گاز شیمیایی که از درسیم تا هلبجه، اسلحه‌ی اصلی نیروهای اشغالگر بود، این بار در گاره نیز به کار گرفته شد. علیرغم آنکه اثبات شده است که ارتش ترکیه از سلاح شیمیایی و سلاح‌های ممنوعه استفاده می‌کند، اما سازمان‌های بین‌المللی در این رابطه سکوت کرده‌اند.
مراد کاراییلان عضو شورای رهبری حزب کارگران کوردستان و فرمانده قرارگاه مرکزی نیروهای مدافع خلق کوردستان در مورد حملات اشغالگرانه‌ی دولت ترکیه به گاره در روزهای دهم تا چهاردهم فوریه ۲۰۲۱ در شبکه ماهواره‌ای ستیرک تی‌وی، در مورد آمار و جزئیات این جنگ اطلاعات قابل تعاملی را منتشر نمود. کاراییلان اعلام نمود، دولت ترکیه در گاره از سلاح شیمیایی استفاده کرده و اینگونه دست به قتل‌عام زده است. وی از هیئت‌ها و کمیته‌های مستقل درخواست نمود تا به منطقه رفته و در مورد جنایات ارتش ترکیه تحقیق کنند.
در موارد مکرر دیگر نیز با عکس و ویدیو و سند و مدرک اثبات شده است که ارتش ترکیه از گازهای شیمیایی ممنوعه استفاده می‌کند، اما علیرغم اینها دستگاه‌ها و سازمان‌های بین‌المللی و دولت‌های غربی سکوت کرده و لازم نمی‌بینند در این زمینه به تحقیق پردازند.
در سال ۱۹۸۶ دستور "استفاده از گازهای شیمیایی" به سربازان داده شد
پس از آن که در ۱۵ آگوست ۱۹۸۴ با پیشاهنگی پ.ک.ک مبارزات مسلحانه آغاز شد، ارتش ترکیه هم توانایی‌ها و حجم گازهای شیمیایی خود را افزایش داد و هم به سربازان خود دستور داد که از گازهای سمی استفاده کنند. مدارک و اسناد ابتدایی در این زمینه در سال‌های ۱۹۸۰ منتشر شد. فرماندهی نیروهای زمینی وابسته به ریاست فرماندهی کل ترک در ۲۵ فوریه ۱۹۸۶ دستور داد "اگر لازم بود از بمبی استفاده کنید که سبب سوختن چشم‌ها و استفراغ می‌شود" و تونل‌ها و غارهای آنها را با گازهای سمی پر کنید.
این مدرک در شماره‌ی ۲۳ نشریه‌ی " Ikibine Dogru" در سال ۱۹۸۹ منتشر شد که امضای رئیس ستاد کل ارتش نجدت اوزتوسون را داشت. نیروهای مسلح دولت ترکیه سال‌ها در مورد این مدرک سکوت کردند، اما پس از چندین سال و در سال ۲۰۱۰ موضوع به صدر اخبار حکومت آلمان تبدیل شد. وزارت امور خارجه آلمان در اکتبر ۲۰۱۱ اعلام کرد، در این زمینه تحقیق خواهند کرد، که آیا چنین فرمانی صادر شده است یا نه، اما هیچ نتیجه‌ای از تحقیقات به دست نیامد و یا اینکه آن را منتشر نکردند.
مانور استفاده از گاز شیمیایی در کانال تی‌آر‌تی دولت ترکیه پخش شد
دولت ترکیه حتی لازم نمی‌دید که گازهای شیمیایی را در انبارهای نظامی خود پنهان کند. سال ۲۰۰۴ در کانال رسمی دولت ترکیه تی‌آر‌تی برنامه‌ای با عنوان "یگان ضد ترور" پخش شد و در آن نشان داده شد که سربازهای ترک در حال آزمایش بر روی بمبی هستند که سبب سوختن چشم‌ها می‌شود. در این تصاویر دیده می‌شد، پس از آنکه بمب تخریبی را به داخل غارها می‌انداختند، از بمبی استفاده می‌کردند که سبب سوختن چشم‌ها می‌شود و دود بسیار زیادی در منطقه پخش می‌شود.
