اقدامات سرکوب‌گرانه علیه معلمان روژهلات کوردستان طی چند سال اخیر از سوی دولت ایران واکنش‌هایی را به همراه داشته است. در این راستا شماری از سازمان‌های حقوق بشری با انتشار بیانیه‌ای مشترک که آن را امضا کرده‌اند، این اقدامات سرکوب‌گرانه دولت ایران را به شدت محکوم کرده و از تمامی سازمان‌های حقوق بشری، مدنی و بین‌المللی خواستند که به وضعیت معلمان و حقوق آنها در روژهلات کوردستان توجهی فوری نشان دهند.

در بیانیه این سازمان‌های حقوق بشری این درخواست‌ها ارائه شده است: «لغو فوری احکام سرکوبگرانه و آزادی معلمان و فعالان صنفی در کوردستان، انجام تحقیقات بین‌المللی در خصوص نقض گسترده حقوق بشر معلمان در کوردستان، تضمین امنیت آموزشی برای جلوگیری از حاکم شدن فضای پادگانی بر مدارس در کوردستان و حمایت از عدالت آموزشی و برابری در مناطق محروم و تحت تبعیض براساس هویت اتنیکی، سیاسی، اجتماعی؛  همچنین مشارکت سازمان‌های بین‌المللی برای نظارت بر وضعیت معلمان در کوردستان.»

متن کامل بیانیه مشترک سازمان‌های حقوق بشری به شرح زیر است:

«بیانیه مشترک سازمان‌های حقوق بشری در محکومیت سرکوب معلمان کُردستان و حمایت از حقوق صنفی و مدنی آنها

ما، سازمان‌های حقوق بشری امضا‌کننده، با نگرانی عمیق سرکوب سیستماتیک معلمان در کُردستان ایران را محکوم می‌کنیم. اقدامات سرکوبگرانه علیه معلمان و فعالان صنفی که به جرم دفاع از حقوق اساسی خود و دانش‌آموزانشان تحت سرکوب قرار گرفته‌اند، نقض آشکار حقوق بشر و استانداردهای بین‌المللی است.

از سال ۱۴۰۱ و خصوصا با آغاز اعتراضات ژن ژیان ئازادی تاکنون شدت فشارهای امنیتی و قضایی بر معلمان کُردستان افزایش یافته است. بر اساس گزارش‌های مستند، صدها معلم با احکام غیرقانونی مواجه شده‌اند که شامل بازداشت، حبس، اخراج، کسر حقوق، قطع رتبه‌بندی، انفصال از خدمت، تبعید، بازنشستگی اجباری و بازگشایی صدها پرونده‌سازی امنیتی است. این سرکوب گسترده، نشانه‌ای از سیاست‌های سیستماتیک حکومت ایران برای خاموش کردن صدای عدالت‌خواهی در میان فرهنگیان است.

در همین رابطه معلمان کُردستان به‌دنبال عدم توقف سرکوب‌های سیستماتیک و ادامه وضعیت وخیم عدالت آموزشی و پادگانی‌کردن مدارس  در ۶ بهمن ۱۴۰۳ طی نامه‌ای سرگشاده به مسئولان و افکار عمومی اعلام کردند که «دیگر چیزی برای از دست دادن ندارند و اگر تدبیری اندیشیده نشود، با تمام توان کنش‌های اعتراضی خود را به شیوه مدنی و میدانی از سر می‌گیرند».

لازم است اشاره شود سرکوب معلمان در کُردستان با نگاه و برخورد امنیتی صورت می‌گیرد؛ از یکسو معلمان به‌دلیل هویت اتنیکی و فرهنگی خود با نظارت‌های شدید امنیتی مواجه هستند و از دیگرسو به‌دلیل مطالبه‌گری مدنی، حقوق اساسی و صنفی با سرکوب‌های بیشتری مواجه شده‌اند. نهادهای امنیتی ازجمله وزارت اطلاعات به معلمان کُردستان خصوصا بعد از اعتراضات ژن ژیان ئازادی گفته است تا زمانی که واژه «همراهی با مردم» را از بیانیه‌هایتان پاک نکنید و ارتباط با انجمن‌‌های مدنی و مردمی را قطع نکنید، از شما «به عنوان یک تهدید برای امنیتی ملی» نام خواهیم برد؛ همچنین موضوع حق «آموزش رایگان» و «زبان مادری» که در قانونی اساسی آمده‌اند از جمله مباحث «سیاسی» هستند نه «صنفی».

