◼️ پس از گسترش نظام سرمایه‌داری، در کشورهای غربی سیستم دولت-ملت بنیان نهاده شد. در سده‌ بیستم، خاورمیانه به کارزار جنگ‌های جهانی مبدل گشت. در کشورهای غربی بسیاری از جمهوری‌ها از جمله جمهوری فرانسه بر اساس اصل دمکراسی تشکیل گشتند. بروز و موجودیت یافتن این امر، بر منطقه‌ خاورمیانه نیز تأثیرات فراوانی داشت. پس از جنگ جهانی اول و دوم، بسیاری از انقلاب‌های رهایی‌بخش ملی، توسط ملت‌های کختلف به وقوع پیوستند؛ به خصوص شیوه‌های "مبارزات درازمدت خلق" در بسیاری از نقاط جهان به اجرا درآمد و مردم در رقم زدن آینده‌ خود، تأثیرگذار شدند و به شکل و فرم دولت نمود یافتند. کوردها نه به مانند یک دولت بلکه برای دفاع از موجودیت، فرهنگ و زبان خود در بطن سایر دولت‌ها درصدد بودند با مذاکرات و هم‌پیمانی با دولت‌های موجود، به حیات خود ادامه دهند، اما با قتل‌عام و نسل‌کشی ـ به‌خصوص در باکور کوردستان مواجه گشتند. در بسیاری از مناطق قیام‌هایی پدید آمدند، اما بعد از شکست این قیام‌ها، رهبران آن‌ها را نیز از بین می‌بردند. نمونه‌های زیادی در این زمینه وجود دارد؛ به‌مانند عصیان شیخ سعید، سید رضا درسیمی، احسان نوری پاشا. و در سایر بخش‌های کوردستان نیز می‌توان عصیان سمکو شکاک را نام برد. در سراسر کوردستان تلاش برای مبارزات مستقل کماکان در جریان است. اما به دلیل ضعف در اتحاد و انسجام کوردها، این مبارزات منفرد و تنها ماندند و با تفکیک و تجزیه رو‌به‌رو شدند. قیام‌ها بدون برنامه‌ریزی و آمادگی قبلی لازم شکل گرفتند، نه بر اساس دانش و تاکتیک. این جنبش‌ها از لحاظ سیاسی و دیپلماتیک، سرشار از ایراد و کاستی بودند. کوردستان همیشه در تیررس نیروهای استعمارگر قرار داشته است. با تجزیه کوردستان به دست استثمارگران، همبستگی میان کوردها تضعیف گشت و همواره از سوی نیروهای خارجی مورد بهره‌کشی و سوءاستفاده قرار گرفته‌اند. بعد از جنگ جهانی دوم بسیاری از نظام‌های خاورمیانه رو به فروپاشی نهادند و  منطقه از بسیاری از نیروهایی که نتیجه جنگ جهانی اول بودند، پاکسازی گشت. در خاورمیانه بستر لازم برای وقوع قیام در روژهلات کوردستان فراهم گشته بود، میهن‌دوستی قوت یافته بود. جمهوری دمکراتیک کوردستان به شیوه‌ای نظام‌مند در مهاباد آغاز گشت و بسیاری از مناطق روژهلات را در برگرفت. هدف رهبر جمهوری دمکراتیک کوردستان قاضی محمد، این بود که ملت کورد را به وسیله جمهوری دمکراتیک کوردستان در جهان مطرح نماید. جمهوری دارای جنبه‌های دمکراتیک، آزادی‌خواهانه و مساوات‌طلبانه بود. بدین خاطر می‌توان گفت تمامی قیام‌های صورت پذیرفته در کوردستان به منظور تشکیل دولت، حاکمیت و سلطه روی نداده‌اند، و صرفاً برای دفاع از خود و برخوداری از کوچکترین حقوق زندگی روی دادند. جمهوری دمکراتیک کوردستان نیز بعد از وقوع جنگ جهانی اول، در نتیجه‌ اتفاق با روسیه و تحت حمایت او در سال ۱۹۴۶ میلادی تأسیس گشت. به‌مانند سایر قیام‌های کوردی که همواره قربانی نیرنگ و