سال ۲۰۱۹ برای ایران سالی پر از  فراز و نشیب بود؛ سالی که مردم همچنان با مشکلات زیست محیطی، بلایای طبیعی و بحرانهای اقتصادی، سیاسی و اجتماعی دست و پنجه نرم کردند. حکومت ایران که در بروز این بحرانها نقش مستقیم داشت، تلاش نمود تا در تداوم چهار دهه حاکمیت خود همچنان با مشت آهنین هرگونه صدای انتقاد و اعتراضی را در نطفه خفه کند. اعدام، شکنجه، سرکوب و نقض حقوق بشر همچنان ادامه یافت و حکومت در مناطقی چون کوردستان و بلوچستان کشتار کولبران و کاسبکاران را تداوم بخشید. دامنه سرکوب توسط نهادهای امنیتی حیطه وسیعی را در برگرفته و به فعالین مدنی و محیط زیست نیز رسید.

در این سال صدها زن در اقصی نقاط ایران کشته شدند یا تحت محرومیت‌‌های قانونی و سنت‌های ارتجاعی، وادار به خودکشی و خودسوزی‌های دردآور شدند. کودکان کار و خیابان نیز همچنان مورد تعرض و تجاوز از سوی مأموران شهرداری و انتظامی و افراد غیر دولتی قرار گرفته و در معرض انواع آسیب‌ها قرار داشته‌اند. تعدادی از کودکان در این بین جان خود را از دست دادند. کودکی آنها از بین رفت.

زباله گردهایی که در سطل‌های زباله دنبال غذا یا مواد قابل فروش بودند، افراد بی‌خانمان، گورخواب‌ها و کارتون خواب‌های پریشان حال و نیازمند کمک فوری در تمامی شهرهای دیده شدند. در این سال سیمای دیگری از فقر در ایران نیز رسانه‌ای شد؛ تن فروشی برای یک وعده غذا. از سوی دیگر شمار نامعلومی از بیماران بخاطر عدم توانایی مالی در  پرداخت هزینه‌های درمان و یا آلودگی هوا جان خود را از دست دادند. نایاب شدن برخی داروهای خارجی به دلیل فساد در سیستم خرید دارو و انحصار آن در دست فرماندهان سپاه، واردات موبایل و یخ خشک و مواد بدنسازی به جای داروهای سرطانی و بیماریهای خاص، موجب افزایش قربانیان شد. در این سال همچنین ویدئوهایی منتشر شد که نشان می‌داد برخی از بیماران سالمند به خاطر بی‌بضاعتی در مقابل بیمارستان رها شده بودند.

بحران اقتصادی و فقر و بیکاری در این حال باعث شد که خانواده‌های بیشتری متلاشی شده و آمار افزایش شدید طلاق و پایین آمدن نرخ ازدواج این وضعیت را بازنمایی می‌کند. حکایت این زندگی‌ها که گویای وضعیتی عمومی جامعه ایرانی هستند، با همدری‌های عمومی در شبکه‌های اجتماعی همراه بود.

آمارهای ارائه شده از سوی نهادهای رسمی در مورد فروپاشی زندگی‌های مشترک و همچنین تعداد دختران خردسال که با کمک قوانین مذهبی، توسط مردان بزرگسال تحت نام همسر دائمی یا صیغه‌ای مورد استثمار قرار گرفته‌اند خیره کننده است، رقمی بالغ بر هزاران نفر. روایت مطبوعات داخلی از زندگی سخت این کودکان و آنچه که تعدادی از آنها با آن روبرو شده‌اند تکان دهنده بودند، صحنه‌هایی از حاکمیت داعش، اما در ایران.

تعداد جانباختاگان در اثر اعتیاد به مواد مخدر همچون سال‌های سابق، چشمگیر بود. در این سال هم گزارش‌هایی دردآور از زنانی منتشر شد که برای تأمین مخارج خود یا کودکانشان دچار تن‌فروشی شده‌اند. داستان زندگی تلخ آنها گاها در مطبوعات داخلی بازتاب پیدا کرد. آخرین ماجرایی که واکنش‌های زیادی در پی داشت حکایت زنی در همین روزهای اخیر بود که در ازای یک ساندویچ وادار به همخوابگی با مردان در گورهای خالی شده بود. او در واقع در حال گرسنگی بود که مورد تجاوز گروهی قرار گرفت. او و زنانی مانند او امسال هم تحت حمایت‌های قانونی قرار نگرفتند.