براساس معیارهای حقوق بشری، گفته‌های حکومت ایران به معلمان در کردستان  و برچسب زدن «سیاسی» و «امنیتی» به مطالبات آنها، کاملاً مغایر با اصول بین‌المللی حقوق بشر است. در حقوق بین‌الملل و معاهدات مختلف، حقوق معلمان و شهروندان به‌طور کلی برای انجام فعالیت‌های صنفی و اجتماعی، مشارکت در فعالیت‌های مدنی و سیاسی، و ترویج حقوق فرهنگی و آموزشی به رسمیت شناخته شده است. مواد ۱۹، ۲۰، ۲۱ و ۲۶ اعلامیه جهانی حقوق بشر، مواد ۱۳ و ٢٦ میثاق بین‌المللی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و مواد ۲۱ و ٢٧ میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی صراحتا به این حقوق اشاره دارد؛ بنابراین این گفته‌ها و اقدامات حکومتی در تضاد با حقوق بنیادین و آزادی‌های مدنی معلمان است و نقض حقوق بشر محسوب می‌شود.

ما، سازمان‌های حقوق بشری امضاکننده این بیانیه، ضمن محکومیت شدید سرکوب معلمان در کُردستان ایران؛ جهت رسیدگی به وضعیت بحرانی معلمان کُردستان و توقف فوری سرکوب‌های غیرقانونی علیه آن‌ها، از نهادهای بین‌المللی درخواست می‌کنیم تا هرچه سریعتر اقداماتی را جهت نظارت بر شرایط معلمان در کُردستان و اعمال فشار بر حکومت ایران برای رعایت حقوق بشر و آزادی‌های صنفی معلمان اتخاذ نمایند؛

لغو فوری احکام سرکوبگرانه و آزادی معلمان و فعالان صنفی در کُردستان، انجام تحقیقات بین‌المللی در خصوص نقض گسترده حقوق بشر معلمان در کُردستان، تضمین امنیت آموزشی برای جلوگیری از حاکم شدن فضای پادگانی بر مدارس در کردستان و حمایت از عدالت آموزشی و برابری در مناطق محروم و تحت تبعیض براساس هویت تنیکی، سیاسی، اجتماعی؛  همچنین مشارکت سازمان‌های بین‌المللی برای نظارت بر وضعیت معلمان در کُردستان.

ما از حکومت ایران می‌خواهیم که به تعهدات بین‌المللی خود در خصوص حقوق معلمان و آزادی‌های مدنی و صنفی آنان احترام بگذارد و به فوریت اقدام به پایان دادن به سرکوب‌ها و نقض حقوق انسانی نماید. حقوق معلمان در کُردستان نباید به‌عنوان تهدیدی امنیتی شناخته شود، بلکه باید به‌عنوان بخشی از حقوق اساسی بشر مورد احترام قرار گیرد.

این بیانیه بر اساس اصول جهانی حقوق بشر، حقوق مدنی و سیاسی و حقوق آموزشی تدوین شده و از تمامی سازمان‌های حقوق بشری، مدنی و بین‌المللی خواستار توجه فوری به وضعیت معلمان و حقوق آن‌ها در کُردستان است.

سازمان‌های امضا‌کننده؛

Abdorrahman Boroumand Center

All Human Rights for All in Iran

Ahwaz Human Rights Organization (AHRO)

Baloch Campaign

Defenders of Human Rights Center (DHRC)

Iran Human Rights

International Educational Development (IED)

Kurdistan Human Rights Association-Geneva (KMMK-G)

Kurdistan Human Rights Network

Kurdpa Human Rights Organization

PEN America

Rasank

Siamak Pourzand Foundation (SPF)»