معدن زندگی در منطقه گَخی چَولیگ را تهدید می‌کند. مناطقی که به دلیل دره و زیبایی طبیعی‌شان باید پارک ملی اعلام شوند، توسط سرمایه حفاری شده‌اند؛ در این منطقه کارهای ساخت سد، معدن‌کاری، حفر تونل و اکتشاف در حال انجام است. معدنی در دره پری که بر ۵ روستا تاثیر می‌گذارد و توسط شرکت معدن‌کاری فلزات چولیگ اداره می‌شود، نارضایتی روستاییان را به همراه داشته است. این معدن که کوه را حفر کرده، همچنین با دریاچه‌ای که فاضلاب آن رودخانه پری را آلوده می‌کند، زندگی موجودات زنده منطقه را تهدید می‌کند. آب این دریاچه هم توسط حیوانات نوشیده می‌شود و هم آب روستاییان برای آبیاری باغ‌ها را آلوده می‌کند.

فاضلاب آلوده معدن به رودخانه پری سرازیر می‌شود

در منطقه‌ای به وسعت ۵۰۰ هکتار در ناحیه گَخی از توابع چولیگ، که روستاهای اَسکی‌کاوک، ایل‌بَی، مال‌تپه، آیساکلی و بسیاری از روستاهای کوچک وابسته به آنها در آن قرار دارند، معدن روی و نقره در سال ۲۰۲۲ پس از دریافت مجوز «ارزیابی محیط زیست مثبت» آغاز به کار کرد. با وجود اعتراض روستاییان، شرکت در منطقه شروع به کار کرد. در منطقه‌ای که خطر زلزله وجود دارد، شرکتی که در حال حفاری بود، پس از ممانعت فرمانداری، کار خود را متوقف نکرد. اهالی روستای آریک در حومه روستای اَسکی‌کاوک اظهار داشتند که معدن هم آب و هم هوا را آلوده می‌کند و منابع معیشت و زندگی آنها را تهدید می‌کند. روستاییانی که در سال ۱۹۹۳ یک بار به دلیل فشارهای سیاسی مجبور به ترک روستاهای خود شدند، اظهار داشتند که نمی‌خواهند دوباره مهاجرت کنند و می‌خواهند کار معدن بدون آسیب رساندن به محیط زیست انجام شود.

به ما زهر می‌دهند، نمی‌خواهیم دوباره کوچ کنیم

گلشن یارای اظهار داشت که از زمان ساخت سد هوا تغییر کرده است و از زمان آغاز به کار معدن، خسارات افزایش یافته است و گفت: «آب قطع می‌شود، باغ‌های ما خشک می‌شوند، مزارع ما بدون آب می‌مانند. پس از حفاری کوه، شروع به حفاری معدن در پشت روستا نیز کردند. آنها بی‌وقفه معدن باز می‌کنند و پس از آن نیز زمین‌لرزه رخ می‌دهد. ما دیگر معدن نمی‌خواهیم.» یارای اعلام کرد که حیوانات، گیاهان و انسان‌ها به دلیل کارهای سمی تحت تاثیر قرار می‌گیرند و گفت: «ما یک بار کوچ کردیم، نمی‌خواهیم دوباره کوچ کنیم. شانسی برای زندگی در جای دیگری نداریم. خانه‌ای نداریم، منبع معیشتی نداریم. سه فرزند معلول دارم، نمی‌توانند در جای دیگری زندگی کنند. روستای ما اینجاست، سرزمین ما اینجاست، معیشت ما اینجاست. به جز اینجا نمی‌توانیم در جای دیگری زندگی کنیم.»

آب تمیز باقی نمی‌ماند

اسماعیل یارای از روستاییان نیز گزارش داد که کار معدن در پایین دره پری ادامه دارد و در کنار معدن یک دریاچه از فاضلاب تشکیل شده است و این آب مستقیما به دره پری سرازیر می‌شود. اسماعیل یارای گفت: «حیوانات ما این آب را می‌نوشند، ما می‌نوشیم، سبزیجات ما با آن آبیاری می‌شوند. (فاضلاب) معدن با آب مخلوط می‌شود و همه چیز را آلوده می‌کند. آب تمیز باقی نمی‌ماند.» یارای تاکید کرد که هم طبیعت و هم انسان‌ها آسیب می‌بینند. یارای اظهار داشت که خطر رانش زمین افزایش یافته و منابع معیشت در حال نابودی هستند و گفت: «شرکت‌ها فقط به فکر خودشان هستند، برای مردم اینجا سودی ندارند. می‌گویند که آنها طبق اصول عمل می‌کنند، اما گل‌ها، درختان از بین رفته‌اند، زنبورداری در خطر است.» یارای به کارهای معدن‌کاری اعتراض کرد.