مردم ترکیه و کوردستان نفس‌های خود را حبس کرده و منتظر پیامی هستند که رهبر اوجالان ارسال خواهد کرد. پس از دو دیدار هیئت امرالی دم پارتی با رهبر اوجالان، دم پارتی اعلام کرد که رهبر اوجالان نامه‌ای به مدیریت ک‌ج‌ک و پ‌ک‌ک در اروپا و قندیل ارسال کرده است. پس از بازدیدهای هیئت از باشور کوردستان، بار دیگر نگاه‌ها به درخواست ارائه شده به وزارت دادگستری و دیدار با رهبر اوجالان معطوف شد.

علاوه بر همه این تحولات، تفاوت رویکرد بین آک‌پ و م‌ه‌پ در مورد این روند نیز مورد بحث قرار می‌گیرد. رویکردهای مشابه در گذشته نیز مانع روندهایی شده بود که می‌توانستند امید ایجاد کنند و مذاکرات احتمالی را خراب کرده بود.

در روندی که در افکار عمومی به عنوان «مذاکرات اسلو» شناخته می‌شود، دولت ترکیه انزوای تحمیلی بر رهبر اوجالان را لغو نکرد، مقررات قانونی را وضع نکرد و با تحمیل خلع سلاح، عملاً باعث پایان روند شد.

خب، در مذاکرات اسلو چه اتفاقاتی رخ داد؟

بیایید با برخی از بخش‌های کتاب آمد دجله که وقایع آن دوره را به صورت کتاب درآورده است، نگاهی به اتفاقات مذاکرات اسلو بیندازیم.

آماده‌سازی‌ها در نوامبر ۲۰۰۷ در بروکسل آغاز شد

آماده‌سازی‌های مذاکرات اسلو با اولین جلسه برگزار شده در ۱ نوامبر ۲۰۰۷ در بروکسل آغاز شد. در این جلسه که با میانجیگری هیئت نروژی برگزار شد، در حالی که طرف کورد توسط صبری اوک نمایندگی می‌شد، طرف ترک توسط مدیر سازمان اطلاعات و امنیت ملی (میت)، اَمره تانَر نمایندگی می‌شد. این جلسه از نظر بررسی یکدیگر توسط طرفین مهم بود. با این حال، روند به دلیل برنامه آنکارا برای تضعیف نظامی پ‌ک‌ک و نشستن پای میز مذاکره متوقف شد.

اولین مذاکرات اسلو در ۳-۴ سپتامبر ۲۰۰۸ برگزار شد

نهادهای میانجی برای ادامه مذاکرات تلاش کردند. در ۲۱ ژانویه ۲۰۰۸، یک جلسه ارزیابی با طرف کورد در ژنو برگزار شد. در این روند، پیام‌های غیرمستقیم بین آنکارا و پ‌ک‌ک ادامه یافت. با این حال، ضرورت گام‌های ملموس‌تر برای نشستن مستقیم طرفین پای میز مذاکره نیز مشخص بود.

در جلسه برگزار شده در ۳ ژوئیه ۲۰۰۸ در ژنو، زمینه برای آغاز مذاکرات مستقیم فراهم شد. نهادهای میانجی با حمایت نروژ، انگلیس و سازمان ملل متحد روند را مدیریت کردند. طرف‌های ترک و کورد در آنجا دیدار کردند و پذیرفتند که مذاکرات باید ادامه یابد. پس از آن، یک جلسه آماده‌سازی در ۲۷ اوت ۲۰۰۸ در هولیر برگزار شد. مشخص شد که چه کسانی از طرف پ‌ک‌ک در مذاکرات اسلو شرکت خواهند کرد.

مشارکت از قندیل در جلسات وجود داشت

روند اسلو رسماً در تاریخ‌های ۳-۴ سپتامبر ۲۰۰۸ آغاز شد. در حالی که مصطفی کاراسو، سوزدار آوستا و زبیر آیدار از طرف پ‌ک‌ک در مذاکرات شرکت کردند، طرف ترک توسط معاون مدیر سازمان اطلاعات و امنیت ملی (میت)، آفت گونَش و تیمش نمایندگی می‌شد. اولین نقطه بحران، حضور یا عدم حضور نهادهای میانجی بر سر میز بود. طرف ترک نمی‌خواست طرف سوم در مذاکرات شرکت کند، اما طرف کورد در این مورد اصرار داشت. در نهایت، تصمیم گرفته شد که نهاد میانجی در جلسات افتتاحیه و اختتامیه حضور داشته باشد.

