کسانی که دردهای جنگ را تحمل می‌کنند، با دستان خود پیکرهای جوانان، رفقای ارزشمند خود را به خاک سرد می‌سپارند، بی‌شک احساسات عمیق و متفاوتی را تجربه می‌کنند. گرمی و حساسیت رفاقت در تمام سخنان، حرکات و مواضع آنها حس می‌شود. این رفقای مورد بحث، به ویژه در پنج سال اخیر شاهد شهادت صدها فدایی آپویی بوده‌اند. به همین دلیل، بیش از هر کس دیگری می‌خواهند جنگ متوقف شود و دیگر شهادتی رخ ندهد؛ اما بیش از هر کس دیگری درد جنگ و از دست دادن جوانان و عزیزان را نیز چشیده‌اند. از این رو، اگر رهبر آپو از نظر جسمانی آزاد نشود و کوردها نتوانند در چارچوب قانون اساسی حقوق سیاسی خود را به دست آورند، بدون تردید می‌توانند به استقبال شهادت بروند.

یکی از آن فرماندهان جوان چنین سخن گفت: «من پس از توطئه برای رهبر آپو به مبارزه پیوستم. ما سوگند خورده‌ایم که رهبر آپو را از نظر جسمانی آزاد کنیم. تا زمانی که این محقق نشود، نه اسلحه بر زمین می‌گذاریم و نه به کسی می‌گوییم 'اسلحه بر زمین بگذارید'.»

گریلا‌ها تمام غارها را تونل‌های جنگ می‌نامند. اما اکنون در مناطقی مانند زاپ، متینا و خاکورک، جنگی داغ در نزدیکی بسیاری از تونل‌های جنگی در جریان است. برخی از نمایندگان کنگره، از تونل‌های جنگی که در آنها ۲۴ ساعت درگیری، مبارزه و مقاومت وجود دارد، می‌آمدند. یک رفیق زن که از آن تونل‌ها آمده بود، تحلیل جالبی ارائه داد و گفت: «پیش از این، جمهوری ترکیه وقتی کوردها را می‌کشت، با این کار وصف خود را می‌داد (به خود می‌بالید) و در مقابل دوربین‌ها این کار را انجام می‌داد. اما اکنون به دلیل اینکه ناجوانمردانه و بر خلاف قوانین جنگ مرتکب جنایت می‌شود، به طور مخفیانه تلاش می‌کند رفقای ما را شهید کند…» همان گریلا، پیام مبارزان تونل‌ها را نیز به اشتراک گذاشت: «اکنون دشمن در برابر برخی از تونل‌های ما رفقای ما را به 'تسلیمیت' فرامی‌خواند. رفقای زن نیز از طریق بی‌سیم به آنها پاسخ داده بودند، می‌خواهم این پیام را بخوانم: 'شما با تمام امکانات خود حمله می‌کنید، نتیجه نمی‌گیرید، مرتکب جنایات جنگی می‌شوید. در این جنگ ناعادلانه شما قربانی هستید، ما را به تسلیمیت فرامی‌خوانید. ما مقاومت خواهیم کرد. ما مبارزان آزادی هستیم…' پیام مبارزان از ابتدا تا انتها آکنده از درک آپویی، با اراده‌ای پولادین بود…»

به طور کلی، نمایندگانی که صحبت کردند، همه اساسا تحلیل‌های یکسانی داشتند. لحن و شیوه بیان برخی از فرماندهان بسیار تند و خشن بود. گاهی به همین دلیل سالن «یخ می‌زد».

یک فرمانده گریلا نیز سطح بالای فداکاری و هوشمندی گریلا‌ها را تحلیل کرد و ادامه داد: «تونل‌های جنگ، این قدرت و اراده مقاومت را به ما داده است؛ سطح تخصص ما، توانایی گریلا‌ها کافی است که تا قلب آنکارا پیش برویم و آنها را نابود کنیم. اگر دولت ترکیه بخواهد ما و مردم ما را فریب دهد، با وجود اینکه ما نمی‌خواهیم و انتخاب اول ما نیز نیست، همانطور که رهبر آپو گفت: 'کسی که به دریا می‌افتد، خود را به مار می‌سپارد. 'بنابراین ما نیز می‌توانیم این تلاش‌ها و پیشنهادهایی را که به ما می‌شود، ارزیابی کنیم…»

یک گریلای قدیمی، در تحلیل خود بر سیاسی بودن جامعه کورد تاکید کرد و گفت: «من معتقدم که مردم ما در آینده نیز از مبارزه خود حمایت خواهند کرد و هیچ خلائی به وجود نخواهد آمد.» بدین ترتیب، وظیفه، نقش و رسالت میهن‌دوستان را نیز مشخص کرد.

از میان نمایندگان، یک گریلای جوان پیشنهادی ارائه داد. با وجود اینکه در بندهای دستور کار جایی برای پیشنهادها نبود، اما چون اجازه خواست، مراد کاراییلان گفت: «کنجکاو شدیم، بگو.» پیشنهاد اینگونه بود: «ما یک بند ویژه به تصمیمات اضافه کنیم. در شخص شهید علی حیدر کایتان (فواد) و رضا آلتون از همه شهدای قهرمان، رهبر آپو و کادرهای پیشاهنگ پ‌ک‌ک، از اینکه فرصت و امکان چنین مبارزه‌ای و زندگی باشکوهی را به ما دادند، سپاسگزاریم.» در ابتدا هیئت رئیسه و تمام رفقا با خوشحالی از این پیشنهاد استقبال کردند، اما هیئت رئیسه کنگره این پیشنهاد و هیچ پیشنهاد دیگری را به رای نگذاشت.

