مبارزه زنان ایرانی برای آزادی و برابری همچنان ادامه دارد. این مبارزه با چالش‌های جدی روبرو است، اما عزم راسخ زنان ایرانی به پیشاهنگی زنان مبارز کورد و حمایت‌های بین‌المللی زنان و مردم می‌تواند امید به تغییر و بهبود وضعیت حقوق زنان در ایران را افزایش دهد.
وضعیت حقوق زنان در ایران همواره موضوع بحث و جدل‌های فراوان در داخل و خارج از کشور بوده است. پس از غصب انقلاب مردمی سال ۱۳۵۷ و بر سر کار آمدن رژیم فعلی دولت ایران، قوانین و مقررات متعددی در ایران به تصویب رسید که به طور قابل توجهی حقوق زنان را محدود کرد و نابرابری‌های جنسیتی را در عرصه‌های مختلف زندگی، از جمله حقوق خانوادگی، اشتغال، تحصیل و مشارکت سیاسی، تشدید نمود.
با این وجود، زنان ایرانی در طول این سال‌ها، پیوسته در حال مبارزه برای احقاق حقوق خود و دستیابی به آزادی‌های‌شان بوده‌اند. در این گزارش به بررسی کلی وضعیت حقوق زنان در ایران و ابعاد مختلف این مبارزه می‌پردازیم که پاره‌ای از آن می‌باشد.
مهمترین چالش‌ها و نابرابری‌ها:
* قوانین تبعیض‌آمیز و زن‌ستیز: قوانین تبعیض‌آمیزی که از سوی دولت ایران تحت عنوان‌های شریعت و غیره وضع شده و می‌شوند، در بسیاری از موارد بطور آشکار حقوق زنان را نقض می‌کند و بین آنها و مردان تفاوت قائل می‌شود. از جمله این موارد می‌توان به چند مورد ملموس زیر اشاره کرد:
* حق حضانت فرزند: پس از طلاق، حضانت فرزند معمولاً به پدر داده می‌شود.
* حق خروج از کشور: زنان برای خروج از کشور نیاز به اجازه همسر یا پدر خود دارند.
* حق طلاق: طلاق برای مردان به مراتب آسان‌تر از زنان است.
* ارث: سهم الارث زنان نصف مردان است.
* شهادت در دادگاه: شهادت دو زن برابر با شهادت یک مرد محسوب می‌شود.
* دیه: دیه زن نصف دیه مرد است.
* محدودیت‌ها در عرصه عمومی: زنان در ایران با محدودیت‌هایی در عرصه‌های عمومی مانند ورود به ورزشگاه‌ها، انتخاب نوع پوشش و برخی مشاغل روبرو هستند.
* خشونت خانگی: خشونت خانگی علیه زنان در ایران همچنان یک مشکل جدی است و قوانین موجود حمایت کافی از زنان در برابر این نوع خشونت را ارائه نمی‌دهند.
*مشارکت خودویژه زنان در عرصه‌های مدیریت و سیاست: این موضوع که بیشتر از هر مورد دیگری نه تنها به اراده و خودویژگی زنان در ایران ضربه وارد می‌کند، متعاقبا جامعه را نیز با نوعی بحران مدیریتی و سیاست که هنر مدیریت خود جامعه است مختل کرده و فاجعه‌هایی در چارچوب معضل اجتماعی به بار آورده است.لازم به ذکر است که اخیرا جای دادن تعداد انگشت‌شماری از زنان در مناصب دولتی از جمله مجلس نیز تنها نمایشی بوده است.
*خوددفاعی زنان: خوددفاعی زنان که برابر است با خوددفاعی جامعه و حفاظت از ارزش‌های اجتماعی بطور بسیار ملموسی نقض شده و هیچگونه فرصت و جایگاهی برای زنان در توسعه این امر که طبیعی‌ترین حق هر موجود زنده است داده نشده است. این نیز زنان را بدون دفاع باقی گذاشته که به موازات آن همراه با زنان، جامعه نیز بی‌اراده شده و همیشه در معرض انواع حملات باز گذاشته می‌شود.
