قبل از اینکه به معضل کولبری به عنوان یکی از معضلات و مشکلات مناطق مرزی نگاهی بیاندازیم لازم است تعریفی از قاچاق و نگرش و دید اجتماعی مردم و در مقابل دولت را از این واژه درنظر بگیریم و سپس به مفهوم کولبری و مسائل مربوطه بپردازیم

 

قاچاق چیست؟ و قاچاقچی در پی چه چیزی است؟

قاچاق چیزی است که ورود آن به کشور یا معامله آن از طرف دولت ممنوع است. در علم اقتصاد به صورت مشخص به ورود و خروج کالا که مخفیانه از مرزهای کشور وارد یا خارج شود، قاچاق می‌گویند که عمده این اجناس را مواد مخدر تشکیل می‌دهد. در کنار قاچاق مواد مخدر می‌توان به قاچاق انسان، زنان و کودکان، سوخت، نفت، گازوییل، بنزین، اعضای بدن، دارو، ارز، جنگ افزار، خاویار، مشروبات الکلی و ده‌ها مورد دیگر اشاره کرد. هنگامی که قیمت یک کالا در یک کشور با اجرای طرح‌های دستوری و با تمهیدات خاص کاهش می‌یابد، در نتیجه سوءاستفاده‌کنندگان به دنبال تهیه آن کالای ارزان‌قیمت برای قاچاق آن به بیرون از مرزهای آن کشور هستند. یعنی برای سود بیشتر و انباشت ثروت مبادرت به قاچاق کالا می‌کنند.

 

با توجه به این تعریف، ذکر دو نکته حائز اهمیت است.

یک: قاچاقچیان برای انباشت ثروت و سرمایه و با سواستفاده از طرح‌ها و تمهیدات کاهش قیمت اجناس اقدام به قاچاق کالا می‌کنند و اجناسی شامل مواد مخدر، اسلحه و مشروبات الکی را بسته به منطقه و شرایط وارد می‌کنند، درحالی که کولبران نه برای ثروت و سرمایه، که فقط برای امرار معاش و گذران زندگی و مایحتاج مورد نیاز خود و از سر اجبار و بیکاری اقدام به کولبری می‌کنند، آن هم نه مواد مخدر و اسلحه، بلکه اجناس مجاز مانند تلویزیون، کولر، پارچه، چای، بنزین، تنباکو و ...

 

دو: حتی اگر کولبری را به‌عنوان قاچاق درنظر بگیریم، چیزی که باید قبل از هرچیز مدنظر قرار داد این است که تفاوت دید و برخورد مردم و در مقابل آن، رژیم از واژه‌ قاچاق کاملاً متفاوت است. بطوری که مردم مناطق مرزی که کولبران نیز بخشی از آن هستند کولبران یا به ‌گفته رژیم قاچاقچیان را مردمی زحمتکش که دنبال روزی حلال هستند می‌دانند و این افراد مورد تقدیر و احترام مردم این مناطق هستند. این درحالی‌است که دولت از دید امنیتی و قانونی به این امر نگاه می‌کند ولی مردم نگرشی اقتصادی به آن دارند و هیچ تعریف مشترکی از کولبری میان دولت و مردم وجود ندارد.

 

کولبری چیست و کولبر به چه کسی گفته می‌شود؟

کولبری در لغت به معنای حمل بار با کول، و در اصلاح اجتماعی کولبر به افرادی گفته می‌شود که کالا و اجناسی را از مناطق مرزی وارد کشور می‌کنند.

 

چه کالاهایی توسط کولبران وارد می‌شود و سهم کولبران از واردات چیست؟

این کالا برخلاف ادعای دولت که همیشه کولبران را قاچاقچیان مواد مخدر و مشروبات الکلی و اسلحه خطاب می‌کنند، شامل تلویزیون، کولر، پارچه، لاستیک ماشین، چای، بنزین، تنباکو یا کالاهای مشابه می‌باشد. این کالاها توسط کولبران در مقابل مبلغی ناچیز از مناطق مرزی وارد کشور می‌شود و برخلاف ادعای مسئولین جمهوری اسلامی، درصد بسیار ناچیزی را ( شاید کمتر از یک صدم درصد به گفته حشمت‌الله فلاحت‌پیشه نماینده اسلام‌آباد غرب) به خود اختصاص می‌دهند، (در ازای یک میلیارد قاچاق، ۹ میلیون سهم کولبران می‌شود).