فریب‌کاری نیروهای خارجی توأم گشته، در برابر جمهوری دمکراتیک کوردستان نیز سیاست پشت پا زدن و ترک حمایت ادامه یافت. دلیل دیگر فروپاشی جمهوری مسائل داخلی بود. نظام ارباب-رعیتی و ملی‌گرایی ابتدایی در کوردستان توسعه یافت. هم نیروهای عشایر محلی و هم نیروهای تحت فرماندهی ملامصطفی بارزانی، با عدم همکاری با قاضی محمد و عدم محافظت از کوردستان و جمهوری، بستر لازم را برای ورود نیروهای شاه ایران جهت تصاحب جمهوری در مهاباد فراهم نمود. در غیر این صورت، شاه ایران قادر نبود به آسانی مهاباد را تسخیر و قاضی محمد را اعدام کند. قاضی محمد برای آن که به مردم آسیبی نرسد، راه حل مذاکره را پیش می‌گیرد اما در نهایت او را اعدام می‌کنند. هم نیروهای نظامی تحت امر ملامصطفی بارزانی و هم نیروهای عشایر محلی از قاضی محمد حمایت ننمودند. عشایر نیز وحدت و انسجام لازم را نداشتند و صرفاً برای امکانات و منافع شخصی به جمهوری ملحق شده بودند. زمانی که روسیه نیروهای خود را از ایران خارج ساخت و دست از حمایت جمهوری برداشت، خان و بیگ‌های عشایرها نیز جمهوری را به حال خود واگذاشتند به دلیل ضعف در هم‌پیمانی و اتحاد داخلی، جمهوری از هم پاشید. جمهوری دمکراتیک کوردستان از همه‌ قیام‌هایی که قبلاً صورت پذیرفته بودند، عمر طولانی‌تری داشت و تا تقریباٌ یک سال دوام آورد. نیروهای استثمارگر تا بدان حد قوی نبودند که جمهوری را از بین ببرند، بلکه درواقع منفعت‌طلبی نیروهای داخلی و خارجی، جمهوری را به شکست کشانید. پس از سقوط جمهوری دمکراتیک کوردستان، شکست بزرگی در روژهلات و تمامی کردستان روی داد. تاریخ گواه این است که بعد از جمهوری دمکراتیک کوردستان صدای اعتراض و قیامی دیگر بر نخواست. خیانت در میان خلق کورد بسیار اشاعه یافت و خلق کورد باور و جسارت خویش را از دست داد و این گونه فکر می‌کردند که اگر شخصی همچون قاضی محمد در برابر نیروهای حاکم سلطه‌طلب دچار شکست شد، پس مبارزه در برابر نیروهای استعمارگر دیگر فایده‌ای ندارد و بدین ترتیب نوعی از ناامیدی بر جامعه حکم‌فرما گشت.

رهبر آپو در زمینه خیانت داخلی می‌گوید «اگر کرم درخت متعلق به آن نباشد هرگز نمی‌پوسد». پیش از این نیز خیانت وجود داشته است به‌خصوص خیانت رهبران قیام‌ها. اما خیانت و توطئه در سطحی وسیع موضوع جمهوری دمکراتیک کوردستان رخ داد. این موضوع بسیار تراژیک بوده و جای بحث است. همچون ماجرای اسب تروا، قیام‌های کوردستان نیز از طریق نیروهای داخلی همواره با شکستن رو‌به‌رو گردید. خلق کورد همواره در انتظار رهبری پیشاهنگ است. به گفته‌ احمد خانی، شاعر نامدار و فرزانه کورد "اگر ما رهبریت درستی داشتیم، شرایط و وضعیت ما این‌گونه نمی‌بود". ظهور رهبر آپو به‌مثابه رهبری پیشاهنگ، جوابی برای خواسته تاریخی خلق کورد بود. هدف همه قیام‌های صورت پذیرفته در تاریخ کوردستان و جمهوری دمکراتیک کوردستان، آزادانه زیستن مردم بوده است و در این راه مبارزه نموده و جان خود را فدا نموده‌اند.