نگاهی به اظهارات مقامات دولت و حکومت ایران نشان می‌دهد که این حقایق از نظر آنها نیز کتمان ناپذیر بوده هرچند که سطح آنرا خفیف جلوه داده‌اند یا گفته‌اند که تقصیر آمریکا و غربی‌هاست.

آمارهای این سال نشان می‌دهد که میلیون‌ها نفر در ایران اعم از کودک و بزرگسال با توجه به درآمدهای خود، توان تأمین مایحتاج اولیه زندگی خود را نداشته‌اند. کودکان زیادی از مدارس خود بازمانده و بسیاری در تلاش برای ادامه حیات قربانی شده‌اند. سمبل این قربانیان، آزاد و فرهاد، دو کودک و دو برادر کوردستانی هستند، که در آخرین روزهای سال ۲۰۱۹ بدن‌های پاک و نحیفشان در حین کولبری برای یافتن تکەای نان زیر برف‌های کوهستان مدفون شد. آنها نماد مردمی بودند که در راهی بی بازگشت میان مرگ و زندگی، کولبری می‌کنند تا در مقابل حکومت مرکزی زانو نزنند.

علاوه بر این، معوقه‌ای مانند حق آموزش به زبان‌های مادری و حق اداره بومی مناطق در فهرست اقدامات اجرایی قرار نگرفت. مفاد نژادپرستانه قانون اساسی که زبان و مذهب میلیون‌ها شهروند ایران را به رسمیت نمی‌شناسد در سال ۲۰۱۹ همچنان ملغی نشد.

حکومت ایران حتی به آزادی‌های اجتماعی در زمینه‌های دیگر احترام نگذاشت و در برابر خواستەهای محدودی همچون حجاب اختیاری و یا رفتن زنان به وزرشگاهها هم مقاومت کرد. زن جوانی به نام سحر خدایاری که بخاطر تلاش برای ورود به وزرشگاه فوتبال به شش ماه حبس محکوم شده بود، خود را به نشانه اعتراض به آتش کشید. دختر آبی طرفدار استقلال جانش را از دست داد اما به یک نماد حق طلبی زنان در این سال بدل شد.

مجلس شورای اسلامی هم در سال ۲۰۱۹ هیچ قانونی را تصویب نکرد که آزادی‌های شناخته شدەی امروزی جهانی را به رسمیت بشناسد.

جمهوری اسلامی حتی به وعدەهای حداقلی خود در زمینه معیشت عمل نکرد و با افزایش قیمت‌ها، مردم در تنگنای بیشتری قرار گرفتند. به دنبال افزایش سه برابری قیمت بنزین، در اواخر ۲۰۱۹،  گسترده ترین قیام مردمی از زمان روی کار آمدن جمهوری اسلامی رخ داد. تعداد تظاهرکنندگان و شهرهای ناراضی در حالی بیش از گذشته اعلام شد که گزارش‌ها حاکی از کشتار گسترده مخالفان بود. ارقامی در میان صدها جانباخته توسط نهادهای حقوق بشری اعلام شده است هرچند که رویترز در گزارشی رقم کشته شدگان در اعتراضات را به نقل از مقاماتی که نامشان فاش نشده است حدود ۱۵۰۰ نفر اعلام کرد. اجساد بسیاری از جانباختگان که گمان می‌رود زیر شکنجه کشته شده‌اند در تالاب و دریاچه‌های کوردستان و خوزستان پیدا شد. کشتار بیش از یکصد نفر بومی عمدتا عرب در نیزارهای معشور (ماهشهر) از موارد بزرگ فجایع مورد اشاره است.

