندهی قوی لازم بود تا زنان در اینجا پیشقدم شوند. بنابراین تا حدودی زنان توانستند از آنچه می‌خواستند در این منطقه انجام شود جلوگیری کنند. باز هم تلاش برای گنجاندن زنانی که به دلیل ذهنیت سنتی جامعه خود را کنار کشیده‌اند در این مطالعات نتایج مثبت و قابل توجهی نیز به همراه داشته است. در نتیجه آموزش‌های ارائه شده برای زنان در منبج، بازدیدهای انجام شده و کارهای کلی انجام شده گام‌های مهمی برداشته شده است. داعش رقه را به عنوان پایتخت خود انتخاب کرد و زنان در آنجا نیز تحت تحریم‌های بسیار شدیدی قرار گرفتند. بنابراین، هنگامی که رقه آزاد شد، زنان رقه با شادی فراوان از ی‌پ‌ژ، ی‌پ‌گ و قسد استقبال کردند.
امروز، زنان اینجا گام‌های بزرگی برای ایجاد یک زندگی آزاد در چارچوب پروژه ملت دموکراتیک اداره خودمدیریتی برداشته‌اند. آخرین منطقه آزاد شده دیرالزور بود. اما منطقه‌ای که بیشترین سختی‌ها و گرفتاری‌ها را تجربه کرد، منطقه دیرالزور بود. چون این مکان شبیه مناطق دیگر نیست. ساختار سنتی این مکان بسیار ریشه‌دار و بر اساس نظام قبیله‌ای است. به همین دلیل خروج زنان از خانه و کار در مؤسسات پذیرفته نشد. علاوه بر این، آن سوی آب در منطقه دیرالزور تحت کنترل دولت دمشق است. بعضی از اقوام طرف ما هستند، بعضی طرف دیگر. این قبایل همچنان با یکدیگر پیوند دارند. این وضعیت تأثیر مستقیمی بر هر کار یا توسعه‌ای به ویژه زنان دارد. به همین دلیل ساماندهی زنان در دیرالزور، جذب زنان به نهادها و فعال‌سازی آنان در عرصه‌های دیگر زندگی، نیازمند مبارزه بزرگ و گام‌های شجاعانه است.»
زنان در حال مبارزه با درک سنتی هستند
شهرزاد القاسم با بیان اینکه زنان برای مبارزه با این ذهنیت از خود و خانواده خود شروع می‌کنند، گفت: « زنان با ایجاد نهادهای زنان و استقرار نظام‌های خودویژه‌شان در این حوزه‌ها به صورت سازمان‌یافته و شامل همه زنان در آن، نشان دادند که این نظام در ذهنیتی که می‌خواهد علیه آنها ایجاد کند، نمی‌تواند موفق باشد. زنان در تبقا، منبج، دیرالزور و رقه تا سال ۲۰۲۱ سازمان‌های خود را توسعه دادند. در سال ۲۰۲۱، زنان در این مناطق اتحادیه زنان زنوبیا را تأسیس کردند تا سازمان‌های خود را به صورت سیستماتیک‌تر تشکیل دهند و به زنان بیشتری دسترسی پیدا کنند. نام زنوبیا به طور خاص انتخاب شد زیرا زنوبیا به عنوان یک شخصیت مهم و پیشگام برای زنان در این منطقه دیده می‌شود. از این نظر، برای ما بسیار مهم بود که زنان آزاد شده از مناطق اشغالی این را نمایندگی کنند. همه ما فکر می‌کردیم که باید بتوانیم یک شخصیت زن آزاد در درون خود ایجاد کنیم و زنان باید در مبارزه اکولوژیکی، اجتماعی و جنسیتی پیشتازتر باشند و این رسالت را برای خود ایجاد کنند. زنان این مناطق بودند که بیش از همه در معرض ذهنیت داعش قرار گرفتند، ظلم آن را تا اعماق تجربه کردند و رنج کشیدند. بنابراین، ابتدا هر کدام از خودمان شروع کردیم؛ هدف ما این بود که خودمان را پیدا کنیم، این ذهنیت را بشکنیم و اراده خود را بازیابیم. پس از آن این وظیفه اصلی ما شد که این مبارزه را به عرصه اجتماعی گسترش دهیم. همانطور که امروز مشاهده می‌شود، اتحادیه زنان زنوبیا در تمام مناطق آزاد شده از دست داعش