توافق‌نامه‌ای که به پیمان ملی معروف است، شامل تقسیم سرزمین‌های کوردستان توسط اشغالگران است. این توافق‌نامه، «مانیفست سیاسی» به اصطلاح «جنگ آزادی ترکیه» است و از ۶ ماده تشکیل شده است. در آخرین جلسه مجلس نمایندگان در استانبول در ۲۸ ژانویه ۱۹۲۰ به اتفاق آرا تصویب شد و در ۱۷ فوریه ۱۹۲۰ به اطلاع عموم رسید.

پیمان ملی چیست؟

قبل از هر چیز، پیمان ملی به معنای «سوگند ملی» است. در آن زمان به آن «عهد ملی» یا «توافق ملی» نیز گفته می‌شد. در ۲۸ ژانویه ۱۹۲۰ در آخرین جلسه غیر رسمی مجلس عثمانی به عنوان «توافق ملی» پذیرفته شد و در ۱۷ فوریه ۱۹۲۰ به تمام مجالس جهان اعلام شد. این قرارداد در مجموع از ۶ ماده تشکیل شده است. نکته مهم دیگر این است که در حالی که «جنگ آزادی» در آناتولی و تراکیا با تمام قدرت ادامه داشت، تصمیم «پیمان ملی» در کنفرانس صلح پاریس که از ۱۸ ژوئیه ۱۹۱۹ آغاز شد، گرفته شد. در دوره‌ای که آینده امپراتوری عثمانی مورد بحث قرار گرفت، تصرف استانبول از دست ترک‌ها و تجزیه امپراتوری عثمانی پیش‌بینی شده بود.

پیشنهاد «توافق ملی» که در جلسه مجلس نمایندگان در ۱۷ فوریه ۱۹۲۰ قرائت شد، با پیشنهاد محمد شرف آیکوت، نماینده اَدیرنه در آن زمان، پذیرفته شد. شرف آیکوت پیشنهاد خود را به شرح زیر بیان می کند: «پیشنهاد می‌کنم که عهد ملی به تمام پارلمان‌های جهان و مطبوعات داخلی و خارجی ابلاغ و ترجیحا مورد مذاکره قرار گیرد... زمانی که ملت ما از حوزه‌های انتخابیه خود به ما افتخار نمایندگی خود را داد و ما را به اینجا فرستاد، به عنوان اولین وظیفه از ما خواست که این عهد ملی را اعلام کنیم که حق حیات و حیثیت خود را که معصوم‌ترین حقوق آنهاست، تضمین می‌کند، روزهای درخشان گذشته خود را در آینده تصور می‌کند و برای این منظور، اگر لازم باشد، به عنوان همه افراد ملت، حاضریم بمیریم... ما حق صریح، حق حیات، که موجودیت مادی و معنوی ما برای ما فراهم می‌کند، می‌خواهیم. چیز دیگری نمی‌خواهیم. آنچه اکنون خواهم خواند پیمان ملی است. سوگند ملت است. ملت ترک یا شرایط این سوگند را انجام خواهد داد، یا در این راه در برابر تاریخ با افتخار محو خواهد شد. اما ما برده نخواهیم شد، آقایان.»

پس از انتشار این توافق‌نامه، دولت ترکیه می‌خواهد کوردستان را تجزیه کند. ترکیه با توافق بین فرانسه، انگلیس و سپس آمریکا و اتحاد جماهیر شوروی، کوردستان را بر اساس منافع خود به بخش‌هایی تقسیم کرد. در آن زمان شمال سوریه به فرانسوی‌ها و موصل-کرکوک به انگلیسی‌ها فروخته شد. هدف، تقسیم و تجزیه کوردها و گرفتن حق آزادی از آنها بود.

طرح ترکیه برای احیای دوباره مرزهای پیمان ملی

کوردها به همراه مردم منطقه در برابر پروژه احیای امپراتوری عثمانی و طرح‌های اردوغان برای گسترش مرزهای پیمان ملی مقاومت می‌کنند. اردوغان با ترسیم نقشه‌ای گسترده، قصد دارد با اشغال بخش بزرگی از سوریه و عراق، جایی که کوردها، اعراب، سریانی‌ها، آشوری‌ها، ارامنه، ترکمن‌ها و سایر مردم با هم زندگی می‌کنند، یک محیط جنگی بی‌پایان در منطقه ایجاد کند. ترک‌ها با مطرح کردن دوباره پیمان ملی در صدمین سالگرد معاهده لوزان، استراتژی‌های مختلفی را برای اشغال مناطق جدید آغاز کردند.

دولت ترکیه برای جلوگیری از دستاوردهای کوردها و تحقق رویای احیای پیمان ملی، برنامه‌های مختلفی را در دست دارد. ترکیه با خیانت حزب دموکرات کوردستان (پ‌دک)، حملات خود را به چهار بخش کوردستان افزایش داده است و در باشور کوردستان، با دولت عراق توافق‌نامه‌های مختلفی علیه حکومت اقلیم کوردستان انجام می‌دهد. در این زمینه، پ‌دک نیز دائماً از سیاست‌های ترکیه حمایت کرده و اداره خودمدیریتی کورد در شمال و شرق سوریه را هدف قرار داده است.