طبق نظرسنجی‌های داخلی که از سوی اصلاح‌طلبان داخلی مورد تأئید بوده‌اند امید به تغییر در ایران از طریق انتخابات با وجود سازوکارهای قبلی بیش از همیشه نزد مردم کم شده است. احتمال می‌رود حسن روحانی در آخرین روزهای ۲۰۱۹ در سفر به توکیو و دیدار با رئیس جمهور ژاپن حامل پیامی برای دونالد ترامپ رئیس جمهور امریکا بوده باشد که اختلافات طرفین کمتر شود و ایران دوباره بتواند نفت بفروشد.

علی خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی پیشتر گفته بود که اگر امریکا از برجام خارج شود ایران هم توافق نامه را آتش می‌زند، اما ایران با وجود تحریم‌های امریکا و عدم دسترسی به مزایای اقتصادی برجام در سال ۲۰۱۹ نیز همچنان در این توافق که برایش بازدارندگی هسته‌ای ایجاد می‌کند باقی مانده و راه مذاکره با طرف‌های دیگر از جمله رایزنی با اروپا و روسیه و چین را در پیش گرفت، در شرایطی که هیچ ضمانتی برای ادامه گفتگوها در صورت عدم انعطاف تهران وجود ندارد.

در داخل اما حکومت در فاصله کمی به پایان ۲۰۱۹ با کشیدن سلاح بر روی مردم خود و ریختن خون و شکنجه و حبس دستگیر شدگان و سرکوب بازماندگان نشان داد که هیچ تحولی از درون را نمی‌پذیرد. آنچه که در قیام آبان ماه به چالش کشیده شد در واقع مشروعیت جمهوری اسلامی بود. از سوی دیگر حکومت در این سال حتی حاضر نبوده است به خواسته‌های معلمان و فرهنگیان گوش کند که در اواخر ۲۰۱۹ دوباره دست به اعتصاب زده‌اند. بی‌تدبیری و عدم پاسخگویی در سطحی بوده است که اولین نتیجه افزایش سه برابری قیمت بنزین برای مردم، پایین آمدن کیفیت آن و آلودگی شدید هوایی و بروز مشکلات تنفسی در میان شهروندان است.

در این گزارش به برخی اتفاقات مهم سال اشاره می‌کنیم که بهرشکل مسیر آینده ایران در سال آینده میلادی را مشخص می‌کنند.

- ماشین ترور جمهوری اسلامی فعال است

در ابتدای سال ماجراجویی‌های سپاه در زمینه ترور مخالفان، توسعه فعالیت‌های موشکی و همچنین تامین مالی و تسلحیاتی شبه نظامیان وابسته به خود با واکنش‌ امریکا و کشورهای همپیمان آن مواجه شد.

شورای اتحادیه اروپا در ماه ژانویه با صدور بیانیه ای اعلام کرد ادارە کل امنیت داخلی وزارت اطلاعات و دو شهروند ایرانی را بە دلیل برنامە ریزی و اقدام برای بمبگذاری ناکام درهمایش مخالفان نظام در پاریس بە فهرست افراد و سازمانهای تروریستی اضافە کرد.

در ماه ژانویه همچنین  وزارت خزانه داری آمریکا، خطوط هوایی قشم ایر،‌ لشکر فاطمیون، لشکر زینبیون، دو هواپیمای بوئینگ۷۴۷ و‌ شرکت مسافرتی فلایت تراول مستقر در ایروان تحت پوشش شرکت هواپیمائی ماهان را در لیست شرکتهای تحریم شده قرار داد.

- سیل ویرانگر در بخش وسیعی از نواحی شمال وجنوب غرب ایران  جان مردم را گرفت؛ حکومت قربانیان را سرکوب کرد

در ماه مارس برابر با فروردین، نخستین ماه در ایران سیل حدود ۲۶ استان ایران و روژهلات کوردستان را در برگرفت و تلفات جانی و مالی فراوانی برجای گذاشت. بنابر آخرین برآوردهای منابع دولتی در جریان سیل ۷۶ نفر جان خود را از دست دادند و در مجموع چهار میلیارد دلار خسارت به اقتصاد ایران وارد گردید. سیل پیامدهای اجتماعی بسیاری داشت و مردم سیل زده در بسیاری از شهرهای ایران  بخصوص در لرستان و جنوب ایران دست به تجمعات اعتراضی زدند که حکومت به جای پاسخگویی به مطالبات و رسیدگی به مشکلاتشان، آنها را بی‌رحمانه سرکوب کرد.