کارشناسان اعلام کردند، این دود بسیار زیاد و غلیظ سلاح شیمیایی می‌باشد و همین امر سبب ایجاد شک و نگرانی میان آنها شده است. سازمان ضد سلاح‌های شیمیایی opcw اجازه می‌دهد که پلیس از گازهای اشک‌آور علیه تظاهرکنندگان در فضای باز استفاده کند، اما استفاده از این گاز در فضاهای بسته سبب از دست دادن جان انسان می‌شود. به همین دلیل به طور کامل استفاده از گاز اشک‌آور در محیط‌های بسته ممنوع شده است و نباید این گاز در هیچ شرایطی حتی در شرایط نظامی نیز در فضاهای بسته به کار گرفته شود. اما علیرغم اینها این گاز در بسیاری از مواقع در کوهستان‌های کوردستان و علیه غارها و تونل‌های نیروهای گریلا که محیط‌های کاملاً بسته هستند به کار گرفته شده است.
دانشگاه برادفورد بریتانیا در سال ۲۰۱۰ طی گزارشی اعلام نمود، دستگاه صنعتی و شیمیایی (MKEK) دولت ترک، بمب سی‌اس (CS) ١٢٠م.م را تولید و در بازارهای جهانی می‌فروشد. این بمب که توسط دولت ترکیه درست شده است در سال ۲۰۱۰ در نمایشگاه سلاح AAD در شهر کیپ تاون در آفریقای جنوبی به نمایش گذاشته شد. این در حالی است که این سلاح توسط سازمان ضد سلاح‌های شیمیایی opcw ممنوع شده است. علیرغم همه این اسناد و مدارک در سال ۱۹۹۷ توسط OPCW هیچ تحقیقاتی انجام نشده است که مشخص کند آیا این بمبها تخریبی و ویرانگر هستند یا خیر.
قتل‌عام بالیکایا توسط ژنرال نجدت اوزیل انجام شد
ویدیو‌های استفاده از سلاح شیمیایی توسط ارتش ترکیه علیه نیروهای گریلا در سال ۱۹۹۹ آشکار شد. روز ۱۱ می ۱۹۹۹ در منطقه بالیکایای شرنخ ۲۰ گریلای ارتش آزادیبخش خلق کوردستان (ARGK) قتل‌عام شدند. در این ویدیوها که پس از جنگ توسط ارتش ترکیه ضبط شده و در سال ۲۰۱۱ در «روژ تی‌وی» منتشر شدند، فرماندهی ارتش ترک می‌گوید؛ "این خطر سربازهای ما را تهدید می‌کند که ممکن است مسموم شوند، اما علیرغم آن سربازهای ما مانند جانور و قهرمان وارد غار می‌شوند... علیرغم آنکه پس از یک روز نیروهای ما وارد غار می‌شوند اما هنوز هم تاثیر گاز وجود دارد."
بر اساس ویدیو‌های منتشر شده این فرمانده که ریاست عملیات نظامی دولت ترکیه را به عهده داشت و سپس گزارش‌های خود را به نجدت اوزیل می‌داد، پس از این عملیات به سمت فرماندهی کل ارتش ترکیه ارتقا یافت. ارتش ترکیه پس از انتشار این ویدیوها اعتراف نمود که این فرمانده نجدت اوزیل بوده است، اما در مورد سلاح‌های شیمیایی سکوت کردند و استفاده از سلاح‌های شیمیایی را به طور غیرمستقیم پذیرفتند.