در سخنرانی پایانی، مراد کاراییلان گویی مستقیما خطاب به جامعه ترکیه و مقامات دولتی ترکیه صحبت می‌کرد: «ما می‌خواهیم خواهری-برادری خلق‌ها مانند سه جوان گرانقدر دنیز گَزمیش، یوسف آسلان و حسین اینان محقق شود… برای تحقق راه‌حل، پ‌ک‌ک به فعالیت‌هایش تحت نامش پایان می‌دهد. جمهوری ترکیه نیز باید سیاست خود را تغییر دهد…»

در نهایت، تصمیمات مورد نظر رهبر آپو اتخاذ شد. در ابتدا مراد کاراییلان، تمام نمایندگان چنین فکری داشتند: آنچه را که باید انجام می‌دادیم، انجام دادیم؛ اکنون نوبت گام‌های بزرگ دولت ترکیه است. از همین رو، مراد کاراییلان چنین سخن گفت: «رفقا در مورد پایان دادن به فعالیت‌ها تحت نام پ‌ک‌ک قانع هستند، اما بخشی از رفقا در تغییر روش مبارزه قانع نیستند.» وقتی چنین گفت، بسیاری از نمایندگان با سر خود آن را تایید کردند. کاراییلان گفت: «ما در این مبارزه ۳۵ هزار کادر-مبارز را شهید دادیم، ۸۵ نفر از آنها از اعضای کمیته مرکزی پ‌ک‌ک هستند، ۱۰ هزار میهن‌دوست نیز شهید دادیم.» او ریشه جنگ و درگیری را نیز، همانطور که اکنون نیز بسیار مورد بحث است، به لوزان گره زد و گفت: «با بازی‌های خود بذر سمی را در جوامعی که قرن‌ها با هم زندگی می‌کردند، کاشتند» و تصریح کرد که اساسا نه کورد و نه ترک در آنجا حضور نداشتند. برای ایجاد زمینه اعتماد نیز از دولت ترکیه خواست که در زمینه سیاسی و حقوقی گام‌های لازم را بردارد.

با وجود اینکه پ‌ک‌ک به فعالیت‌های خود تحت نامش پایان داد و به روش مبارزه مسلحانه پایان داده شد، من هیچ کس را بی‌روحیه و غمگین ندیدم. راز این امر نیز همان قدرت و ایمانی بود که از رهبر آپو گرفته شده بود. چون اجازه نگرفته بودیم، در ابتدا نتوانستم بنویسم، اما رهبر آپو عصاره گزارش سیاسی دوازدهمین کنگره را نیز به کنگره فرستاده بود و این بارها و بارها خوانده و مورد بحث قرار گرفته بود. رهبر آپو عصاره گزارش سیاسی را در هفت عنوان اصلی آماده کرده بود:

طبیعت و معنا

طبیعت اجتماعی و مشکل

دوگانگی دولت و جامعه در جامعه تاریخی

مدرنیته

واقعیت کورد و کوردستان

پ‌ک‌ک و انحلال

چشم‌اندازهایی برای دوران جدید

رهبر آپو در پیام خود به کنگره گفته بود: «سوسیالیسم دولت-ملت به شکست می‌انجامد، سوسیالیسم جامعه دموکراتیک به پیروزی می‌رسد.» ۳۰ سال پیش نیز چنین گفته بود و این شعار نیز جایگاه ویژه‌ای در کنگره پیدا کرده بود: «اصرار بر سوسیالیسم، اصرار بر انسانیت است!» این شعار، موضع و شخصیت پ‌ک‌ک را که ۵۲ سال است حفظ و تقویت شده است، بار دیگر به نمایش گذاشت. در آخرین پیام خود، رهبر آپو همین شعار را اینگونه نوشته بود: «اصرار بر انسانیت، اصرار بر سوسیالیسم است!» یعنی اساسا در جوهر خط رهبر آپو هیچ تغییری وجود ندارد! آنچه رهبر آپو امروز می‌گوید، از بسیاری جهات، در گام اولیه خود نیز مشخص کرده بود، در مبارزه ۵۲ ساله خود نیز همیشه بارها و بارها بیان کرده بود. البته اکنون برخی ابزارها و روش‌ها تغییر خواهند کرد، اما همان فلسفه قوی‌تر، زیباتر، غنی‌تر و عمیق‌تر سازماندهی می‌شود.

از این رو، پایان دادن به فعالیت‌ها تحت نام پ‌ک‌ک و پایان دادن به روش مسلحانه، یک پایان نبود، بلکه آغاز جدیدی است. زیرا رهبر آپو با گزارش سیاسی خود، بنیانی قوی برای بازآفرینی خود گذاشت. قدرت، روحیه، هیجان و ایمان این نیز در چشمان تمام نمایندگان دیده می‌شد.

پس از این کنگره تاریخی، همانطور که جمع شدیم، دوباره تحت نظارت، انضباط و تسلط گریلا‌ها؛ با وجود محاصره حزب دموکرات کوردستان (پ‌د‌ک)، ممانعت دولت عراق؛ صدای تانک، توپ و مواد منفجره به جای خود بازگشتیم…