در اولین ساعات شب گذشته، رئیس جمهوری آمریکا بیانیه‌‌‌‌‌ای را مبنی بر گنجاندن سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در لیست سازمان‌‌‌‌‌های تروریستی منتشر کرد و مایک پمپئو وزیر امور خارجه‌‌‌‌‌ی آمریکا نیز با اشاره به غافلگیر کننده نبودن این تصمیم ایالات متحده‌‌‌‌‌ی آمریکا اظهار داشت که سپاه پاسداران از شماری باج‌گیر و نه انقلابی‌ تشکیل شده است.

 

همزمان با آن برایان هوک، مسئول امور ایران در وزارت خارجه آمریکا نیز طی یادداشتی در روزنامه‌‌‌‌‌ی نیویرک تایمز نوشت که سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران به دولتی در دولت تبدیل و بخش‌های گسترده‌ای از اقتصاد ایران را در کنترل خود دارد. مقام‌های آمریکایی براین باورند که قرار دادن سپاه در فهرست سازمان‌های تروریستی خارجی به انزوای هر چه بیشتر ایران منجر و از سوی دیگر تداوم حمایت ایران را از گروه‌های شورشی با مانع روبرو می‌نماید.

 

روز گذشته دونالد ترامپ با انتشار بیانیه‌ای رسمی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را به طور رسمی در فهرست سازمانهای تروریستی قرار داد. به گفته‌ی ناظران بین المللی این نخستین بار است که ایالات متحده‌ی امریکا یک ارگان رسمی کشور دیگری را در لیست ترور خود قرار می‌‌‌‌‌دهد. در بیانیه‌ی ترامپ آمده است: "من امروز به طور رسمی خواست دولتم را برای قرار دادن  سپاه پاسداران جمهوری اسلامی ایران (آی‌آر‌جی‌سی) که شامل نیروی قدس آن سپاه نیز می‌شود، به عنوان یک سازمان تروریستی خارجی بنا بر بند ۲۱۹ قانون مهاجرت و تابعیت را اعلام می‌کنم."

 

این گام بی‌سابقه حاکی از این واقعیت است که ایران نه تنها حامی حکومتی تروریسم می‌باشد، بلکه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی فعالانه در تروریسم، به عنوان ابزار حکومت‌داری، مشارکت داشته و به تامین مالی آن دست می‌زند. در بخش دیگری از بیانیه‌ی ترامپ امده است که" سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ابزار اصلی دولت ایران برای هدایت و اجرای کارزار تروریسم بین‌المللی آن است." در این بیانیه رئیس جمهوری امریکا بر این حقیقت تاکید شده است که اقدامات ایران از اساس با اقدامات دولت‌های دیگر متفاوت است. این اقدام ریسک هر گونه داد و ستدی را با سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و یا ارائه پشتیبانی به آن را کاملا شفاف و روشن بیان می‌کند. اگر شما با سپاه پاسداران انقلاب اسلامی داد و ستد می‌کنید، در حقیقت در حال پشتیبانی مالی از تروریسم هستید.

 

بیانیه‌ی ترامپ از سوی لیندزی گراهام، تد کروز، تاد یانگ، میت رامنی، تام کاتن، کورین کریمر نیز مورد حمایت قرار گرفته است. جان بولتون، مشاور امنیت ملی کاخ سفید نیز در اینباره در توییتر خود نوشت:‌ "با توجه به عمل درست قرار دادن سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در فهرست سازمان‌های تروریستی خارجی، اکنون باید برای همگان روشن شده باشد که هر نوع حمایتی از سپاه پاسداران با خطر همراه می‌باشد." کشورهای عربستان سعودی و بحرین نیز پیش از این به دلیل سیاستهای بی‌ثبات کننده‌ی ایران در منطقه، سپاه پاسداران را در لیست سازمانهای تروریستی خود گنجانده بودند.

 

واکنش مقامات ایرانی

واکنش‌ها نسبت به این اقدام آمریکا در سطح گسترده‌ای بوده است. رهبر ایران اعلام داشته است که "خباثت امریکایی‌ها به جایی نخواهد رسید"، شورای عالی امنیت ایران نیز اندکی بعد از انتشار بیانیه‌ی آمریکا، شورای عالی امنیت ملی ایران نیز طی بیانیه‌ای خاطرنشان ساخت که "در واکنش به این اقدام آمریکا، فرماندهی مرکزی آمریکا" در غرب آسیا، "سنتکام" و "تمامی نیروهای وابسته" به آن را گروه تروریستی قلمداد می‌کند. این شورا در بیانیه‌ای با غیرقانونی و خطرناک خواندن اقدام امریکا، این دولت را "خطر عمده‌ای برای صلح و امنیت منطقه‌ای و بین‌المللی و نقض آشکار قواعد آمره حقوق بین‌الملل و منشور ملل متحد" خواند.