حزب سوسیال دمکرات آلمان (PDS) در سال ۱۹۹۹ و حزب چپ در سال ۲۰۱۱ قتل‌عام بالیکایا را به پارلمان فدرال آلمان بردند، چون آلمان نیز در این قتل‌عام مسئول بود. تکه‌های به جا مانده از بمبها در میدان جنگ توسط هلال احمر جمع شده و به دست گزارشگر تلویزیون آلمان رسیدند. در پزشکی قانونی دانشگاه مونیخ این مسئله تایید شد که تکه‌های جمع آوری شده و باقی مانده‌ی این بمبها در واقع بخشی از بمب‌های شیمیایی ممنوعه‌ی CS هستند. در کانال kennzeichen D و همچنین کانال ZDF دولت آلمان اعلام شد، این بمبها با شماره و کد 707RP توسط کمپانی آلمانی Buck&Depyfag تولید و از سال ۱۹۹۵ به دولت ترکیه فروخته می‌شوند.
قتل‌عام ۸ گریلا را در سال ۲۰۰۹
در سپتامبر ۲۰۰۹ در نزدیکی منطقه چلی استان جولمرگ در جنگ میان ارتش ترکیه و گریلاهای نیروهای مدافع خلق (ه.پ.گ)، ۸ گریلا در داخل یک غار شهید شدند. شاهدان این حادثه اعلام کردند، سربازهای ارتش ترکیه در این جنگ از گاز شیمیایی استفاده کرده‌اند. یک هیئت حقوق بشری از آلمان به منطقه رفته و تصاویر پیکرهای گریلاها را بدست آورده و به مراکز کارشناسی فرستادند. پس از آن که کارشناسان اعلام کردند تصاویر دستکاری نشده‌اند، تصاویر را برای تحقیقات و کارشناسی به بیمارستان دانشگاه ایندروف در هامبورگ فرستادند، آنجا پزشکان و کارشناسان به تفسیر تصاویر پرداختند و پزشکان در این تصاویر تاثیر مواد شیمیایی را پیدا کرده و در گزارش خود که در ۲۰ ژوئیه ۲۰۱۰ منتشر شده اعلام کردند، "در بخش بالایی پیکرها، سر و صورت مانند برگ کاغذ خشک شده است، که اینها به دلیل تأثیر ماده شیمیایی می‌باشد. همچنین موهای صورت و سینه‌ی آنها مانند آنکه سوخته باشند به نظر می‌رسد، که به دلیل تأثیر ماده شیمیایی این امر رخ داده است". مسئولین دولت ترکیه در واکنش به این گزارش‌ها دست به تحقیق زده و به تشریح پیکرها پرداختند، اما علیرغم گذشت چندین سال هنوز نتایج و گزارش این تحقیقات منتشر نشده است.
دره‌ی قازن را با بمب شیمیایی بمباران کردند
در روزهای ۲۲ تا ۲۴ اکتبر ۲۰۱۱ در دره‌ی قازان در منطقه چلی استان جولمرگ در جنگ ۳۶ گریلای ه.پ.گ شهید شدند. پیکر سوخته‌ی گریلاها چندین روز در پزشکی قانونی نگه داشته شد. اسناد و مدارک جدی و مهمی در این زمینه در میان افکار عمومی منتشر شد که نشان می‌داد ارتش ترکیه از سلاح شیمیایی استفاده کرده است. گریلایی که به سلامت از جنگ نجات یافته بود می‌گفت، پس از انفجار بمبها در دره بوی میوه در اطراف پخش شد.
با توجه به گفته‌های این گریلا همه‌ی توجه‌ها به گاز شیمیایی جلب شد. دکتر جان وان آکن، نماینده‌ی مجلس آلمان که ناظر پیشین سلاح‌های بیولوژیک سازمان ملل بود، اولین ناظر بین‌المللی بود که به منطقه رفته و در منطقه‌ی جنگی بر روی دو هلی‌کوپتر ارتش ترکیه تحقیق کرده و مدارک و اسنادی را جمع‌آوری نمود. دکتر آکن پس از تحقیقاتش در دیداری با خبرگزاری فرات در مورد دیده‌های خود گفت؛"در مکانی که بمباران شده بود، ما مدارکی را پیدا کردیم و جای بمب یک تنی را در این منطقه دیدیم. ما از کارشناسان شیمیایی در این زمینه سوال کردیم و آنها به ما اعلام کردند، با گذشت ۴ هفته از این حادثه بسیار دشوار است که آثاری از سلاح شیمیایی پیدا شود، به همین دلیل باید تحقیقات در مورد استفاده از سلاح شیمیایی فورا و بسیار سریع انجام شود."