علاوه بر سیل در سال جاری مردم ایران از وقوع زلزله هم در امان نماندند و زمین لرزه شهرها و مناطقی از  استان‌های کهگیلویه و بویراحمد، گیلان، آذربایجان، خوزستان، ایلام و فارس را لرزاند.

- تخریب جنگل‌ها ادامه دارد

تخریب جنگلها، مراتع و زمینهای کشاورزی به دلیل آتش سوزی عمدی یا طبیعی یکی دیگر از رخدادهای تکان دهنده در ایران بود.

سالانه ۱۲ هزار هکتار جنگل در ایران تخریب می شوند و عادل مولا، معاون محیط طبیعی حفاظت محیط زیست خوزستان گفته از خرداد امسال تاکنون ۵۴۰ هکتار از مناطق حفاظت شده در این استان دچار آتش سوزی شده است.

علی عباس نژاد فرمانده یگان حفاظت سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری ایران هم اعلام کرد که در خردادماه سال جاری حدود ۵۰۰ هکتار جنگل و اراضی جنگلی دچار حریق شده است.

- تحریم سپاه

در دور دوم تحریم های نفتی آمریکا با انگیزه به صفر رساندن صادرات نفت ایران، معافیت هشت کشوری که از ایران نفت می خریدند تمدید نشد و ایران از صادرات و فروش نفت به این کشورها بازماند.

دومین بسته تحریمی امریکا، شرکت نفت، شرکت بازرگانی نفت و شرکت نفت کش ایران را با محدویت بین‌المللی مواجه ساخت. علاوه بر تحریم های آمریکا، مقامات ایران به خاطر ملحق نشدن به پیمان نامه‌های بین‌المللی از جمله اف آی تی اف، پالرمو و سی تی اف تحت فشارنهادهای بین المللی قرار گرفته‌اند.

ایران از معدود کشورهایی است که این کنوانسیونها را امضا نکرده و گروه اقدام برای مبارزه با جرایم مالی بار دیگر در بعد از ۲۰۱۹ مهلت ایران برای تصویب کامل قوانین مبارزه با تامین مالی تروریسم را تمدید کرده است.

- بلوفهای سپاه و نظامی‌ شدن خلیج

در رابطه با تحریم های نفتی امریکا، مقامات ایرانی مدعی شدند که تنگه هرمز را خواهند بست و این تهدید باعث نظامی شدن هر چه بیشتر منطقه خلیج و اعزام ناوهای امریکایی به منطقه شد.

همزمان با اوج گیری جنگ لفظی و تشدید تنش ها میان ایران با آمریکا و کشورهای عربی، به چهار نفتکش در نزدیکی بندر فجیره حمله شد و این نفت کش ها آسیب دیدند. آمریکا و کشورهای عربی, ایران را مسئول این حملات معرفی کردند.

در حالی که توقیف کشتی ها و جنگ نفتکش ها در دریای عمان و تنگه هرمز ادامه داشت خبرگزاری ها از حمله به تاسیسات نفتی ارامکو در عربستان سعودی خبر دادند.

اگرچه حوثی های یمن مسئولیت این حملات را برعهده گرفتند اما آمریکا، انگلیس و فرانسه بنابر شواهد موجود مدعی هستند که پشت این حمله ایران بوده و این عملیات با دستور علی خامنه‌ای رهبر ایران انجام شده است.

- تورم افسارگسیخته و درماندگی رژیم

تورم و گرانی و جهش قیمت کالاها در ایران روند صعودی طی کرد و مرکز امار ایران نرخ تورم را ۴۸ درصد و و شاخص فلاکت را بیش از ۵۰ درصد اعلام کرد. تعطیلی کارخانجات و واحدهای تولیدی در ایران افزایش یافت و در شهریور ماه نزدیک به دویست هزار کارگر شاغل صنعت خود رو سازی از کار بیکار شدند.

