به رغم سیاست‌های انکار و نابودی دولت ترکیه، رهبر آپو پیوسته گام‌های یک‌جانبه برداشته و خواسته است که حل مسئله کورد را از بستر جنگ و خشونت به بستر قانون و سیاست دموکراتیک بکشاند.
تلاش‌های رهبر آپو برای صلح و راه‌حل دموکراتیک جدید نیست. جنبش آزادی کوردستان از آغاز مبارزه خود تلاش کرده است که مسئله کورد از راه‌های قانونی و سیاسی حل شود. با حل مسئله کورد، دموکراسی نیز در ترکیه پیشرفت کند و مردم ترکیه نیز بتوانند آینده خود را ببینند و برابر و آزاد زندگی کنند. بر این اساس، حزب کارگران کوردستان (پ‌ک‌ک) در مجموع ۹ بار آتش‌بس یک‌جانبه اعلام کرده است. برای باز کردن راه صلح و راه‌حل، ۲ بار نیز با عنوان «گروه‌های صلح» وارد تلاش‌های تاریخی شده است.
رهبر آپو در طول تاریخ سه بار از پ‌ک‌ک خواسته است که کنگره برگزار کند. او خواسته است که پ‌ک‌ک خود را منحل کند و به مبارزه مسلحانه پایان دهد. این را نیز به شرایط قانونی و گام‌های سیاست دموکراتیک گره زده است.
اما دولت ترکیه هر بار به تاریخ ۱۰۰ ساله خود در انکار و نابودی کوردها پایبند مانده و در برابر تمامی تلاش‌های صلح، خواسته سیاست دموکراتیک مردم کورد را با ذهنیت و سیاست نسل‌کشی خود پاسخ داده است.
رهبر آپو، پس از کارزار ۱۵ اوت ۱۹۸۴، برای اولین بار از ترکیه با محمد علی بیراند، روزنامه‌نگار، صحبت کرد. مصاحبه در سال ۱۹۸۸ در لبنان در دره بقاع انجام شد.
روزنامه‌نگار ۳-۴ بار در همان چارچوب از او می‌پرسد که چه می‌خواهید، جنگ شما چقدر ادامه خواهد داشت، چه زمانی به پایان می‌رسد.
رهبر آپو می‌گوید که ظلم بسیار بزرگی به مردم کورد روا داشته شده است. اگر کوردها و ترک‌ها خواهر-برادر هستند، هر چقدر که مردم ترک استقلال و آزادی دارند، این باید برای مردم کورد نیز وجود داشته باشد.
رهبر آپو دلیل وجود و مبارزه پ‌ک‌ک را بی‌سیاستی و جنگ بی‌رحمانه دولت ترکیه می‌داند.
او اشاره می‌کند که دولت ترکیه هنوز نام مردم کورد، حتی نام مسئله را قبول نمی‌کند و این سیاست رسمی دولت ترکیه است و ادامه می‌دهد: «تا زمانی که در چنین سیاستی اصرار ورزد و بخواهد این را با خشونت‌آمیزترین سیاست و کورترین شکل به پیروزی برساند، این جنگ ادامه خواهد داشت.»
رهبر آپو می‌گوید که او عاشق و طرفدار خشونت نیست و تا ابد این روش را ادامه نخواهد داد و به اعتقاد خود به سیاست در حل مسائل اشاره می‌کند. رهبر آپو چنین می‌گوید: «من به قدرت سیاست در حل مسائل اعتقاد دارم. سیاست باید به عنوان یک روش در حل مسائل اساس قرار گیرد. ما حتما به این پاسخ خواهیم داد.»
در پاسخ به سؤال روزنامه‌نگار که «شما از طرف مقابل چه انتظاری دارید؟»، رهبر آپو می‌گوید که باید دست از سیاست فشار، نابودی و همگون‌سازی بردارند و ادامه می‌دهد: «به جای این، لازم است یک بحث معاصر، یک مبارزه سیاسی سازنده‌تر وجود داشته باشد. نه دروغین، نه صوری. هر بار ارتش چماق خود را بلند نکند و همه را از صحنه سیاسی فراری ندهد. واقعا نمایندگان، احزابی که از سیاست انتظار راه‌حل دارند و به آن اعتقاد دارند، ظاهر شوند، اگر آنها بخواهند حداقل در این چارچوب درباره راه‌حل‌ها بحث کنند، ما با خوشحالی زیادی به این پاسخ خواهیم داد. ما می‌توانیم خشونت را فورا متوقف کنیم. بگذارید فشار بی‌رحمانه و شکنجه متوقف شود، هیچ چیز مرتبط با استفاده از زور از ما دیده نخواهد شد. به همین دلیل، کسی که باید گام بردارد ما نیستیم. ما در یک دفاع اجباری هستیم. طرفی که حمله می‌کند، طرف دیگر است. بنابراین، راه‌حل باید از سوی آنها بیاید.»
