سازمان حقوق بشر کارون در گزارشی، شرایط اسفناک حقوق بشر در بند زنان زندان سپیدار اهواز را تشریح می‌کند. این گزارش بر پایه شواهد و شهادت‌های زنان آزاد شده، نقض حقوق اساسی و شرایط غیرانسانی در این زندان را فاش می‌کند.
بند زنان زندان سپیدار اهواز، محوطه‌ای محصور در میان دیوارهای بلند و سیم‌های خاردار، نه فقط مکانی برای تحمل کیفر، بلکه عرصه‌ای برای نقض سیستماتیک حقوق بشر زنانی است که به دلایل مختلف، از قربانیان خشونت گرفته تا فعالان مدنی و متهمان جرائم گوناگون، در آن گرد هم آمده‌اند.
سازمان حقوق بشری کارون در این گزارش تلاش دارد تا با تکیه بر شهادت‌های زنان آزاد شده از این زندان، نقض حقوق اساسی، از جمله حق سلامت، حق برخورداری از شرایط انسانی و حق تفکیک بر اساس جرم را در این بند زنان به تصویر بکشد. این گزارش به بررسی تراکم جمعیت، عدم رعایت بهداشت، و فقدان تفکیک مناسب میان زندانیان می‌پردازد. شواهدی که در این گزارش آمده‌اند، شرایطی غیرانسانی را در این زندان به تصویر می‌کشند.
متن کامل گزارش به شرح زیر است:
«تراکم جمعیت و شرایط غیرانسانی نگهداری
یکی از بارزترین و ملموس‌ترین موارد نقض حقوق بشر در بند نسوان سپیدار، تراکم بیش از حد جمعیت است. فضایی که برای تعداد محدودی از زندانیان طراحی شده، میزبان چندین برابر ظرفیت خود است. این ازدحام، نه تنها حریم خصوصی و آسایش اولیه زنان را سلب کرده، بلکه منجر به شرایط غیربهداشتی و غیرانسانی نگهداری شده است. کمبود تخت، فضای محدود برای تردد و نگهداری وسایل شخصی، صف‌های طولانی برای استفاده از سرویس‌های بهداشتی و حمام، و عدم تهویه مناسب هوا، محیطی آلوده و خفقان‌آور را ایجاد کرده که سلامت جسمی و روانی زندانیان را به شدت تهدید می‌کند.
عدم تفکیک جرائم
عدم تفکیک جرائم و اختلاط زندانیان با سوابق مختلف یکی از موارد جدی نقض حقوق بشر در بند نسوان سپیدار عدم تفکیک جرائم و نگهداری زندانیان با سوابق مختلف در کنار یکدیگر است زنان متهم به جرائم غیر خشن در کنار زندانیانی با جرائم سنگین و خطرناک نگهداری میشوند. این وضعیت علاوه بر ایجاد ناامنی و ترس در میان زندانیان زمینه ساز آسیب‌های روانی و رفتاری شده و روند اصلاح و بازپروری را با اختلال مواجه کرده است.
نگهداری غیربهداشتی بیماران خاص در کنار سایر زندانیان
در یک اقدام خطرناک و غیرانسانی، زندانیان مبتلا به بیماری‌های واگیردار مانند ایدز و هپاتیت، بدون هیچگونه تفکیک و مراقبت ویژه، در کنار سایر زندانیان در بندهای مختلف این زندان نگهداری میشوند. این وضعیت نه تنها سلامت این بیماران را به خطر می‌اندازد و دسترسی آن‌ها به درمان و مراقبت‌های تخصصی را محدود می‌کند، بلکه سلامت سایر زندانیان را نیز به شدت تهدید کرده و خطر شیوع این بیماری‌های جدی را به طرز چشمگیری افزایش داده است.
تحمیل پوشش اجباری و تفتیش‌های آزاردهنده
در اقدامی تحقیرآمیز و غیرمنطقی، زنان زندانی در بند نسوان سپیدار مجبور به پوشیدن لباس‌های بلند و گشاد میشوند، این اجبار در حالی اعمال می‌شود که هیچ مردی در این بخش حضور ندارد. این تحمیل پوشش اجباری، علاوه بر سلب آزادی‌های فردی، نوعی اعمال فشار روانی مضاعف بر زنان زندانی است. علاوه بر این، به صورت روزانه، بندها مورد تفتیش قرار می‌گیرند و وسایل شخصی زندانیان، بدون هیچ دلیل موجهی، به هم ریخته و بازرسی میشوند. این تفتیش‌های آزاردهنده، حس ناامنی و عدم آرامش را در میان زنان زندانی تشدید می‌کند و حریم خصوصی باقی‌مانده آن‌ها را نیز نقض می‌کند.