علاوه بر بیکاری گسترده، کمبود منابع مالی در کارخانه ها و شرکت ها باعث شد تا دستمزدها با تاخیر پرداخت شود و موجب نارضایتی روز افزون شاغلان گردد.

- اعتراضهای رادیکال علیه جمهوری اسلامی

ماجرای سحر خدایاری موسوم به دختر آبی که در اعتراض به تشکیل پرونده قضایی برای ورودش به ورزشگاه آزادی خود را سوزانده بود یکبار دیگر ماهیت حکومت زن ستیز ایران را برملا ساخت.

جنبش سرکوب شده  زنان با انبوهی از مطالبات سرباز کرد و نمایان ساخت که محرومیت نیمی از جمعیت ایران و ستمی که بر زنان می رود تا چه اندازه گسترده است.

- سال اعتصاب، اعتراض و راهپیمایی

در سال جاری معلمان، کارگران، کامیونداران، پرستاران، دهقانان, زنان و دانشجویان  در اعتراض به بی توجهی مسئولان بارها و بارها در شهرهای مختلف ایران دست به اعتصاب، اعتراض و تظاهرات زدند.

- تداوم کشتار کوردها در لوای مبارزه با قاچاق

کشتار کولبران مرزی در سال جاری هم ادامه پیدا کرد و برآوردهای آماری حداقل تا پایان شهریور سال ۱۳۹۸ نشان می‌دهد در مجموع ۶۸ کولبر توسط نیروهای انتظامی کشته شده‌اند.

- قیام خونین آبان

برجسته‌ترین این اعتراضات مربوط می‌شود به افزایش سه برابری قیمت بنزین در ۲۴ ابان که بیش از صد شهر و ۲۹ استان را در بر گرفت.  همزمان با شروع اعتراضات در ایران، دولت اسلامی این کشور برای نخستین بار، جهت ممانعت از خبررسانی شدت سرکوب و کشتار مردم بپاخاسته اینترنت را قطع کرد، که با واکنش شدید مردم و جامعه جهانی نیز مواجه شد.

حکومت ایران برای خاموش کردن این اعتراضات صدها تن را کشته، هزاران تن را زخمی کرده و هزاران نفر را بازداشت کرده است. هر چن مقامات رسمی ایران تا کنون از اعلام آمار جانباختگان خودداری کرده اند، اما منابع حقوق بشری از ۳۰۴ کشته، منابع اپوزیسیون جنبش سبز از ۳۶۶ نفر و رویتر به نقل از محافل نزدیک به خامنه‌ای از رقمی نزدیک به ۱۵۰۰ نفر یاد کرده‌اند.

وحشیگری نیروهای رژیم در کوردستان خیره کننده بود. در جریان سرکوب اعتراضات خلقمان در شهرهای بوکان، مریوان، سنه، کرماشان و جوانرو و مریوان شمار فراوانی جان خود را از دست داده‌اند و جنازه برخی از دستگیر شدگان، بعد از چند روز در سدهای سنه و مریوان پیدا شده است.

در جدیدترین اقدام جمهوری اسلامی و در آخرین روزهای سال ۲۰۱۹، جمهوری اسلامی برخی از خانواده های کشته‌شدگان را جهت ممانعت از برگزاری مراسم چهلم جان باختگان دستگیر کرده است.

سال گذشته سالی مملو از دشواریهای اقتصادی و سیاسی برای کوردستان و ساکنان ایران بود. اقدامات سیستم جمهوری اسلامی در سطح منطقه‌ای و داخلی، فشارهای شدید کشورهای غربی برای تغییر رفتار ایران همچنان ادامه دارد. در مقابل جمهوری اسلامی ایران نیز رفتارهای خود را در چانه زنی با مقامات کشورهای غربی پی گرفته و فشارهای خود را بر خلقهای ساکن در ایران ادامه می‌دهد.