طبق تحلیل‌های سازمان یونسکو، در سراسر جهان نزدیک به ۲ هزار و ۵۰۰ زبان در آستانه نابودی قرار دارند و در هر ۱۵ روز یک زبان از میان می‌رود. بر اساس اطلس زبان‌شناسی، زبان یونانی در کاپادوکیا در ترکیه در معرض نابودی نابودی قرار دارد و زبان مالاهسو که در منطقه لیجه از توابع آمد در باکور کوردستان به آن سخن گفته می‌شود، بعد از عزیمت ابراهیم حنا به سوریه و مرگ وی در سال ۱۹۹۵، نابود شده است. زبان اوبیهچایی در سال ۱۹۹۲ با مرگ توفیق نابود شده است. زبان ارمنی غربی، ابخازی، آدیگیی، کابار-چرکسی، دملی، همشینی، آبازایی، یونانی پونتوس، رومی و سورتی، گاگاوزی، لادینویی، تورویویی هم در آستانه نابودی قرار دارند.

از روز تاسیس جمهوری ترکیه تا امروزه سیاست تک‌ زبانی در این کشور به ساکنان درون مرزهای آن تحمیل شده است و این درحالی است که غیر از زبان ترکی، ۳۶ زبان دیگر در این کشور وجود دارند. اما تمام این زبان‌ها یا ممانعت روبرو شده یا در آستانه مرگ قرار دارند و بیشتر نهادها و سازمان‌ها برای آموزش این زبانها تعطیل شده‌اند. به علت تهدید بر امنیت ملی ترکیه، در ۲۱ نوامبر سال ۲۰۱۶ انجمن پژوهش‌ها و پیشبرد زبان کورد KURDÎ- DER هم در ترکیه تعطیل شده است.

زبان مادری تنها از طریق آموزش است که می‌تواند مورد حراست واقع شود

در رابطه با حیات یک زبان، متخصصان حوزه زبانشناسی اجتماعی بر این باورند که حیات یک زبان، نیازمند آموزش آن زبان است. در رابطه با این موضوع، شاکر کوچ عضو کمیسیون و نماینده‌ی انجمن زبان و ادبیات آدیگایی آنکارا اعلام کرد که تنها از طریق اموزش است که می‌توان مانع از مرگ یک زبان شد. برای آنکه یک زبان نمیرد، برای آنکه یک زبان فراموش نشود، باید از طریق آموزش عمل کرد. برای انکه خلقمان بتواند بار دیگر از زبان خود استفاده کند، چند سال نیازمندیم تا بر روی آن کار شود. لازم است که خلق با مسئولیت‌پذیری با این مسئله برخورد کند و از زبان خود حراست کند. تنها از این طریق است که می‌توان مانع از مرگ یک زبان شد.

هیچ کودکی وجود ندارد که به زبان چرکسی تکلم کند

مراد پاپشو نماینده انجمن فرهنگ قفقازی در استانبول هم در رابطه با زبان و نابودی زبان‌ها در مرزهای ترکیه اعلام کرد که نمی‌تواند بگوید که چرکسی زبان مادری وی است و همین مساله به خوبی نشان می‌دهد که تا چه اندازه از خود بیگانه شده است. ما در سن کمی وارد مدرسه شدیم و به همین دلیل نتوانستیم زبانمان را یاد بگیریم. با تلاش‌های شخصی کمی این زبان را یاد گرفتیم برای حفظ و بقای یک زبان، نیازمند اموزش هستیم. در ترکیه بسیاری از زبانها و فرهنگ‌ها وجود دارند که با سیاست‌های دولت در معرض نابودی قرار گرفته‌اند. هم اکنون حتی یک کودک چرکسی که بتواند به این زبان گفتگو کند وجود ندارد. آموزش به زبان چرکسی هم اکنون وجود ندارد، اما برای حفظ و بقای زبان کوردی امیدهایی وجود دارد. زبان از جمله مهمترین نشانه‌های فرهنگ است. لازم است که همه خلق‌ها از زبانشان صیانت کنند.

دولت مسئول است

پروفسور اوزگور آیدین استاد بخش زبان و تاریخ دانشگاه آنکارا هم در رابطه با این موضوع اعلام کرد که به دلیل فشارهای سیستم سرمایه‌داری بسیاری از زبان‌ها در معرض نابودی قرار گرفته‌اند و در ادامه افزود: برای حفظ یک زبان، فرصت‌ها و امکانات شخصی کم هستند. مسئولیت این مسئله بر عهده دولت است. برای آنکه یک زبان بتواند موجودیت خود را حفظ کند و اجتماعی شود، در درجه نخست لازم است که زبان مادی آموزش داده است، و بیش از یادگیری این زبان، لازم است که اموزش با این زبان پیگیری شود تا افرادی که این زبان را بدانند افزایش پیدا کند.

فشار زبان ترکی بر زبان‌های دیگر

آیدین در بخش دیگری از سخنان خود خاطرنشان ساخت که زبان رسمی بر زبان‌های دیگر اعمال فشار کرده و در این باره افزود: زبانی که در درون مرزهای یک کشور قرار دارد، در طول زمان در معرض تهدید به نابودی قرار گرفته است. آموزش به زبان ترکی، در ترکیه بر یادگیری و بقای زبان‌های دیگر تاثیر داشته است و راه را بر نابودی زبان‌های دیگر هموار می‌کند. در واقع تاکنون در آناتولی ۳ زبان از میان رفته‌اند. نزدیک به ۳۰-۴۲ زبان دیگر در آناتولی وجود دارند. اما آنها هم در وضعیت خطرناکی قرار گرفته‌اند.

تمام زبانها ارزشمندند

اوزگور آیدین در بخش دیگری از سخنان خود در خصوص زبان و اممیت آموزش به زبان مادری گفت: تلاش‌های ما به عنوان دولت هم شامل تبعیضاتی است. مثلا برای مسئله زبان ترکی در آلمان، یونان یا بلغارستان ابراز ناراحتی می‌شود و می‌گوییم که چرا در آلمان به زبان ترکی اموزش داده نمی‌شود، اما همین موضوع در ترکیه، به گونه‌ای است که در رابطه با آموزش زبان‌های دیگر همه کر و کور هستند. این برخورد درست نیست. ترکی در آلمان از هر ارزشی که برخودار باشد، زبان کوردی، لازی، آبازی و همشینی هم باید از همان ارزش برخوردار باشند.