 

رده سنی کولبران:

افراد زیادی از پیر و جوان در مناطق مرزی به کولبری روی می‌آورند به گونه‌ای که طبق منابع رژیم این طیف از ۱۳ سال تا ۶۵ سال را شامل می‌شود.

 

علل و عوامل کولبری:

علل گرایش این طیف سنی را می‌توان فقر، بیکاری مردم و بخصوص جوانان و همچنین عدم وجود بازاری منسجم و کارخانجات در استانهای مرزی عنوان کرد به‌صورتی که با وجود خطرات و مشکلات فراوان، همچنان افراد زیادی مجبور به انجام این کار هستند. بخش بزرگی از اقتصاد استان‌های مرزی در واقع وابسته به این کار است.

 

مشکلات و خطرات در کولبری:

کولبران با مشکلات زیادی هم از طرف دولت و هم متأسفانه از طرف طبیعت مواجه هستند؛ طوری که بارها شاهد مرگ کولبرها به دلیل سرما و ریزش بهمن بوده‌ایم، بگونه‌ای که می‌توان کولبری را خطرناک‌ترین شغل مناطق مرزی حساب کنیم. البته اینکه اصلا کولبری را می‌توان به عنوان شغل نام برد خود جای بحث دارد.

 

اخلال گران اقتصاد؛ کولبران یا برادران قاچاقچی؟

برای جمهوری اسلامی ایران کولبران اخلال‌گران اقتصادی هستند. این درحالی‌است که همانگونه که پیشتر نیز به آن اشاره شد سهم کولبران از واردات بسیار ناچیز است و مسئولین فقط شانه از برخورد با آن قاچاقیانی خالی می‌کنند که حجم عظیمی از واردات را با کامیون و کانتینر وارد کشور می‌کنند. پر واضح است که این سهم عظیم در جیب مسئولین نظام شامل لاریجانی‌ها و سپاه پاسداران و دیگر مسئولین می‌رود که بیش از ۹۹ درصد از واردات کشور را شامل می‌شود.

 

اصطلاح "برادران قاچاقچی" و "اتصال شبکه‌های قاچاق به صاحبان قدرت و نفوذ" نیز برای اولین توسط محمود احمدی‌نژاد برای توصیف قاچاقچیان وابسته به مراکز قدرت در جمهوری اسلامی ایران در تیرماه ۱۳۹۰ به‌کار رفت. منظور او کسانی بود که به گفته‌ی وی اسکله‌های خارج از کنترل گمرگ در اختیار دارند و از آن برای جابه‌جایی غیرقانونی و گسترده کالا می‌زنند. این سخنان موضع‌گیری محمدعلی جعفری، فرمانده سپاه پاسداران را دربرداشت چون به اعتراف خود این فرمانده، چندین اسکله در اختیار نظامیان قرار داشت هرچند عنوان کرده بود برای قاچاق مواد از آن‌ها استفاده نمی‌کنند.

 

آمارها حاکی‌است بیش از ٨۰ اسکله غیرمجاز در سواحل ایران وجود دارد که سهم استان هرمزگان نزدیک به ۴۰ اسکله می‌باشد.

 

دولت، نقش اصلی در ایجاد کولبری:

می‌توان حاکمیت را عامل اصلی ایجاد معضل کولبری در کردستان نامید. حاکمیت با فقیر نگهداشتن استان‌های مرزی و عدم سرمایه گذاری در ایجاد کارخانه‌ها و مراکز شغلی برای مردم و بویژه جوانان، باعث شده است مردم خود را مجبور به این کار پر مخاطره کنند.