 

خبرگزاری مهر امروز سه‌شنبه با واکنش نشان دادن به این بیانیه دولت ترامپ در این باره نوشت: "همه نمایندگان مجلس از جمله محمدرضا عارف، علی لاریجانی، علی مطهری و تمام اعضای دو فراکسیون ولایی و امید، لباس فرم سپاه پاسداران را در جلسه علنی امروز به تن کردند."

 

رئیس مجلس شورای اسلامی ایران، علی لاریجانی نیز طی اظهاراتی این اقدام را نشان‌دهنده "عمق کینه‌ورزی و جهالت" این رژیم عنوان کرد.

 

حسن روحانی رئیس جمهوری ایران نیز طی سخنرانی امروز خود به مناسبت روز فن آوری هسته‌‌‌‌‌ای و به عنوان واکنش به این بیانیه دولت آمریکا تهدید نمود "ایران به تولید سانتریفیوژهای پیشرفته آی‌آرهشت متوسل خواهد شد". روحانی در ادامه‌‌‌‌‌ی واکنش خود اظهار داشت که "فکر کردید اگر علیه سپاه سخن گفتید در ایران اختلافی ایجاد می‌شود؟ بدانید امروز محبوبیت سپاه بین ‌ملت ایران و ملت‌های‌ منطقه بیشتر خواهد بود." عبدالله رمضان زاده از چهره‌های شاخص اصلاح طلبان و سخنگوی دولت اصلاحات نیز در تویت خود، از سپاه پاسداران انقلاب اسلامی حمایت نمود.

 

وزارت امور خارجه‌‌‌‌ی ایران نیز در این رابطه به واکنش پرداخته است. جواد ظریف امروز سه شنبه با انتشار ویدئویی مدعی شد که "هدف از تحریم‌های آمریکا مردم ایران هستند، اما این سیاست بر عزم مردم تاثیری نخواهد داشت و آمریکایی‌ها از اقدامات خود پشیمان خواهند شد."

 

معاون وزیر امور خارجه ایران طی مصاحبه‌‌‌‌ای با شبکه دوم تلویزیون دولتی ایران با اشاره به تردد نیروهای آمریکایی در خلیج فارس گفته است که بعد از این اقدام دولت امریکا "ممکن است اتفاقات جدیدی در منطقه روی دهد". این مقام مسئول ایرانی در این گفتوگو اظهار داشته است که مسئولیت پاسبانی از خلیج فارس با سپاه پاسداران انقلاب اسلامی است و ممکن است اتفاقات جدیدی رخ دهد. در بخش دیگری از سخنان خود عباس عراقچی اظهار داشت که آمریکا با قرار دادن سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در فهرست تروریستی یکی از خطوط قرمز اساسی جمهوری اسلامی ایران را رد کرده است. عراقچی در بخش دیگری از سخنان خود  اظهار داشت: پیش از این از طریق سوئیس به آمریکا به طور مستقیم پیام داده بودیم که در صورت قرار دادن نام سپاه پاسداران در فهرست گروه‌های تروریستی اقدام متقابل خواهیم کرد و مسئولیت پس از این اقدام با آمریکایی هاست.

 

ابراهیم رئیسی، رئیس قوه قضائیه ایران نیز که به تازگی از سوی رهبر ایران به این مقام منصوب شده است روز دوشنبه از وزارت امور خارجه و شورای عالی امنیت ملی ایران خواست که با این اقدام آمریکا  مقابله به مثل شود. ارتش ایران نیز طی بیانیه‌‌‌‌ای حمایت خود را از سپاه پاسداران انقلاب اسلامی نشان داده است.

 

تبعات این تصمیم امریکا

به رغم آنکه مایک پمپئو وزیر امور خارجه‌‌‌‌ی آمریکا صراحتا هدف امریکا را از این اقدام بازگرداندن رفتارهای ایران  به رفتار عادی و طبیعی و پذیرش شرایط ١٢ گانه‌‌‌‌ی آمریکا اعلام کرده است اما به نظر می‌‌‌‌رسد با قرار گرفتن سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در لیست ترور ایالات متحده‌‌‌‌ی آمریکا، روابط ایران و آمریکا به برخوردهای خصمانه نزدیک‌‌‌‌تر شده باشد. این امر با در نظر داشتن شمار پایگاه‌‌‌‌ها و نیروهای فراوان آمریکایی در تمامی منطقه‌‌‌‌ی خاورمیانه قابل تبیین است.

