کمیساریای عالی سازمان ملل در امور پناهندگان اعلام کرد از ابتدای آوریل، حدود ۵۰۰ هزار مهاجر به اجبار از ایران و پاکستان به افغانستان بازگردانده شده‌اند. نیز نسبت به کاهش کمک‌ها و آینده نامعلوم مهاجران هشدار داده و خواستار حمایت بیشتر از افغانستان شده است.»
سازمان ملل متحد اعلام کرد که در دو ماه گذشته، حدود نیم میلیون مهاجر به صورت اجباری از ایران و پاکستان به افغانستان بازگردانده شده‌اند. این خبر در حالی منتشر می‌شود که هر دو کشور سیاست‌های سختگیرانه‌تری را در قبال مهاجران افغانستانی در پیش گرفته‌اند.
کمیساریای عالی سازمان ملل در امور پناهندگان (UNHCR) با انتشار پیامی در شبکه اجتماعی ایکس (توییتر سابق) ضمن اعلام این خبر، تاکید کرد که بازگشت مهاجران باید به صورت ایمن، داوطلبانه و با احترام انجام شود. این نهاد بین‌المللی همچنین نسبت به وضعیت وخیم انسانی در افغانستان هشدار داده و تاکید کرده است که کاهش کمک‌ها می‌تواند این کشور را به لبه پرتگاه بکشاند.
جمهوری اسلامی ایران پیش از این اعلام کرده بود که قصد دارد بیش از چهار میلیون مهاجر را اخراج کند که بیش از دو میلیون نفر از این تعداد، مهاجران افغانستانی ثبت‌شده هستند. پاکستان نیز برنامه‌هایی برای اخراج حدود یک میلیون مهاجر دارد.
بر اساس آمار سازمان بین‌المللی مهاجرت (IOM)، از سپتامبر ۲۰۲۳ تا آوریل ۲۰۲۵، بیش از ۲.۴۳ میلیون مهاجر فاقد مدرک از ایران و پاکستان وارد افغانستان شده‌اند. این در حالی است که کمیساریای عالی سازمان ملل در امور پناهندگان پیش‌تر نیز نسبت به افزایش قابل توجه بازگشت مهاجران افغانستانی از ایران هشدار داده بود.
حاکمیت دوباره طالبان بر افغانستان در سال ۲۰۲۱ موجی از مهاجرت را در پی داشت و کشورهای همسایه، به ویژه ایران و پاکستان، میزبان تعداد زیادی از مهاجران افغانستانی شدند. با این حال، این دو کشور به دلیل مشکلات اقتصادی و فشارهای داخلی، تصمیم به اخراج مهاجران گرفته‌اند.
در داخل ایران نیز، سیاست‌های سختگیرانه‌تری در قبال مهاجران افغانستانی اتخاذ شده است. به گفته نادر یاراحمدی، رئیس مرکز امور اتباع و مهاجرین خارجی وزارت کشور، بیش از شش میلیون تبعه خارجی در ایران حضور دارند که نزدیک به چهار میلیون نفر از آنها فاقد مدارک قانونی هستند.
وی همچنین اعلام کرد که کارت‌های موقت اقامت مهاجران افغانستانی که در سال‌های گذشته صادر شده بود، از ابتدای سال ۱۴۰۴ باطل شده‌اند و وزارت کشور هیچ تعهدی برای ارائه خدمات به این افراد ندارد. علاوه بر این، حضور مهاجران افغانستانی در ۱۵ استان ایران ممنوع شده و دانش‌آموزانی که سرپرستان آنها نمی‌توانند در ایران بمانند، تا ۱۵ تیرماه فرصت دارند کشور را ترک کنند.
این سیاست‌ها با انتقادهایی نیز روبرو شده است. فعالان حقوق بشر و سازمان‌های بین‌المللی نسبت به وضعیت مهاجران افغانستانی در ایران و پاکستان ابراز نگرانی کرده و خواستار حمایت از حقوق آنها شده‌اند.
در همین حال، احمدرضا رادان، فرمانده کل انتظامی ایران، با تأکید بر اجرای قاطع قانون در مورد مهاجران غیرمجاز، اعلام کرد که این افراد «مهمان ما نیستند، زیرا قانون کشور را زیر پا گذاشته‌اند» و باید دستگیر و اخراج شوند. احد بیوته، نماینده مجلس نیز نسبت به حضور گسترده مهاجران غیرمجاز در کشور هشدار داده و آن را یک تهدید امنیتی خوانده است.
به طور کلی، وضعیت مهاجران افغانستانی در ایران و پاکستان با چالش‌های جدی روبرو است و سیاست‌های سختگیرانه این دو کشور نگرانی‌هایی را در مورد آینده این افراد ایجاد کرده است.