در روژهلات و سه بخش‌ دیگر کوردستان، قاضی محمد را همواره باید با احترام به یاد آورد، او با سربلندی برای مردم مبارزه نمود. شیوه‌ مبارزه در کوردستان باید مورد نوسازی قرار گیرد. باید تمامی مرزبندی‌های سیاسی میان نیروهای سیاسی در تمامی بخش‌های کوردستان شکسته شوند. در واقع رهبر آپو نیز بر اساس خط‌مشی ایشان، مبارزاتش را به پیش می‌برد. هم‌اکنون در سطح ملی و فراملی و حتی در میان مردم ستمدیده، مبارزات در جریان است. این معیارها باید مورد پاسداری قرار گیرند. مشاهده می‌نماییم که کانتون‌های روژآوا برای بنیان‌گذاری سیستم کنفدراتیو شمال و شرق سوریه، خلق کورد و همه ملت‌های منطقه برای تجدید و به یاد آوردن جمهوری دمکراتیک کوردستان پایه‌ریزی شدند و دستاوردهایی بسیار ارزشمند محسوب می‌گردند.

فضای ذهنی و عملکردی دشمنان خلق کرد تغییر ناپذیر است و آن‌ چه را که بر سر رهبران سایر جنبش‌ها روا داشته‌اند به همان شکل قصد دارند در مورد رهبر آپو نیز انجام دهند. جانبداری از جنبش آزادی‌خواهی و رهبر آپو به معنای دفاع از ارزش‌های مادی و معنوی جمهوری دمکراتیک کوردستان و شهدای آن است. ضروری است ملت کورد از منافع شخصی و کوتاه مدت اجتناب ورزیده و در کوردستان بستر و شرایط اتحاد و همگرایی را فراهم سازند و گرنه فرصتی این ‌چنین تاریخی برای خلق کورد یک بار دیگر اتفاق نخواهد افتاد. اگر از طریق جنبش آپویی رسیدن به موفقیت امکان‌پذیر نگردد، تا هزاران سال دیگر کرد آزاد ظهور نخواهد کرد. در شورش درسیم و شیخ سعید، کسانی که به رهبر و مردم خود خیانت ورزیدند، از جانب دولت ترکیه به قتل رسیدند در واقع  دشمنان ذکر می‌کنند کسانی که به خلق و سرزمین خود خیانت می‌کند بدون شک برای ما نیز مفید واقع نمی‌شود. این چیزی جز تفکر و ذهنیت دیکتاتوری، سلطه‌گری و نژادپرستی نیست؛ تا زمانی‌ که برای آنها کاری انجام می‌دهی تو را آزاد می‌گذارند و بعد از آن نیز، بعد از خاتمه‌ی کار تو را از بین می‌برند. در پایان لازم است به سخن‌ رهبر جاوید جمهوری دمکراتیک کوردستان اشاره می‌نمایم که اذهان داشته بود "هرگز به نیروهای اشغال‌گر و سلطه‌طلب، به‌خصوص رژیم ایران باور نداشته باشید، چون برای منافع و سیاست‌های خود مطمئناً شما را به کار خواهد گرفت و بعد از آن سیاست قتل‌عام و نسل‌کشی را اتخاذ و یا تفرقه و دوگانگی را در میان کوردها ترویج خواهد کرد". و البته باید جوانان در روژهلات کوردستان سخنان قاضی محمد را هرگز فراموش ننمایند. حاکمیت در حال حاضر به‌دنبال کشیدن جوانان به‌سوی خود و خواهان بهره‌گیری از آن‌ها در هر زمینه‌ای، به خصوص در حوزه‌ی نظامی است. اما در صورت نابودی جنبش‌های آزادی‌خواه و شکستن مقاومت‌ها، دولت خود را مجاز به هرگونه نسل‌کشی و قتل‌عام می‌داند. به‌همین دلیل باید واقعیت‌های جمهوری دمکراتیک کوردستان درک و تحلیل گردند. شرایط آن دوران که جمهوری دمکراتیک کوردستان تأسیس گشت، حائز اهمیت بوده اما پایدار نماند. امروز جنبش آزادی‌خواهی با پیشاهنگی رهبر آپو، در برگیرنده‌ تمام تاریخ کوردستان و مدافع تمامی ارزش‌ها موجود در آن است و ما امیدواریم با ایمان و باور گام در این راه بگذاریم. سربلندی لایق مردم ما است و ما باید برای رسیدن به آن مبارزه نماییم. ◻️