پیشتاز است. اتحادیه زنان زنوبیا قاطعانه با ذهنیت و نیروهایی که سعی در ایجاد آشفتگی و درگیری در جامعه به ویژه با ایجاد آشفتگی و اختلاف در این مناطق دارند، مبارزه می‌کند. در آخرین حملات به دیرالزور، اتحادیه زنان زنوبیا نقش بسزایی در حساس نگه داشتن جامعه نسبت به این حمله و اختلاف داشت. رسیدن به مناطق مورد حمله، کمک به غیرنظامیان آسیب دیده و تمام اقدامات انجام شده در برابر این حملات تحت رهبری اتحادیه زنان زنوبیا انجام شد. از این پس با همین قاطعیت به مبارزه علیه هرگونه حمله ادامه خواهیم داد. خطی که ما بر آن استواریم خط زن آزاد است. ما برای به دست آوردن و حفظ آزادی خود که هزاران سال است از ما گرفته شده مبارزه خواهیم کرد. در حالی که زنان بنیادی‌ترین بخش زندگی در تاریخ بودند، اما در این مرحله به موجودی تبدیل شده‌اند که اراده‌اش و تمام حقوق آن سلب شده است. داعش نیز بخشی از این ذهنیت بود. ما هم امروز علیه این می‌جنگیم. ما باید مبارزه خود را روز به روز افزایش دهیم تا از زنده نگه داشتن ذهنیت داعش جلوگیری کنیم. هسته‌های داعش در منطقه تاثیرات منفی بر کار زنان دارند. اما این بدان معنا نیست که ما مبارزه خود را متوقف خواهیم کرد. برعکس، تلاش می‌کنیم با تقویت مبارزه و گسترش تمرینات خود بر این مشکل غلبه کنیم. با وجود همه مشکلات و همه حملات و موانعی که برای متوقف کردن ما ایجاد شد، به دستاوردهای بزرگی دست یافتیم. البته کار ما هر از چند گاهی مسدود یا مختل می‌شد، اما هیچ گامی به عقب برنداشتیم.»
روش‌های کار
شهرزاد القاسم در مورد شیوه‌های کار و سازماندهی اتحادیه زنان زنوبیا اظهار داشت:
«مرکز ما در رقه است. چهار شورا وابسته به این مرکز وجود دارد، زیرا اتحادیه زنان زنوبیا از طریق چهار منطقه ایجاد شده است: رقه، تبقه، منبج و دیرالزور. برای هر کدام یک شورا وجود دارد. این چهار شورا هستند. هماهنگی این شوراهای وابسته به رقه و در رقه نیز تضمین می‌شود. علاوه بر این، هر منطقه دارای مرکز خاص خود در شهرک‌ها، شهرها و روستاها است و این کمیته‌ها بسته به مرکز آن منطقه کار خود را انجام می‌دهند. این سخنگو مسئول تمام مطالعات است.
پنج مرکز وابسته به مرکز صنفی زنوبیا در دیرالزور در حال فعالیت هستند و قرارگاه ابوخصیب نیز وابسته به این اتحادیه است، اما به پیشنهاد زنان منطقه شرق دیرالزور بر تعداد مراکز زنان زنوبیا افزوده خواهد شد. یک سیستم کاری قوی بین کنگره استار و اتحادیه زنان زنوبیا وجود دارد. آنها جلسات مشترک و سیستم‌های کاری مشترک دارند و کارهای زیادی وجود دارد که با هم توسعه داده‌اند. مبارزه‌ای که هر دو سازمان انجام می‌دهند و خطی که آنها دفاع می‌کنند یکی است. اتحادیه زنان زنوبیا نه تنها برای یک مردم، بلکه برای زنان متعلق به همه اجزای مردم مبارزه می‌کند و کار خود را در این راستا انجام می‌دهد. به هیچ وجه کار خود را به یک خلق یا منطقه محدود نمی‌کند. خط و فلسفه‌ای که او از آن دفاع می‌کند همه زنان را دربر می‌گیرد. درد و مشکلاتی که همه زنان به خصوص در خاورمیانه تجربه می‌کنند یکی است. آزادی زنان نه تنها برای یک خلق یا منطقه، بلکه برای همه زنان شرط لازم است. ایجاد اراده زنان و تضمین آزادی زنان هدف مشترک ماست.»