بهداشت و درمان ناکافی و تجویز داروهای روان‌گردان
دسترسی به خدمات بهداشتی و درمانی کافی و مناسب، یکی دیگر از حقوق اساسی زندانیان است که در بند نسوان سپیدار به طور جدی نقض می‌شود. گزارش‌ها حاکی از کمبود پزشک متخصص زنان، پرستار و داروی مورد نیاز است. زنان زندانی برای دریافت خدمات پزشکی اولیه نیز باید مدت‌های طولانی در انتظار بمانند و در موارد اورژانسی، رسیدگی به موقع صورت نمی‌گیرد. عدم توجه به بهداشت قاعدگی، عدم ارائه خدمات مامایی مناسب برای زنان باردار و عدم رسیدگی به بیماری‌های خاص زنان، وضعیت سلامت آن‌ها را به مراتب بدتر کرده و عواقب جبران‌ناپذیری را برای بسیاری از زندانیان آزاد شده از این زندان به دنبال داشته است.
در اقدامی نگران‌کننده، به اغلب زندانیان به طور معمول قرص‌های اعصاب و خواب‌آور تجویز می‌شود. این داروها به گونه‌ای به آن‌ها داده می‌شود که تعدادی از زندانیان برای مدت زمان طولانی، گاه تا ۲۴ ساعت مداوم، در حالت خواب و بی‌هوشی به سر می‌برند. این وضعیت نه تنها سلامت جسمی و روانی آن‌ها را به خطر می‌اندازد، بلکه نوعی سلب اراده و کنترل بر زندگی در زندان نیز محسوب می‌شود.
رفتارهای تحقیرآمیز و خشونت
گزارش‌های نگران‌کننده‌ای از رفتارهای تحقیرآمیز، توهین‌های کلامی و حتی خشونت فیزیکی علیه زنان زندانی در بند نسوان سپیدار منتشر شده است. این رفتارها، که اغلب از سوی برخی از مسئولان و نیروهای امنیتی اعمال می‌شود، کرامت انسانی زنان را زیر سوال برده و باعث ایجاد ترس و ناامیدی در میان آن‌ها شده است. عدم وجود سازوکارهای شفاف و کارآمد برای رسیدگی به شکایات زندانیان و پاسخگو نبودن خاطیان، این چرخه خشونت را تداوم می‌بخشد.
محدودیت شدید در ارتباط با خانواده و کمبود امکانات ارتباطی
در حالی که حق ارتباط با خانواده، یکی از مهم‌ترین عوامل حفظ سلامت روانی زندانیان است. در بند نسوان سپیدار، محدودیت‌های غیرضروری و سختگیرانه در زمینه ملاقات‌های حضوری و تلفنی با خانواده‌ها اعمال می‌شود. این محدودیت‌ها، به ویژه برای مادرانی که از فرزندان خود دور افتاده‌اند، بسیار آزاردهنده است و باعث افزایش اضطراب و افسردگی در میان آن‌ها می‌شود. استفاده گزینشی از حق ملاقات به عنوان ابزار تنبیه، نیز از موارد نقض حقوق بشر در این بند به شمار می‌رود. به طور مشخص، ساعات تماس زندانیان با خانواده‌هایشان به شدت محدود شده است و هر زندانی تنها حق دارد دو روز یک بار به مدت زمان کوتاهی، حدود ۱۰ دقیقه، با خانواده‌اش صحبت کند. این در حالی است که کل زندان تنها از دو خط تلفن برای استفاده تمامی زندانیان برخوردار است، که این امر، دسترسی به ارتباط با دنیای بیرون را برای بسیاری از آن‌ها تقریباً غیرممکن می‌سازد.