 

این اقدام امریکا در راستای سیاست اعمال فشار حداکثری علیه جمهوری اسلامی می‌تواند ضمن کاهش بسیار بالای حجم همکاری‌های تجاری و مالی مؤسسات خارجی با ایران، به افزایش سریع تنش سیاسی و نظامی مابین تهران و واشنگتن نیز منجر شود. قرار دادن سپاه در لیست گروه‌های تروریستی نه فقط اعضای سپاه را در سفر به خارج از ایران در معرض بازداشت و یا استرداد به آمریکا قرار می‌دهد، بلکه تنش‌زدایی میان ایران و آمریکا را در آینده هم دشوارتر می‌کند.

 

از جمله تبعات دیگر این اقدام واشنگتن، افزایش سطح تنش‌ها در خاورمیانه به ویژه در خلیج‌فارس است. با توجه به شمار وسیع نیروهای قرارگاه خاتم‌الانبیا سپاه در خلیج‌فارس احتمال این نوع برخوردهای نظامی در خلیج فارس با نیروی دریایی آمریکا بیشتر می‌‌‌‌شود. مصادره‌‌‌‌ی اموال سپاه توسط آمریکا یا بازرسی و توقیف کشتی های متعلق به این نیرو در آبهای آزاد توسط  نیروی دریایی آمریکا نیز بخشی از پیش بینی تبعات این اقدام می‌‌‌‌تواند باشد.

 

غیر از ابعاد رویارویی نظامی، مساله‌‌‌‌ی انحصار اقتصاد ایران تسط شرکت‌‌‌‌های سپاه نیز از جمله اهداف تعیین کننده‌‌‌‌ی آمریکا می‌باشد؛ با این اقدام تجارت شرکت‌ها و مؤسسات خارجی با ایران، که طیف وسیعی از معادلات امنیتی و سیاسی و همچنین همکاری‌های اطلاعاتی را در منطقه عمیقاً تحت تأثیر قرار خواهد گرفت.

 

بنابه گزارشهای منتشر شده در بنیاد دمکراسی، تعداد مؤسسات پیمانکاری، مالی، تجارت خارجی، تولیدی و سرمایه‌گذاری سپاه بیش از یک هزار واحد بوده بخش بسار وسیعی از این شرکت‌‌‌‌ها دارای مؤسسات فرعی متعلق به خود بوده و یا برخی دیگر از شرگت‌‌‌‌های بزرگ در ایران از حمایت سپاه برخوردار می‌‌‌‌باشند. به همین دلیل با تصویب این قانون بخش بزرگی از اقتصاد روزانه‌‌‌‌ی مردم ایران نیز دستخوش تلاطمات جدی خواهد شد. به ویژه که با عدم تمدید اجازه‌‌‌‌ی خرید نفت از ایران، مشکلات اقتصادی مردم نیز فزونی خواهد گرفت.

 

تحت تاثیر تصمیم دیروز آمریکا در وارد کردن سپاه پاسداران به فهرست سازمانهای تروریستی، خبرگزاری رویترز امروز اعلام نمود که پالایشگاه‌های هند در اقدامی غیر منتظره، سفارش بارگیری نفت ایران را در ماه مه به تعویق انداختند. بدون گمان کشورهای دیگر نیز با تهدیدهای روزافزون آمریکا در این مسیر قرار خواهند گرفت. امروز در واکنشی به این اقدام دولت امریکا، غلامرضا مصباحی مقدم، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام اعلام نمود که قرار دادن سپاه پاسداران در فهرست گروه‌های تروریستی آمریکا، امکان تصویب لایحه پالرمو و CFT را کاهش خواهد داد.

 

همزمان با قرار گرفتن نام سپاه در لیست سازمانهای تروریستی، باز ایران نیز نسبت به این تصمیم واکنش نشان داده و قیمت دلار در بازارهای ایران با افزایش یک هزار تومانی روبرو گردید.

 

 عمق راهبردی سپاه در کشورهای منطقه، نفوذ و تاثیرگذاری آن بر سیاست در برخی از کشورهای منطقه و تهدید موشکی آمریکا از سوی حسن روحانی می‌‌‌‌تواند دامنه‌‌‌‌ی تنش‌‌‌‌ها را هر چه بیشتر گسترش دهد. اما آنچه که در این میان کاملا مشهود است خواست آمریکا برای تغییر رفتار ایران است. امری که می‌‌‌‌تواند مایه‌‌‌‌ی تداوم هر چه بیشتر تنش‌‌‌‌ها شود.