 

دولت برای مقابله با کولبری چه باید بکند؟

باتوجه به اینکه دولت را به عنوان عامل اصلی ایجاد این شغل پرخطر ذکر کردیم، شاید بتوان گفت عامل اصلی در رفع این شغل پرخطر و به گفته‌ی مسئولین معضل اقتصادی، خود دولت و مسئولین مربوطه باشند. دولت اگر واقعاً به این موضوع به عنوان یک معضل اقتصادی نگاه می‌کند می‌تواند با صرف بودجه برای اشتغال جوانان و ساخت کارخانه و ایجاد شغل در این مناطق (مانند همان‌کاری که برای پایتخت و شهرهای مرکزی و مهم کشور انجام می‌دهد)، به رفع این مشکل کمک کند.

 

کشتن کولبران کرد فقط محدود به ایران نیست

۳۵ نفر از جوانان و نوجوانان کرد استان شرنخ بوسیله‌ جنگنده‌های ارتش ترکیه در تاریخ ۲٨ دسامبر ۲۰۱۱ کشته شدند. این عده همگی از کولبرانی بودند که برای امرار معاش اقدام به کولبری می‌کردند. این جنایت به کشتار روبوسکی معروف است. و مطمئناً این تنها مورد از این جنایات در حق کولبران و به طور کلی در حق ملت کرد نیست. اینطور که پیداست کشورهای مسلط بر کردستان از هر راهی برای سرکوب ملت کرد استفاده می‌کنند و در این مورد اهداف و مواضع مشترک دارند.

 

مرگ، حکمی نانوشته از سوی رژیم در برابر کولبران:

جدا از مشکلات و خطراتی که کولبران از طرف طبیعت با آن مواجه هستند که شامل سرمای شدید زمستان و برف و بهمن می‌باشد، این قشر زحمت‌کش خطرات بزرگتری را هم از طرف رژیم تحمل می‌کنند. حکمی نانوشته در قانون اساسی در مقابل کسب معیشت، یعنی مرگ.

 

کولبران همواره در تیررس نیروهای رژیم در مناطق مرزی قرار دارند بصورتی که خبر کشته‌شدن آن‌ها دیگر برای مردم مناطق مرزی بسیار عادی شده‌است و همیشه شاهد کشته و زخمی‌شدن آن‌ها از سوی نیروهای رژیم هستیم.

 

مهمترین موضوع موردنظر در این زمینه: عدم تناسب جرم و مجازات

حتی اگر کولبری را قاچاق دانست و مجازاتی را برای مقابله با آن درنظر گرفت و کولبران را مجرم حساب کرد، تناسبی میان جرم و مجازات وجود ندارد و این مجازات از نظر قانون جمهوری اسلامی و همچنین از منظر حقوق بشری، هرچه که باشد نمی‌تواند مرگ باشد، و بر اساس مفاد حقوق بشری، عدم تناسب میان جرم و مجازات در این زمینه، کاملاً روشن و آشکار است. چیزی که در هیچ‌جای قانون اساسی کشور دیده نمی‌شود و ما آن‌را قانون نانوشته میخوانیم.

 

این مجازات نهایتاً می‌تواند زندان یا جریمه نقدی معادل ارزش کالاها باشد و نه مرگ.

 

کولبری و عدم وابستگی به دولت

چرا حکومت با کولبران مقابله می‌کند؟

دلیل اصلی مقابله دولت با کولبران به عدم وابستگی ملت به حکومت برمی‌گردد وگرنه، حتی حکومت هم خود می‌داند کاری که کولبران می‌کنند در مقابل فساد اقتصادی و قاچاقی که مسئولین خود مرتکب می‌شوند حتی به چشم نمی‌آید، اما حکومت می‌خواهد با سرکوب کولبران و در مقابل با بیکار‌کردن جوانان آنها را مجبور به کارهای دولتی و درواقع همکاری با نهادهای نظامی و بسیجی و اطلاعاتی کند، چیزی که دربرخی مناطق انجام شده است. همچنین حکومت میخواهد با بیکارکردن و سرکوب کولبرها نشان دهد که ملت بدون حکومت نمی‌تواند معاش زندگی خود را بدست آورده و دوام بیاورد و به عبارت دیگر، حکومت از این می‌ترسد که ملت به نقش بی‌اهمیت و سلطه‌گر حکومت پی ببرند و درپی یک حکومت بدون دولت و بدون دخالت نهادهای دولتی باشند.