تلاش‌های یک‌جانبه رهبر آپو برای صلح
تلاش‌های رهبر آپو برای راه‌حل مسالمت‌آمیز و سیاست دموکراتیک هم قبل از امرالی و هم بعد از آن ادامه یافت.
بر این اساس، پ‌ک‌ک در سال‌های ۱۹۹۳، ۱۹۹۵، ۱۹۹۸، ۱۹۹۹، ۲۰۰۶، ۲۰۰۹، ۲۰۱۰ و ۲۰۱۳ آتش‌بس‌های یک‌جانبه اعلام کرد. آخرین بار نیز با فراخوان «صلح و جامعه دموکراتیک» در ۱ مارس ۲۰۲۵ آتش‌بس اعلام کرد و این به صورت یک‌جانبه ادامه دارد.
با وجود آتش‌بس نیز حملات دولت ترکیه به «مناطق حفاظتی مدیا» کاهش نیافته است، از سلاح‌های شیمیایی نیز استفاده می‌کند و می‌خواهد از این روند به عنوان فرصتی استفاده کند.
توطئه بین‌المللی علیه تلاش‌های صلح و راه‌حل دموکراتیک
رهبر آپو، در ۲۹ اوت ۱۹۹۸، در پی تلاش‌های نخست‌وزیر وقت نجم‌الدین اَرباکان و درخواست بسیاری از واسطه‌ها، در شبکه تلویزیونی مَد (MED TV) اعلام کرد که از ۱ سپتامبر ۱۹۹۸ آتش‌بس برقرار می‌کنند.
دولت ترکیه نیز این روند را به عنوان آغاز «توطئه بین‌المللی» علیه رهبر آپو قلمداد کرد.
ژنرال آتیلا آتش، فرمانده وقت نیروی زمینی، در مرز سوریه بیانیه‌ای صادر کرد و گفت اگر رهبر آپو از سوریه خارج نشود، «ما با سوریه وارد جنگ خواهیم شد».
پس از اجرای «توطئه بین‌المللی»، رهبر آپو از سوریه خارج شد و به اروپا رفت.
رهبر آپو وقتی به اروپا رفت، آتش‌بسی را که در ۱ سپتامبر آغاز کرده بود، با نام «فراخوان صلح و مذاکره» ادامه داد.
رهبر آپو در ۱۵ فوریه ۱۹۹۹، با «توطئه بین‌المللی» از کنیا به ترکیه ربوده شد.
پس از این، حملات نظامی دولت ترکیه افزایش یافت و به همین دلیل، آتش‌بس نیز عملا به پایان رسید.
آتش‌بس‌های یک‌جانبه، عقب‌نشینی گریلاها، گروه‌های صلح و کنگره‌های انحلال پ‌ک‌ک
رهبر آپو، در ۱ سپتامبر ۱۹۹۹ نیز برای صلح و راه‌حل سیاسی، برای چهارمین بار آتش‌بس یک‌جانبه اعلام کرد.
در ۲۲ سپتامبر ۱۹۹۹، به عنوان «گام حسن نیت»، از پ‌ک‌ک خواست که ۲ گروه صلح جداگانه وارد ترکیه شوند.
در ۱ اکتبر ۱۹۹۹، اولین گروه صلح گریلا که شامل ۸ نفر بود، به درخواست رهبر آپو از قندیل به ترکیه رفت.
در ۲۹ اکتبر ۱۹۹۹، دومین گروه صلح نیز که شامل ۸ نفر بود، از وین از طریق هوایی به ترکیه رفت.
دولت ترکیه اعضای گروه‌های صلح را دستگیر، محاکمه و به زندان انداخت. در نتیجه محاکمات، احکام سنگینی برای اعضای گروه صلح صادر شد.
