کلاش‌بافی زنان هَورامان
زنان هورامان که با تمام توان از فرهنگ اصیل زاگروس‌نشینی خود حفاظت می‌کنند، حالا با مهارتشان در کلاش‌بافی به این روال ادامه می‌دهند.
کلاش‌بافی یک حرفه‌ی قدیمی هورامی‌هاست که سلیقه‌ی خاصی لازم دارد. مدتهاست به یکی از فاکتورهای معرف هورامان و ساکنان این دیار تبدیل شده و در چندین داستان و کتاب و فیلم جای گرفته است. علاوه بر بعد مالی و تجاری آن، یک بعد هنری نیز دارد. مدتها پیشه‌ی مردان بوده اما حالا زنان نیز آن را انجام می‌دهند و سلیقه و ظرافت زنانه خود را در آن گنجانیده و زیبایی خاصی به این کار داده‌اند. یک خانم هنرمند اهل هورامان روژهلات که ساکن روستای "دزلی" و ۲۰ سال است کلاش‌بافی می‌کند، اینگونه از پیشه خود می‌گوید:
زمانه رحیمی در آغاز به نحوه یادگیری این کار اشاره کرد و گفت: «ابتدا با کلاش کوچک- کودکانه شروع کردم، سپس بافتن قسمت‌های بغلی (دوربافی) و ساده (ساکار) را یاد گرفتم و حالا یک کلاش‌باف ماهر هستم.»
این خانم هورامانی درباره نحوه درست‌کردن کلاش اینگونه توضیح داد: «کلاش در ابتدا پارچه است، آن را به رنگ آبی یا قرمز رنگ زده و در اندازه‌های مختلف بریده و تکه‌تکه کرده و کف کلاش را درست می‌کنند. وقتی به دست ما می‌رسد، سه مرحله از آن مانده که بیشتر جنبه مهارت و هنرپردازی دارد و عبارتند از "دور بافی" که یک زن آن را انجام می‌دهد و "ساده بافی" که یک نفر دیگر انجام می‌دهد و آخرین مرحله که "دامگر" نام دارد و یک زن هنرمند دیگر آن را انجام می‌دهد.»
«کلاش یک کفش اصیل و مکمل و برازنده لباس کوردی است»
زمانه رحیمی این زن هنرمند هَورامی به سلامت و ایمنی کار کلاش‌بافی اشاره نموده و گفت: «مدتهاست زنان هورامان در کنار همسرانشان این کار را انجام می‌دهند و منبع درآمد خوبی برای زنان است. من که ۲۰ سال است کلاش‌بافم؛ خیلی برایم سودمند بوده و در تامین مخارج زندگیمان مفید بوده است. از لحاظ فرهنگی نیز کلاش یک کفش اصیل کوردی است و با لباسی مانند "رانک و چوغه" یا "کَوا و پانتول" برازنده و مکمل است. کلاش از بوی بد پا جلوگیری می‌کند و لنگه چپ و راست آن فرقی ندارد. رحیمی درباره افزایش شمار کلاش‌بافها اظهار داشت که به‌دلیل افزایش جمعیت، اکنون شمار کسانی که مشغول این کارند؛ افزایش یافته است و کارهای تولیدی به مناطق مختلفی ارسال می‌شود و این افزایش شمار کلاش‌بافها مقداری سطح دستمزد را کاهش داده است. به‌علاوه حالا به‌دلیل مشکلات اقتصادی بازار این کار کساد شده است.
کلاش‌بافی به پیشه‌ی نیمی از زنان مریوان تبدیل شده است
زمانه رحیمی عنوان کرد که چند سال پیش حدود ۱۰۰ نفر هنرجو و شاگرد داشت و همزمان ۲۰۰ تا ۳۰۰ جفت کلاش را برای بافتن به شاگردانش می‌داد. وی افزود: «۵۰ درصد از زنان مریوان کلاش‌بافی می‌کنند و در تعدادی از خانواده‌ها، مرد و زن خانه هر دو کلاش‌بافی می‌کنند و از این راه امرار معاش می‌نمایند. حالا شهرت بافت کلاشِ هورامی همه جا را گرفته و کلاش هورامی در کوردستان و عراق و اروپا بیشتر مورد علاقه خریداران است.»
این هنرمند هورامی این را نیز افزود که اگر برای خودت کار کنی، بهتر است و درآمد بهتری دارد و در پایان گفت: «حالا بخش اعظم درآمد این کار به تاجر و فروشنده‌ی کلاش می‌رسد و فرد کلاش‌باف کمتر سودمند می‌شود. این درحالی است که این کار برای افراد کلاش‌باف عوارض و مصائب خود را دارد؛ از جمله کاهش قدرت بینایی، درد گردن، درد زانو و سردرد.»