۴ سال تحت اسارت داعش
شهرزاد القاسم با بیان اینکه به عنوان زنی که به مدت ۴ سال در اسارت وحشی‌گری داعش به سر می‌برد، امروز درد و انتظارات زنان ساکن در مناطق اشغالی را به خوبی احساس می‌کند، گفت: «شرکت در چنین اقداماتی برای من بسیار معنادار بود. یک مطالعه زمانی که منطقه برای اولین بار از دست داعش آزاد شد، کار زنان، مدیریت زنان و نهادهای زنان برای ما بسیار جالب و جذاب به نظر می‌رسید. مثلاً وقتی از مدیران زن نام برده می‌شد، فکر می‌کردیم مدیر زن چیست؟ چه کار می‌کنند؟ چنین سوالاتی ذهن ما را مشغول می‌کرد. اما برای رهایی از تاریکی ایجاد شده توسط داعش، به این مطالعات علاقه‌مند شدیم و جای خود را در چنین کارهایی گرفتیم. با عمیق‌تر شدن مطالعه و شناخت آن، توانستیم شرایط را بهتر درک کنیم. چهار سال زیر ظلم داعش زندگی کردم. بنابراین بعد از اینکه وارد این کارها شدم متوجه شدم که باید خودم و خانواده‌ام را از این ذهنیت تاریک نجات دهم. با این حال به این نکته هم اشاره کنم که رسیدن به چنین نتیجه‌ای برای ما آسان نبود. پس از اینکه منطقه توسط نیروهای قسد آزاد شد و کار برای زنان در منطقه توسعه یافت، تنش در درون ما آغاز شد. ذهنیت ایجاد شده توسط داعش و ذهنیت زنان آزاد تقریباً در درون خودمان در تضاد بود. می‌توانم بگویم که هر کدام از ما مبارزه و جنگ را با خود آغاز کرده‌ایم. با این حال، همانطور که ما قدرت، اراده و رسالت واقعی زنان در جامعه را آموختیم و درک کردیم، قدرت مبارزه قوی‌تری در ما شروع به رشد کرد. در آن زمان به یمن توسعه پروژه‌های زنان در مناطقی مانند تبقه، رقه، منبج و دیرالزور، این امکان برای زنان فراهم شد که صدای خود را در این مناطق بلند کنند. زنان در برابر معیارهای سنتی و ساختارهای قبیله‌ای موجود در جامعه، قدرت صیانت از موجودیت خود و دفاع از حقوق خود را به دست آوردند.
مبارزه با کودک‌همسری و چند‌همسری
زنان شروع به ایستادگی در برابر ازدواج‌های زیر سن قانونی و چند همسری کردند که در دوره داعش افزایش یافت. در ابتدا سعی کردیم جامعه را نسبت به این دو رویکرد حساس کنیم. در نتیجه این مبارزه، تحولات مهمی رخ داد. اما این رویکردها به طور کامل در جامعه حذف نشده است. ولی باز هم می‌توانم بگویم که حساسیت قابل توجهی در جامعه ایجاد شده است. نمی‌توانم بگویم کاملا آزاد شده‌ایم و به حقوق خود رسیده‌ایم. ظلم و خشونت علیه زنان هنوز در بسیاری از نقاط ادامه دارد. زنان در همین تاریکی زندگی می‌کنند، به ویژه در مناطقی که توسط دولت ترکیه اشغال شده است. ما نمی‌توانیم بگوییم همه چیز خوب است بدون اینکه آنها را نیز آزاد کنیم و ذهنیت جامعه را نسبت به زنان در حوزه خودمان کاملاً تغییر دهیم. همانطور که ما سال‌ها تحت فشار آن ذهنیت بسیار رنج کشیده‌ایم و هر لحظه را در انتظار کسی بوده‌ایم که بیاید و ما را نجات دهد، آن زنان امروز هم همان احساسات و انتظارات را تجربه می‌کنند. اولویت اول ما نجات آن زنان است. باز هم قدرت‌های منطقه، چه کشورهای منطقه و چه برخی از کشورهای خارجی، در اینجا سیاست‌های کثیفی انجام می‌دهند. انواع بازی‌ها برای ایجاد فضای بی‌ثباتی و درگیری در منطقه انجام می‌شود. در حالی که آنها از یک سو در حال توسعه حملات هستند، از روش‌های جنگ ویژه مانند اشاعه مصرف مواد مخدر در بین جوانان نیز برای به فساد کشانیدن جامعه و تخریب ساختار اخلاقی آن استفاده می‌کنند. البته دولت ترکیه این را رهبری می‌کند. دولت دمشق و سایر کشورهای منطقه نیز در این روند مشارکت دارند. هدف اصلی از بین بردن پروژه ملت دموکراتیک توسعه یافته در این مناطق و مبارزه زنان در این راستا است. ما به مبارزه و کار خود ادامه خواهیم داد. ما هرگز در برابر این نیروها عقب نخواهیم نشست. به عنوان اتحادیه زنان زنوبیا، ما به افزایش مبارزه خود در برابر همه این حملات ادامه خواهیم داد.»