از درسیم تا هلبجه کوردها با سلاح شیمیایی قتل‌عام شده‌اند
در کوردستان ارتش ترکیه و سایر اشغالگران در زمان‌ها و مکان‌های مختلف و هر زمانی که لازم دیده باشند، از سلاح شیمیایی استفاده کرده‌اند. اولین جنایت استفاده از گاز شیمیایی علیه کوردها در سال‌های ۱۹۲۰ انجام شد. بریتانیایی‌ها در باشور کوردستان علیه شیخ محمود برزنجی با هواپیماهای خود از گاز شیمیایی استفاده کرده و ۵ تا ۱۰ هزار کورد را با بمب‌های شیمیایی قتل‌عام نمودند. بر اساس منابع اداری آن زمان دولت بریتانیا، چرچیل در چهارچوب فرمان "استفاده از گاز علیه عشیره‌های عقب مانده و غیر پیشرفته"، علیه کوردها از گاز شیمیایی استفاده کرد.
نه تنها برای سرکوب قیام شیخ محمود، بلکه برای پاکسازی درسیم نیز یکی از سنگین‌ترین حملات علیه خلق کورد با گاز شیمیایی انجام شد و گاز شیمیایی به سلاح اصلی ارتش ترکیه تبدیل شد. در قتل‌عام درسیم در سال‌های ۱۹۳۷ تا ۱۹۳۸، هم به گفته‌ی قربانیان و هم به گفته‌ی مسئولین ترک شرکت کننده در این قتل‌عام‌ها از گاز سمی برای قتل‌عام مردم درسیم استفاده شد.
با گذشت زمان و در سال‌های اخیر مدارکی آشکار شد که اثبات می‌کند حکومت ترکیه در آن زمان حدود ۱۰ تن Chloracetophenon و گاز اپیریت از آلمان خریده است. همچنین ابزار و وسایل لازم برای کارگاه تولید بمب‌هایی که به وسیله‌ی این مواد شیمیایی پر می‌شوند را از آلمان خریداری کرده است. همچنین دولت ترکیه برای استفاده از این گازها و بمب‌های شیمیایی در سال ۱۹۳۷ جنگنده‌های مارتین را از آمریکا خریداری کرده است.
گاز شیمیایی که در هلبجه استفاده شد از آلمان خریداری شده بود
دولت عراق در ابتدای دهه‌ی ۶۰ برای سرکوب انقلاب باشور کوردستان از سلاح و گاز شیمیایی استفاده کرد. اما در مقابل این جنایت علیه بشریت رژیم عراق، نه تنها کشورهای غربی سکوت کردند بلکه در همان زمان سلاح شیمیایی به ارتش عراق فروختند. اولین شخصیتی که از استفاده‌ی دولت عراق از گاز شیمیایی و سمی علیه کوردها مطلع شد، جلال طالبانی بود. او در آن زمان به عنوان نماینده‌ی جنبش کورد به ریاست مصطفی بارزانی در می ۱۹۶۵در لندن پایتخت بریتانیا کنفرانسی مطبوعاتی برگزار کرد و اعلام نمود، رژیم بغداد علیه کوردها از گاز سمی و شیمیایی استفاده کرده است. اما نه رهبران آن زمان بریتانیا و نه جامعه بین‌المللی در مقابل این جنایت علیه خلق کورد هیچ اقدامی نکرده و سکوت کردند.
