هر خلقی با نامدارانش شناخته می‌شود و تاریخ ملت‌ها با پیشاهنگی آنان شناخته می‌شوند. از قدیم الایام تا کنون خوانندگان و هوزان ها (در زبان کوردی هنرمند به هوزان خطاب می‌شود) با نغمه‌های گران‌بهای خود درد، حسرت، عشق و مبارزه خلق خود را بازگو کرده‌اند. هوزان دلگش نیز از زمره همین نامداران است. هنرمند کورد ایزدی هوزان دلگش به مثابه «صدای قیام و مقاومت» شناخته می‌شود. با آهنگ‌های خود بنیاد انقلاب را آهنگ‌های انقلاب بنا نهاده و در این مورد بی‌اندازه پیشاهنگی نموده است.

هوزان دلگش در سال ۱۹۵۲ در روستای فسقینه واقع در نسیبین به دنیا آمد. او دارای ۱۲ خواهر و برادر بود. همانطور که در آیین ایزدیان تمبور مقدس است، پدرش نیز نواختن تمبور را آموزش می‌داد. در سن ۱۲ سالگی می‌توانست به راحتی تمبور بنوازد . در سن ۱۴ سالگی در کنش‌های محلی جای‌ می‌گرفت.

کوچ از کوردستان

وضعیت سیاسی در سال‌های ۱۹۷۰ دلیلی شد تا در نسیبین، شرنخ، جولمرگ، وان، ویرانشهر، دِرک و شمرخ در کنش‌ها جای گیرد و از این مورد بسیار تاثیر پذیرفت. هوزان دلگش اولین آلبوم خود را درسال ۱۹۷۸ بنام «Ma qey bindestî para me ye »(مگر فرودستی حق ماست) منتشر کرد. در این آلبوم می‌گفت: گریه و ناله راه چاره نیست و تنها راه مقاومت در برابر کوردها قرار دارد. بعد ار انتشار این آلبوم در همان سال مجبور شد که از وطن دور شده و به آلمان برود.

در گروه برخودان جای گرفت

هوزان دلگش در سال ۱۹۸۳ در بسیاری از کنش‌های هنرکوم جای گرفت. بعد از این کنش‌ها در گروه برخودان وابسته به هنرکوم جای می‌گیرد و بجز این مورد در سراسر اروپا در کنش‌ها مشارکت کرد و به روی صحنه رفت. در ۴۰ سال سن هنری خود ۱۱ آلبوم از خود برجای گذاشت. عشق کوردستان در دلش همیشه به سرچشمه الهام برای آهنگ‌هایش مبدل شد.

در ماردین در باگوک

او همیشه مقاومت‌های کوردستان را با آهنگ‌هایش ابراز می‌نمود. یکی از آن آهنگ‌ها «Li Mêrdînê li Bagokê»(در ماردین در باگوک) بود که تا امروزه نیز بروی زبان‌هاست. هوزان دلگش در مورد این آهنگ گفته بود: «در ماردین در باگوک مال من نیست بلکه آن قهرمانان این نغمه را ساخته‌اند. پسران و دختران کورد این آهنگ و نغمه‌ها و اثرات را با خون خود ایجاد کرده‌اند. من تنها آن را گفته‌ام چیزی که به وجود آمده را به آینده رساندم.»

مقاومت باگوک

قله کوه باگوک هزار و ۲۱۰ متر ارتفاع دارد. این کوه در میان نسیبین و ماردین قرار دارد و تا به هزخ ادامه می‌یابد. برای اینکه در میان سه منطقه مرزی که کوردستان را تقسیم نموده است واقع شده است دارای اهمیتی استراتژیک است. وقتیکه از قله باگوک به پیرامون خود بنگرید به آسانی می‌توان قلعه ماردین و روشنایی چراغ‌های نسیبین و قامشلو و تپه‌های شنگال را دید. کوه باگوک در سال ۱۹۸۰ به یکی از مکان‌های استقرار گریلاها تبدیل شد. روز ۱ اپریل ۱۹۸۸ یک گروه از گریلاهای ارتش رهایی خلق کوردستان (آرگ‌ک) بر علیه بیش از ۱۰ هزار سرباز ارتش ترکیه مقاومتی تاریخی کردند. نبرد باگوک یک شبانه روز ادامه داشت. این مقاومت صفحه‌ای نوین برای مبارزه گریلا را ورق زد. پس از جنگ مطبوعات ترکیه تنها اعلام کردند که یک سردار خلبان و دو سرباز کشته شده‌اند و دیگر تلفات ارتش ترکیه را پنهان کردند. اما این مقاومت گریلا آنقدر گسترده بود که دولت ترکیه نمی‌توانست آن را پنهان کند و در ماردین و بوتان این مقاومت مشهور شد. طبق آمار آرگ‌ک قریب به ۲۰۰ سرباز ترکیه کشته شدند. گریلاها به رغم امکانات کم خود یک هلیکوپتر را منهدم کردند. این بزرگترین نبرد گریلا تا آنزمان بود و آهنگ هوزان دلگش این مقاومت را در یادها ماندگار کرد و همیشه روح زمانه را در آهنگ‌هایش بازتاب می‌داد.

مرزها را در درنوردید

هوزان دلگش بعد از ابتلا به سرطان هر دو پایش قطع شد، اما باز هم در تلاش بود که آوازهای کوردی بسازد و می‌خواست برای مقاومت کوبانی و شنگال نیز یک آلبوم منتشر کند. بسیار حیف شد که عمر او کفاف این را نداد. هوزان دلگش با آهنگ‌های خود مرزهای کوردستان را درنوردید و ۴ بخش کوردستان را به یکدیگر رساند. آهنگ‌های هوزان دلگش آهنگ قیام بود. عصیان دربرابر ظلم و ستم در محتوای آهنگ‌هایش جای می‌گرفت. جسور بود و به دوست‌دارانش جسارت می‌بخشید. هوزان دلگش در ۱۲ مارس ۲۰۱۷ وفات کرد.

۱۱ آلبوم و صدها آهنگ از خود بجا گذاشت

هوزان دلگش زمانیکه دیگر در میان ما نماند، در ۱۱ آلبوم خود و در بسیاری از آلبوم‌های گروه برخودان نیز جای گرفت. ۷ سال است از وفات هنرمند نامدار کورد هوزان دلگش میگذرد. هوزان دلگش در دورانی بسیار دشوار با هنر خود مبارزه‌ای بزرگ را ایجاد نمود. مقاومت، قیام، درد و آلام و دشواری خلق کورد را در آهنگ‌هایش منعکس کرده است. برای این نیز پس از ۷ سال هنوز هم صدایش در دل خلق کورد زنده است.

نام و سال آلبوم‌های هوزان دلگش به زبان کوردی(با لهجه کرمانجی) به شرح زیر است:

1978: “Ma qey bindestî para me ye”
1980: “De lêxin, lêxin birano lêxin, xayînê mezin axa û şêx in”
1981: “Newroz e, Newroza cejna gelê me”
1983: “Karkero Piroletero”
1986: “Serî dan û sir nedan”
1989: “Muxtaro”
1990: “Biçûkê canê”
2001: “Ez û Yar”
“Gola Wanê”
“Heval Mazlûm”
“Pale”