دیدگاه‌های رهبر آپو در مورد پیمان ملی

واضح است که تجزیه کوردستان بر اساس عراق، نقض پیمان ملی است. این تحول با خشم مردم روبرو می‌شود. توافق موصل-کرکوک که در ۵ ژوئن ۱۹۲۶ با انگلیس امضا شد، برای کوردها آغاز یک نسل‌کشی است. رهبر آپو در این باره می‌گوید: «برخلاف تصور، با ترسیم این مرز نه تنها نفت موصل-کرکوک، بلکه کوردها نیز از دست رفتند، خواهری-برادری تاریخی کورد و ترک از دست رفت، تمامیت فرهنگی همه مردم خاورمیانه از دست رفت.» رهبر آپو با بیان اینکه قیام سال ۱۹۲۵ به رهبری شیخ سعید در واقع برای سرپوش گذاشتن بر این خیانت تاریخی تحریک شده و به طرز بی‌رحمانه و خونینی بی‌معنی سرکوب شده است، به نکات زیر اشاره می‌کند: «سال ۱۹۲۵ نه تنها سال قیام، بلکه به عنوان تاریخ آغاز توطئه، خیانت و نسل‌کشی بوده است. این روند علیه مصطفی کمال نیز انجام شد. با استفاده از فرصت قیام‌های کورد، ماهیت انقلابی جمهوری از بین رفت.»

بر این اساس، تحلیل‌های تاریخی رهبر آپو از اهمیت زیادی برخوردار است. رهبری تاکید می‌کند که توافق ملی دهه ۱۹۲۰ باید امروز به عنوان یک پیمان دموکراسی دوباره مورد بررسی قرار گیرد. زیرا رهبر آپو فرمول همزیستی مردم را به شدت مطرح می‌کند و پایه‌های تاریخی و اجتماعی آن را تحلیل می‌کند. رهبری به صراحت بیان می‌کند که همزیستی صدها ساله مردم آناتولی و مزوپوتامیا، به ویژه ترک‌ها و کوردها، با مرزها معنای خود را از دست داده است.

در این زمینه، رهبر آپو با پیشنهاد توسعه ادغام بین مردم به شیوه‌ای که با ماهیت جامعه سازگار باشد، می‌گوید: «ما می‌توانیم آن شور و اتحاد را امروز نیز در چارچوب دموکراسی فراهم کنیم. آن مرزهای پیمان ملی که خیلی از آن می‌ترسیدند، با پیمان دموکراسی محافظت می‌شوند. باید دوباره با دموکراسی، اتحاد کورد و ترک آن زمان را فراهم کنیم.» رهبری به جای تشکیل مجدد مرزها، کنفدراسیون خاورمیانه را در این زمینه پیشنهاد می‌کند. این کنفدراسیون، همانطور که در نمونه اتحادیه اروپا دیده می‌شود، پیشنهادی است که در آن مرزها بی‌معنی می‌شوند. در اینجا ادغام مردم و روابط مشترک آنها اساسی است. در نتیجه چهل سال مبارزه، این واقعیت است که این مرزهای ترسیم شده بر روی جغرافیای کوردستان معنای خود را از دست داده‌اند.

سیاست به جان هم انداختن کوردها

سیاست های اشغالگرانه دولت ترکیه، با اشغال کوردستان و استراتژی گسترش مرزهای خود، استفاده از کوردها علیه یکدیگر است. بیش از ۲۵ پایگاه نظامی ترکیه در باشور کوردستان وجود دارد. این وضعیت، گواه روشنی از تلاش‌های اشغالگرانه است و مناطق بسیاری در باشور کوردستان اشغال شده است. این اشغال با حمایت پ‌دک انجام می شود. پ‌دک، باشور کوردستان را به دولت اشغالگر ترکیه تسلیم می‌کند. این وضعیت، ادامه توافقنامه میثاق ملی است. در ادامه همان طرز فکر اشغالگرانه، حملات اشغالگرانه به عفرین در ژانویه ۲۰۱۸ آغاز شد و این حملات با حملات به خاكورک در منطقه برادوست در ۲۵-۲۶ می ۲۰۱۹ ادامه یافت.

هدف از عملیات‌های اشغالگرانه باید به وضوح دیده شود؛ دولت ترکیه می‌خواهد مرزهای خود را در چارچوب میثاق ملی گسترش دهد. امروز، دولت آک‌پ سیاست‌های اشغالگرانه خود را با روش‌های نسل‌کشی به روز کرده و اجرا می‌کند. این سیاست‌های ائتلاف آک‌پ-م‌ه‌پ بر سیاست‌های ذهنیت اتحاد و ترقی در گذشته استوار است. این سیاست‌های کثیف که هدف آن ایجاد تفرقه و تضعیف کوردهاست، مانند روند تاریخی، امروزه نیز ادامه دارد.