محدودیت در هواخوری و اجبار به رفتارهای ایدئولوژیک
حق هواخوری و استفاده از فضای باز، از حقوق اولیه‌ی زندانیان برای حفظ سلامت جسمی و روانی است. با این حال، زندانیان در بند نسوان سپیدار تنها برای مدت زمان محدودی، حدود ۶ ساعت در طول روز، اجازه استفاده از هواخوری را دارند. این محدودیت، به ویژه با توجه به شرایط نامناسب و خفقان‌آور داخل بندها، تاثیرات منفی بر سلامت آن‌ها دارد. علاوه بر این، هر روز ساعت ۸ صبح، زندانیان مجبور به بیدار شدن و ادای احترام به سرود ملی و پرچم جمهوری اسلامی میشوند، گویی در یک پادگان نظامی به سر می‌برند. این اجبار به رفتارهای ایدئولوژیک، نوعی اعمال فشار روانی و سلب آزادی عقیده از زندانیان محسوب می‌شود.
وضعیت اسفناک غذا و مشکلات بهداشتی ناشی از فاضلاب
کیفیت غذای ارائه شده در بند نسوان سپیدار به شدت پایین است و اغلب غیرقابل مصرف گزارش شده است. کمبود مواد مغذی و بهداشت پایین در تهیه و توزیع غذا، سلامت زندانیان را به خطر می‌اندازد. علاوه بر این، مشکل گرفتگی فاضلاب زندان به یک معضل دائمی تبدیل شده است و به طور مکرر، فاضلاب وارد بندها می‌شود. این وضعیت غیربهداشتی، محیط زندگی زنان زندانی را آلوده کرده و خطر شیوع بیماری‌های عفونی را به شدت افزایش می‌دهد.
وضعیت زنان باردار و مادران دارای فرزند
وضعیت زنان باردار و مادرانی که به همراه فرزندان خردسال خود در بند نسوان سپیدار نگهداری میشوند، به مراتب نگران‌کننده‌تر است. عدم دسترسی به مراقبت‌های دوران بارداری مناسب، شرایط نامناسب برای نگهداری نوزادان و کودکان خردسال، کمبود مواد غذایی و پوشاک کافی برای کودکان و فقدان امکانات آموزشی و تفریحی مناسب برای آن‌ها، همگی نشان‌دهنده نقض حقوق اساسی این مادران و کودکان است. نگهداری کودکان در محیط زندان، که مملو از آسیب‌های روانی و اجتماعی است، تاثیرات مخربی بر رشد و سلامت آن‌ها خواهد داشت.
فقدان دادرسی عادلانه و بلاتکلیفی
بسیاری از زنان زندانی در بند نسوان سپیدار، از فقدان دادرسی عادلانه و طولانی شدن روند رسیدگی به پرونده‌های خود رنج می‌برند. بلاتکلیفی طولانی مدت، بدون تعیین وضعیت نهایی، باعث ایجاد استرس و ناامیدی در میان آن‌ها می‌شود و آن‌ها را از حقوق اولیه‌ی خود برای داشتن یک محاکمه منصفانه محروم می‌کند.
محدودیت‌های اعمال شده بر فعالان مدنی و سیاسی
زنانی که به دلیل فعالیت‌های مدنی، سیاسی یا ابراز عقاید خود بازداشت شده‌اند، در بند نسوان سپیدار با محدودیت‌های مضاعفی روبرو هستند. آن‌ها اغلب از حق دسترسی به وکیل، ارتباط با رسانه‌ها و سایر زندانیان محروم میشوند و تحت فشارهای روانی بیشتری قرار می‌گیرند. این اقدامات، نقض آشکار آزادی بیان و حقوق مدنی این افراد است.
اعتراضات و سرکوب
همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، زنان زندانی در بند نسوان سپیدار نیز در مواردی به شرایط نامناسب و نقض حقوق خود اعتراض کرده‌اند. با این حال، این اعتراضات اغلب با سرکوب و برخوردهای خشونت‌آمیز از سوی مسئولان زندان مواجه شده است. استفاده از سلول‌های انفرادی به عنوان ابزار تنبیه برای زنانی که اعتراض کرده‌اند، نمونه‌ای از این سرکوب است.
عدم شفافیت و نظارت ناکافی
یکی از موانع اصلی برای بهبود وضعیت حقوق بشر در بند نسوان سپیدار و سایر زندان‌های ایران، عدم شفافیت و نظارت ناکافی نهادهای مستقل و بین‌المللی است. محدودیت‌های اعمال شده بر دسترسی سازمان‌های حقوق بشری و رسانه‌های مستقل به زندان‌ها، امکان مستندسازی دقیق موارد نقض حقوق بشر را دشوار می‌سازد و زمینه را برای تداوم این وضعیت فراهم می‌کند.»