«عبدالله اوجالان باید مستقیماً طرف مذاکره قرار گیرد»

در جلسه برگزار شده در ۴ دسامبر ۲۰۰۸ در قندیل، طرفین اقدامات اعتمادسازی را مورد بحث قرار دادند. پ‌ک‌ک اعلام کرد که آتش‌بس را ادامه خواهد داد. با این حال، دولت ترکیه خواستار توقف عملیات‌های پ‌ک‌ک و عقب‌نشینی آن به خارج از مرزها شد. در طول مذاکرات، پ‌ک‌ک تأکید کرد که رهبر اوجالان باید مستقیماً طرف مذاکره قرار گیرد.

در ژانویه ۲۰۰۹، یک جلسه جدید به سازماندهی یک نهاد میانجی در بروکسل برگزار شد. طرف کورد، درخواست خودمدیریتی دموکراتیک را به طور مفصل‌تر بر روی میز قرار داد. طرف ترک خواستار آغاز روند خلع سلاح پ‌ک‌ک شد. با این حال، توافقی در مورد نحوه اجرای روند حاصل نشد.

هاکان فیدان شخصاً در مذاکرات شرکت کرد

در مذاکراتی که در طول سال ۲۰۰۹ ادامه یافت، برای ادامه آتش‌بس به پ‌ک‌ک تحمیل‌هایی صورت گرفت. با این حال، پ‌ک‌ک اعلام کرد که نمی‌خواهد گام یک‌جانبه بردارد و اعلام کرد که دولت باید حقوق سیاسی کوردها را نیز در قانون اساسی تضمین کند.

در سال ۲۰۱۰، هاکان فیدان از طرف میت در مذاکرات شرکت کرد و اهمیت روند در نزد دولت افزایش یافت. در این دوره، پیشنهادهایی برای نهادینه کردن مذاکرات مطرح شد. با این حال، تحولات سیاسی داخلی در ترکیه در همان دوره، بر روند اسلو تأثیر منفی گذاشت. با عدم اقدام دولت ترکیه و افزایش تحمیل‌های آن، پ‌ک‌ک اعلام کرد که در صورت عدم تحقق خواسته‌هایش، ممکن است روند را به حالت تعلیق درآورد.

دولت ترکیه هیچ اقدامی انجام نداد

پ‌ک‌ک خواستار لغو انزوای تحمیلی بر رهبر اوجالان و رسمی شدن روند شد. طرف ترک تحمیل‌های خلع سلاح را انجام داد. از اواسط سال ۲۰۱۱، با ادامه حملات نسل‌کشی دولت ترکیه، روند متوقف شد.

در جلسات پایانی، طرف کورد اعلام کرد که برای موفقیت روند مذاکره، باید مقررات قانونی در ترکیه وضع شود، اما حتی این درخواست‌ها نیز پاسخی نیافت. در جلسات پایانی اسلو، بحث‌های تندی رخ داد. با عدم وجود زمینه مشترک برای ادامه روند، مذاکرات اسلو عملاً به پایان رسید. پس از جلسه پایانی، طرف کورد، دولت ترکیه را مسئول عدم موفقیت روند دانست.

دولت تضمینی نداد

مذاکرات اسلو به عنوان اولین روند مذاکره جامع که مستقیماً بین دولت ترکیه و پ‌ک‌ک انجام شد، در تاریخ ثبت شد. با این حال، با رویکردهای غیرقابل اعتماد دولت و تغییر اوضاع سیاسی، توافق دائمی حاصل نشد. اگرچه در طول روند پیام‌های مثبتی ارسال شد، اما این امر نتیجه را تغییر نداد.

در سال ۲۰۱۲، درگیری‌ها دوباره تشدید شد

پس از پایان روند اسلو، در سال ۲۰۱۲ درگیری‌ها دوباره تشدید شد. در تفسیرهای بعدی، تحمیل خلع سلاح دولت ترکیه، عدم لغو انزوای تحمیلی بر رهبر اوجالان، عدم وضع مقررات قانونی یا قانون اساسی، به عنوان دلایل اصلی عدم موفقیت مذاکرات اسلو ذکر شد. اما با تجربیات به دست آمده در این روند، روند حل مسئله که بین سال‌های ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۵ در امرالی ادامه داشت، آغاز شد.