همچنین، رهبر آپو خواسته بود که نیروهای گریلا از مرزهای ترکیه خارج شوند. دولت ترکیه از این فرصت استفاده کرد و در برابر گریلاها کمین گذاشت. در این کمین‌های ارتش اشغالگر ترکیه، صدها گریلای پ‌ک‌ک شهید شدند.
رهبر آپو در ۲۰ ژانویه ۲۰۰۰ «پروژه صلح»، در ۴ نوامبر ۲۰۰۰ «برنامه اقدام فوری برای دموکراسی و صلح»، در ۱۹ ژوئن ۲۰۰۱ «بیانیه خواسته‌های فوری» برای جلوگیری از ورود جنگ جدید به دستور کار و پیشبرد روند راه‌حل، و در ۲۲ نوامبر ۲۰۰۲ «بیانیه راه‌حل فوری» را نوشت و با افکار عمومی به اشتراک گذاشت.
برای صلح و راه‌حل سیاسی در اوایل سال ۲۰۰۰ و در اواخر سال ۲۰۰۲، دو بار به رئیس‌جمهور، رئیس مجلس، نخست‌وزیر، رئیس ستاد کل ارتش و به تمامی احزاب سیاسی نامه نوشت و نظرات خود را در مورد حل مسئله کورد بیان کرد.
سال‌های ۲۰۰۲-۲۰۰۴: روند انحلال و بازسازی پ‌ک‌ک
در ارتباط با این، به درخواست رهبر آپو، بین ۴ و ۱۰ آوریل ۲۰۰۲، هشتمین کنگره پ‌ک‌ک برگزار شد و نام خود را به کنگره آزادی دموکراتیک کوردستان (KADEK) تغییر داد.
بین ۲۷ اکتبر و ۶ نوامبر ۲۰۰۳، KADEK و کنگره ملی کوردستان (ک‌ن‌ک) با هم ادغام شدند و نام کنگره خلق (Kongra Gel) را گرفتند.
در این دوره، جلسه‌ای با عنوان «انحلال پ‌ک‌ک» برگزار شد و تصمیم به انحلال پ‌ک‌ک گرفته شد.
استراتژی «جنگ طولانی‌مدت خلق» به استراتژی «سیاست دموکراتیک» تغییر یافت. جنبش آزادی قرار بود نه با سلاح، بلکه با سیاست دموکراتیک فعالیت کند.
اما در این زمان، تصفیه‌طلبی داخلی پ‌ک‌ک قوی شده بود. ایالات متحده آمریکا در سال ۲۰۰۳ رژیم صدام حسین را در عراق سرنگون کرده بود و خود در خاورمیانه دخالت می‌کرد. دولت ترکیه نیز در سیاست‌های انکار و نابودی کوردها اصرار می‌ورزید و پاسخ مثبتی به تلاش‌های صلح و راه‌حل دموکراتیک رهبر آپو نمی‌داد.
به دلیل این شرایط، رهبر آپو دید که حل مسائل به این شکل ممکن نیست و در سال ۲۰۰۴ بازسازی پ‌ک‌ک را در دستور کار قرار داد.
روند ۲۰۰۹: انسداد در سیاست دموکراتیک
برای صلح و راه‌حل سیاست دموکراتیک در سال ۲۰۰۹ نیز رهبر آپو بار دیگر آتش‌بس یک‌جانبه اعلام کرد. در ۱۵ اوت ۲۰۰۹، «نقشه راه» ۱۵۶ صفحه‌ای را به اداره زندان تحویل داد. «نقشه راه» که رهبر آپو راه‌حل مسئله را در ۱۰ اصل اساسی جمع‌آوری کرده بود، پس از یک سال و نیم به دست افکار عمومی رسید.
رهبر آپو گفت: «در سیاست دموکراتیک یک انسداد جدی وجود دارد» و برای باز شدن راه، درخواست کرد که «گروه‌های صلح» وارد ترکیه شوند.
به درخواست رهبر آپو، در ۱۹ اکتبر ۲۰۰۹، گروه صلح و راه‌حل دموکراتیک متشکل از ۳۴ نفر (که ۴ نفر از آنها کودک بودند) از قندیل و اردوگاه مخمور، از طریق گذرگاه مرزی خابور در سلوپی وارد ترکیه شدند.
دولت آ‌ک‌پ در روز اول ورود گروه را مثبت ارزیابی کرد. سپس ناگهان موضع خود را سخت کرد. به این ترتیب، گروه صلح اروپا نتوانست وارد ترکیه شود. سپس احکام سنگینی برای اعضای گروه صلح که از خابور وارد ترکیه شده بودند، صادر شد.
