رادیو کوردی صدای ایروان در سال ۱۹۵۵ در شهر ایروان پایتخت ارمنستان فعالیت خود را آغاز نمود و همه‌ی کوردستانی‌ها به آن گوش می‌دادند. این رادیو خاطره‌ای تاریخی و مهم است که برای چندین سال همه‌ی کوردها را در گرد خود جمع کرده بود.

در این رادیو تعداد زیادی از ترانه‌های خواننده‌هایی همچون کارابات خاچو، آرام تیگران، آسیلکا قادر، شروی برو، سوسکا سیمو، فاطمه عیسی و غیره به خانه‌ی کوردها راه یافت. اکنون این آهنگ‌ها ثبت گردیده و جاودانه شده‌اند.

این آهنگ‌ها جمع آوری شده و به کتابی ۴ جلدی تبدیل شدند. اولین چاپ کتاب ماه گذشته بود که در تعداد محدود روانه بازار شد. این کتاب شامل ۹۱۵ آهنگ است و پیش بینی می‌شود چاپ دوم کتاب در باکور و روژاوای کوردستان وارد کتابخانه‌ها و کتابفروشی‌ها شود.

هنرمند جواد مروانی که این کتاب را تألیف کرده است گفت، ارتباط او با رادیو ایروان به دوران کودکیش بازمی‌گردد و از دوران کودکی این رادیو برای او رؤیا بوده است. برای اولین بار در سال ۱۹۵۵ به ایروان می‌رود و خواننده‌هایی را می‌بیند که چندین سال به آنها گوش می‌داده است.

مروانی می‌گوید ۲۵ سال به طور مداوم بر روی این اثر کار کرده و در چهار سال اخیر نیز با یک تیم ماهر این فعالیت را ادامه داده است. متن بیش از ۹۱۵ آهنگ و نتهای آنها را در کتابی ۴ جلدی جمع‌آوری کرده است. همچنین همه‌ی آهنگها با صدای اُرجینال و رسا بر روی سی دی ضبط شده و در اختیار خوانندگان و شنوندگان کورد قرار می‌گیرد.

جواد مروانی می‌گوید؛"زمانی که کودک بودم در خانه‌ به رادیو ایروان گوش می‌دادیم. من می‌دانستم که این صدا از پشت کوهستان و پشت کوهستان قاف می‌آید. این صدا که از ایروان می‌آمد من و همه را جادو کرده بود. همین که آن صدا می‌آمد روئیا و حسرت را افزایش می‌داد و من همیشه می‌خواستم بروم و آنها را ببینم، سرانجام در سال ۱۹۹۵ به ایروان رفتم."

هنرمند جواد مروانی می‌گوید، دو ماه در ایروان مانده و در آنجا رشید بسو، کرَم صیاد و عگید جمو را دیده است که چندین سال برای این رادیو زحمت کشیده بودند و در آن زمان با تلاش بسیار آن آرشیو را جمع آوری کرده‌اند. سال ۱۹۹۶ به آلمان باز می‌گردد و فورا دست به کار شده و همه‌ی صداهای ضبط شده‌ای که کهنه و قدیمی شده بودند و قابل تشخیص نبودند را نو کرده بود و این کار خود چندین سال به طول انجامیده است.

مروانی همچنین می‌گوید، انتشارات آرام کتابی متشکل از ۴۰۰ آهنگ را چاپ کرده که آن کتاب شامل آهنگهایی بود که موسیقی و آواز را شامل می‌شد و ریتمیک بود.

پس از مدتی این نگرانی درست شد که برای آهنگ‌های بدون موسیقی چکار کنند و چگونه آنها را از نابودی نجات دهند و ثبت کنند، برای این منظور بر روی بازیابی متن و نُت‌ها کار شد و باید سی دی هم به همراه داشتند، به همین دلیل دست به کار شدند و در نهایت این کتاب چهار جلدی فراهم شد.

هر چهار جلد در ۳ هزار و ۲۵۰ صفحه تشکیل شده و این کار همراه با یک تیم حرفه‌ای انجام شده است.

مروانی همچنین گفت، ویسی فارلی نُت آهنگ‌ها را آماده کرده است، همچنین شیار و اوران بسیار تلاش کردند و استاد سروت و محمد چاکماک نیز در این کار همکاری کردند.

مروانی در ادامه گفت، کارهایی که پیشتر ضبط شده بودند، متنشان بازنویسی و آرشیو شده و آنها را به بنیادهای بین‌المللی میراث فرهنگی و سازمان علمی، فرهنگی و آموزشی سازمان ملل (یونسکو) می‌فرستند، نه تنها این کتاب بلکه اکنون توسط جنبش روشنفکری و هنری (TEV-ÇAND) حدود ۴۰ هزار آهنگ آرشیو شده و بر روی آن‌ها کار می‌شود.

جواد مروانی، هنرمند کورد در ادامه گفت؛"البته در میان این آهنگ‌ها تعداد زیادی آهنگ وجود دارد که دولت تُرک آنها را دزدیده است. ما از آن مطلعیم و آنها ده‌ها آهنگ کوردی را دزدیده و تُرکی کرده‌اند.

این امر پاکسازی فرهنگی و هنری و جنایت است. همزمان با کشتار و پاکسازی فیزیکی، هنر و فرهنگ و روشنفکری کورد را هم پاکسازی می‌کنند. آنها رقص و شادی و پایکوبی و خوراک و ادب و هنر و آهنگ و بسیاری چیزهای دیگر کوردها را دزدیده و یا از بین برده‌اند.

اکنون یکی از کارهای مهم ما این است که وارد مرحله‌ی بازپس‌گیری شویم برای این منظور ما همراه با تعدادی از حقوقدانان در حال مذاکره هستیم تا این پاکسازی فرهنگی دولت ترک را در سطح بین‌المللی به دادگاه ببریم و آنها را محاکمه کنیم."

مروان همچنین گفت که رادیو کوردی بغداد را هم به همین شیوه ثبت می‌کنند و متن‌ها را بازنویسی می‌کنند. در این چهارچوب ۱۵۰۰ آهنگ رادیو بغداد را بازنویسی کرده و آنرا در یک مجموعه چاپ و منتشر می‌کنند.

هنرمند کورد جواد مروانی در پایان افزود:"سپس کارهای دنگ‌بیژ (ترانه‌خوان‌های) منطقه سرحد و بوتان را هم بازنویسی می‌کنیم و آنها را ثبت و ضبط خواهیم کرد. این‌ها میراث ما هستند. این‌ها گنجینه و ثروت بزرگی هستند."