مبارزه زنان برای آزادی
علیرغم این چالش‌ها، زنان ایرانی از تمام خلق‌هایی که در جغرافیای ایران زندگی می‌کنند، همواره در حال مبارزه برای احقاق حقوق خود و دستیابی به آزادی‌های سلب شده‌شان بوده‌اند. این مبارزه در اشکال مختلفی بروز یافته است که می‌توان چند عرصه‌ی آنرا برشمرد:
* کنشگری مدنی: زنان ایرانی همواره با تشکیل سازمان‌های غیردولتی، کمپین‌های آنلاین و برگزاری تجمعات مسالمت‌آمیز، خواستار تغییر قوانین تبعیض‌آمیز و بهبود وضعیت حقوق خود شده‌اند.
* فعالیتهای حقوقی: وکلای زن و فعالان حقوق بشر با ارائه خدمات حقوقی به زنان و پیگیری پرونده‌های مربوط به خشونت علیه زنان، هر چند همیشه با مانع و محدودیت‌ها روبرو می‌شوند ولی تلاش می‌کنند تا از حقوق خودشان دفاع کنند.
* اعتراضات خیابانی: در سالهای اخیر، شاهد اعتراضات گسترده‌ای از سوی زنان در ایران بوده‌ایم. اعتراضات مردمی به پیشاهنگی زنان با شعار «ژن، ژیان، آزادی» که پس از به قتل رسیدن ژینا امینی دختر جوان کورد در شهریور ۱۴۰۱ آغاز شد، نمونه‌ای بارز از این اعتراضات بود که نه تنها پایه‌های نظام مردسالاری دولت ایران را به لرزه درآورد، بلکه توجه جهانی را به خود جلب کرد.
* کمپین‌ها، کنش‌های همبستگی و فعالیتهای آنلاین: زنان ایرانی چه در داخل و چه در خارج از کشور با کنش‌ها و اقداماتی که انجام می‌دهند و بویژه با استفاده از شبکه‌های مجازی سعی در بیان مطالبات خود، آگاهی‌رسانی در مورد مسائل مربوط به زنان و ایجاد همبستگی دارند.
*جنبش «ژن، ژیان، آزادی»: جنبش «ژن، ژیان، آزادی» نقطه عطفی در مبارزه زنان ایرانی برای آزادی به پیشاهنگی زنان کورد بود. این جنبش که جرقه آن با اعتراض به حجاب اجباری زده شد، به سرعت به یک جنبش اعتراضی گسترده علیه نابرابری‌های جنسیتی و سرکوب سیاسی تبدیل شد. شعار «ژن، ژیان، آزادی» که برای اولین بار از سوی رهبر آپو مطرح شده و سال‌هاست که زنان کورد آنرا به فلسفه زندگی و مبارزه مبدل کرده‌اند، به نمادی از این مبارزه تبدیل شده و در سطح جهانی نیز مورد توجه قرار گرفته است.
چشم‌انداز آینده:
مبارزه زنان ایرانی برای آزادی و برابری همچنان ادامه دارد. این مبارزه با چالش‌های جدی روبرو است، اما عزم راسخ زنان ایرانی به پیشاهنگی زنان مبارز کورد و حمایت‌های بین‌المللی زنان و مردم می‌تواند امید به تغییر و بهبود وضعیت حقوق زنان در ایران را افزایش دهد.
نیز می‌توان گفت که مبارزه زنان تحت شعار و فلسفه «ژن، ژیان، آزادی» که به مبارزه‌ای جهانی تبدیل شده است، با پیشاهنگی زنان کورد ارمغان‌آور و نشان‌دهنده صحت و عزم این تشخیص است که: «قرن بیست و یکم، قرن زنان خواهد بود».