تلاش‌های رهبر آپو ادامه دارد: روند ۲۰۱۳-۲۰۱۵
پس از این تلاش‌های یک‌جانبه رهبر آپو، بحث‌ها در مورد صلح و راه‌حل دموکراتیک افزایش یافت. در نوروز ۲۰۱۳، نامه رهبر آپو در شهر آمد خوانده شد. پیام نوروز ۲۰۱۳ رهبر آپو روند صلح و راه‌حل دموکراتیک را تقویت کرد. به این ترتیب، روند آغاز شد. رهبر آپو از پ‌ک‌ک خواست که گریلاها از مرزهای ترکیه خارج شوند.
از طرف کنفدرالیسم جوامع کوردستان (ک‌ج‌ک)، مراد کاراییلان در ۲۵ آوریل ۲۰۱۳ اعلام کرد که گریلاها از ۸ می به بعد عقب‌نشینی را آغاز خواهند کرد.
پس از توافق بین دولت آ‌ک‌پ و هیئت امرالی که در ۲۸ فوریه ۲۰۱۵ صورت گرفت و به عنوان «توافق‌نامه دولماباغچه» شناخته می‌شود، رهبر آپو از پ‌ک‌ک خواست که کنگره خود را برای خلع سلاح تشکیل دهد.
به رغم این، کمی بعد رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، گفت: «ما توافق‌نامه دولماباغچه را قبول نداریم» و روند به زمین نشست. پس از این سخن، دولت ترکیه «طرح فروپاشی» را علیه مردم کورد به اجرا گذاشت و از سال ۲۰۱۵ تاکنون جنگی بی‌وقفه و غیراخلاقی را پیش می‌برد.
آخرین تلاش رهبر آپو: فراخوان صلح و جامعه دموکراتیک
آخرین بار در ۲۷ فوریه ۲۰۲۵، رهبر آپو در فراخوان «صلح و جامعه دموکراتیک» از پ‌ک‌ک خواست که کنگره خود را تشکیل دهد، سلاح‌ها را زمین بگذارد و ساختار سازمانی خود را منحل کند.
در این چارچوب، پ‌ک‌ک بین ۵ و ۷ می دوازدهمین کنگره خود را برگزار کرد و نتایج آن را در ۱۲ می با افکار عمومی به اشتراک گذاشت. بر اساس این، پ‌ک‌ک به مبارزه مسلحانه خود پایان داد و به فعالیت‌هایی که با نام پ‌ک‌ک انجام می‌شد، خاتمه داد.
رهبر آپو در همان فراخوان از دولت ترکیه نیز خواست که گام‌های قانونی و سیاسی بردارد. اما دولت ترکیه در سیاست انکار و نابودی اصرار می‌ورزد. نه گام قانونی و نه گام سیاسی برداشته است. برعکس، حملات خود را با سلاح‌های ممنوعه علیه «مناطق حفاظتی مدیا» که خارج از معیارهای جنگی هستند، افزایش داده است.
دولت ترکیه این بار چه خواهد گفت: باز هم جنگ یا صلح؟
در طول روند مبارزه آزادی کوردستان، رهبر آپو خواستار حل مسئله کورد از راه‌های مسالمت‌آمیز و دموکراتیزاسیون ترکیه شد. اما دولت ترکیه بدون توجه به این پیام‌ها، همیشه با حملات اشغالگرانه و نسل‌کشی به فراخوان‌های مردم کورد برای صلح و سیاست دموکراتیک پاسخ داده است.
رهبر آپو و جنبش آزادی کوردستان، دوباره برای صلح، راه‌حل سیاست دموکراتیک و راه‌حل‌های قانونی گام برمی‌دارند، اراده خود را بیان می‌کنند و حسن نیت خود را نشان می‌دهند.
آیا دولت ترکیه این بار چه خواهد کرد؟ آیا باز هم با ذهنیت و سیاست ۱۰۰ ساله خود به رهبر آپو پاسخ خواهد داد و در سیاست‌های کلاسیک انکار و نابودی کوردها اصرار خواهد ورزید؟
یا اینکه این بار از تکرارها و حفظیات کلاسیک خود دست برداشته و دست صلح‌طلب رهبر آپو را خواهد فشرد؟
البته، نه سخن، بلکه عملکرد دولت ترکیه این را به ما نشان خواهد داد.