سکوت دولت‌های غربی سبب یکی از بزرگترین قتل‌عام‌های قرن بیستم شد و در ۱۶ مارس ۱۹۸۸ ساعت ۱۱ رژیم صدام از گازهای شیمیایی گوناگونی علیه شهر هلبجه و اطراف آن در باشور کوردستان استفاده کرد. در این بمباران شیمیایی دست‌کم ۵ هزار کورد جان خود را از دست دادند .این گاز شیمیایی که طبیعت را نابود کرد و تا کنون نیز خطر ابتلا به سرطان و بیماری در میان مردم منطقه وجود دارد، در کارگاه‌های شهر سامرا توسط رژیم صدام حسین و با استفاده از تکنولوژی کشورهای غربی تولید شد. بدون شک رژیم صدام حسین به صورت تصادفی به سلاح شیمیایی دست نیافت. ۴ سال پیش از قتل‌عام هلبجه و در سال ۱۹۸۴ روزنامه‌ی نیویورک تایمز طی گزارشی اعلام کرد، بغداد با همکاری رسمی آلمان دست به تولید سلاح شیمیایی زده است.
شرکت Water Engineering Trading(تجارت مهندسی آب) در شهر هامبورگ تکنولوژی "فشرده‌سازی و انباشت" را به سامرا فرستاده بود و از این طریق کلاهک ۲۰ بمب که مرگ را بر شهر هلبجه بارانده بودند، بدون هیچ اشتباهی تولید شدند، به گونه‌ای که بدون هیچ نشتی به این شهر کوچک کوردستان رسیدند. همزمان شرکت WET در بایرن آلمان که سازنده‌ی قطعات اتومبیل بود، با قیمت ۷ میلیون مارک، گاز فلفل و سیستم شلیک را به رژیم صدام فروخته بود. برای به دست آوردن گاز هم ابزار و وسایل آزمایشگاه و مواد شیمیایی توسط کارگاه Karl kolb در ایالت هسن در آلمان در نظر گرفته شده بود.
سازمان‌های مستقل بین‌المللی در گزارش‌های خود اعلام کردند، شرکت‌های آلمانی در تولید بمب‌هایی شیمیایی که در هلبجه به کار گرفته شده‌اند، حداقل ۵۲ درصد سهیم هستند. اما پس از گذشت دو سال از قتل‌عام هلبجه و در سال ۱۹۹۰ موضوع همکاری شرکت‌های آلمان در این جنایت در صدر اخبار قرار گرفت. در آن زمان درخواست شد تا پارلمان فدرال آلمان کمیسیون تحقیق ایجاد نماید، اما حکومت آن زمان آلمان با ریاست هلموت کوهل از تجارت اسلحه حمایت کرد و این آبروریزی را پنهان نمود. پس از آن در آگوست ۱۹۹۰ دادستان‌های عمومی آلمان دست به کار شدند و در مورد هفت شرکت کارل کولب و WET احکام مهمی صادر کردند در آن زمان ثابت شد که این شرکت‌ها ابزار و وسایل لازم برای تولید سلاح شیمیایی را به صدام فروخته‌اند اما چون این ابزار و وسایل از راه‌های غیرقانونی به صدام و رژیمش فروخته شده بودند، پرونده بسته شد.
منابع:
- کتاب 'از جنگ به صلح، از جنگ به چاره‌یابی' که سال ٢٠١۴ از سوی سازمان خیریه هنریش بل چاپ و منتشر شد.
- کتاب 'سیاست‌های انگلستان علیه کوردها؛ ١٩١٨- ١٩٣٢' که از سوی نهاد کارادمیر در سال ٢٠١٩ منتشر شد.
- کتاب 'حراج مرگ؛ فاجعه اسلحه‌های آلمانی در خاورمیانه' که از سوی روزنامه‌نگار آلمانی هانس لیندکر و ریچارد ریکلمن تألیف و منتشر شد.
- گزارش نماینده حزب چپ آلمان دکتر جان وان آکان که سال ٢٠١١ در مورد استفاده از سلاح‌های شیمایی ارتش ترک به پارلمان فدرال ارائه شد.
- لایحه پرسش در مورد بکارگیری گازهای ساخت آلمان در درسیم که به پارلمان فدرال آلمان ارائه شده است. تحقیق در این زمینه از سوی روزنامه‌نگار ینی‌اوزگور پولتیکا و روزنامه یونگه ولت منتشر شد.
